YAKIN DÖNEM ÜNİVERSİTE YERLEŞKE GİRİŞ KAPILARINDAN FARKLILAŞAN BİR ÖRNEK: DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TINAZTEPE YERLEŞKESİ DOĞU KAPISI

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 42 - 59, 14.12.2020

Ferhat Hacıalibeyoğlu , Deniz Dokgöz , Halil İbrahim Alpaslan

Öz

Türkiye’nin son 20 yılda değişen yükseköğretim politikalarına koşut olarak sayısı hızla artan üniversite yerleşkeleri ve
binaları farklı yöntem ve yaklaşımlarla elde edilmekte, bunun sonucu olarak da oldukça geniş bir nitelik yelpazesine
yayılmaktadırlar. Bu çalışmanın odağına aldığı yapı tipi bu geniş stokun mütevazı bir kısmını oluşturan yerleşke giriş
kapılarıdır.
Giriş ve giriş yapılarının gerek kavramsal gerekse yapısal olarak geçmişi inşa edilen ilk mimari ürünlere kadar
götürülebilir. Bu konudaki tarihsel okumalardan çıkarılabilecek sonuçlardan bir tanesi giriş yapılarının salt işlevsel
yapılar olmalarının dışında sembolik anlamları da üzerlerinde taşıdıklarıdır. Bu perspektifle, çalışmada, yakın dönemde
inşa edilen yerleşke giriş yapılarının birincil işlevleri dışındaki anlamlarının tartışılmasında kullanılabilecek bir
kategorizasyon önerisi sunulmaktadır.
Son yıllarda üretilen üniversite giriş yapılarına dair bir değerlendirme yapıldığında biçimci ve rasyonel olmak üzere
başlıca iki yaklaşımın baskın olduğunu söylenebilir. Biçimci yaklaşımların kaynağı tarihsel veya simgesel olabilmekte ya
da önceden tasarlanmış bir logonun mimariye aktarılması gibi yöntemler benimsenebilmektedir. Bu yaklaşımla
tasarlanarak inşa edilen giriş kapılarının simgesel yönlerinin ön plana çıktığı, işlevlerinin ikinci planda kaldığı
gözlenmektedir. Rasyonel yaklaşımların ise biçimi önceki yaklaşım kadar öncelemediğini ancak temel tasarım ilkeleri
gözetilerek tasarlanmış kütlelerin işlevle örtüştürülmesini ilke edindiğini söylemek yanlış olmaz.
Günümüzde biçimci yaklaşımların yoğunluğunun arttığı gözlenirken bu anlamda farklılaşan bir örnek olarak yakın
zamanda tamamlanan Dokuz Eylül Üniversitesi Tınaztepe Yerleşkesi Doğu Kapısı’nın mimarisi ve tasarım ilkeleri ele
alınmaya değer görünmektedir. Yapının tasarımındaki tavrın yakın dönem örneklerinden ayrılan noktaları ile bazı
modernist öncüllerle paralellikleri yapının anlam dünyasını zenginleştirmekte ve onu öğretici kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yerleşke kapıları, Üniversite yapıları, Mimaride rasyonellik

A DIFFERENT EXAMPLE FOR CONTEMPORARY CAMPUS GATES: DOKUZ EYLUL UNIVERSITY TINAZTEPE CAMPUS EAST GATE

Öz

The number of university campuses and buildings in Turkey has been rapidly increasing since the 2000s. In parallel to
changes in higher education policy in this period, university buildings are obtained via different methods and
approaches, which influence their architectural quality. Given that, university buildings built in this period show a wide
range of qualities. This study focuses on campus gate buildings, which can be considered as the modest part of this
large university building stock.
The gates and entrance buildings’ history on conceptual and structural characteristics can be traced back to the first
architectural products. One of the conclusions that can be drawn from historical readings on this topic is that the gate
structures are not solely considered as functional structures as they involve and demonstrate symbolic meanings. With
this perspective, the study aims to offer a categorization of contemporary campus gates. This categorization can be
used to discuss the meanings of the recently built campus gates as it relies on information beyond the gate’s primary
functions.
When an evaluation is made on contemporary university gates, it would not be wrong to argue that two main
approaches are dominant in designing urban gates; formal and rational. Form-oriented approaches tend to rely on
historical or symbolic information. They often tend to adopt methods such as transferring a pre-designed logo to the
architecture. It is observed that the gates designed with this approach value the symbolic aspects and ignore the
functional quality. On the other hand, rational approaches do not give priority to form as much as the former one and
tend to focus on the harmony between form and function. The form is designed by considering the basic design
principles.
While the number of gates which are designed with form-oriented approaches is increasing nowadays, discussing the
recently completed campus gate’s architecture and its design principles are important. Dokuz Eylül University
Tınaztepe Campus East Gate offers a different example in this sense. The unique ideas that differ from the other recent
counterparts and some characteristics which are parallel to the ideas of some modernist premises could enrich the
meaning of the building and make it instructive.

Anahtar Kelimeler

campus gates, university buildings, DEU TINAZTEPE campus

Kaynakça

• ANTALYAEKSPRES. (2020). Akdeniz üniversitesi giriş kapısı ve açılmış kitap analojisi [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: http://antalyaekspres.com.tr/gundem/haber/meltem-kapisi-aciliyor/366900
• ARTSTOR. (2020). İştar Kapısı, MÖ 575 civarı [Fotoğraf]. Web adresinden 12 Ağustos 2020 tarihinde erişildi: https://www.artstor.org/2014/03/27/the-rebirth-of-the-ishtar-gate/.
• Ayyıldız, S. (2001). Mimarlıkta Analojiler Üzerine Estetik Ağırlıklı Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Web adresinden 1 Eylül 2020 tarihinde erişildi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Bayram, Ş. (2004). Kapı/Giriş Mekanı, Anlam ve Tasarımı İçin Tipolojik Araştırma. 19. Yüzyıl Beyoğlu (Pera) Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Web adresinden 1 Eylül 2020 tarihinde erişildi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• DERİN HAKİKATLER. /2020). Ankara’da 2014-2016 yıllarında inşa edilen kent kapılarından birisi [Fotoğraf]. Web adresinden 12 Haziran 2020 tarihinde erişildi: http://derinhakikatler.blogspot.com/2014/03/ankara-kaplar.html.
• EBYU. (2020). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi giriş kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://yabancidiller.ebyu.edu.tr/wp-content/uploads/2016/07/erzincan-universitesi-giris-kapi.jpg.
• EGE. (2020) Aynı yerde gerçekleştirilen Ege Üniversitesi giriş kapısı yeni hali [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://ege.edu.tr/files/ege.edu.tr/haberler/ege_giris_kapisi-596x375.jpg.
• GENÇÇİVRİLGAZETESİ. (2020). Pamukkale Üniversitesi giriş kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 7 Ağustos 2020 tarihinde erişildi: http://www.genccivrilgazetesi.com/wp-content/uploads/2020/03/IMG_9063-Kapı.jpg.
• GOOGLE. (2020). Internet arama motorlarında “İstanbul Üniversitesi” sözcükleri ile yapılan görsel arama sonuçlarına bir örnek [Fotoğraf]. Web adresinden 12 Eylül 2020 tarihinde erişildi: https://www.google.com/search?q=istanbul+%C3%BCniversitesi&rlz=1C1OKWM_trTR914TR914&sxsrf=ALeKk030qZsA8yVU8SJPRVxRFYl2_Xa5xA:1600174744989&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjtoIO6m-vrAhW6AxAIHbfcANwQ_AUoAnoECCEQBA&biw=1920&bih=979.
• İnam, A. (2018). Eşik. Ege Mimarlık Dergisi, 2018/3, 100, 40-43.
• Keleş, H. (2018). University Campus Gates as a Tool of Identity Representation. Frontiers Research of Architecture and Engineering, Volume 01 Issue 02, 54-62.
• KÜLTÜRPORTALI. (2020). Adıyaman Cendere Köprüsü [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://www.kulturportali.gov.tr/repoKulturPortali/large/21022013/ec6017b0-f45f-4573-b78e-dd6487b5c6c3.JPG?format=jpg&quality=50. MAXIMILES. (2020). Tarihi Harran Evleri [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi:
• https://www.maximiles.com.tr/contentmanagement/PublishingImages/Seyahat%20Rehberi/Sehir%20Rehberi/Türkiye/Şanlıurfa/Geleneksel-Harran-Evleri.jpg.
• MU. (2020). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi kurum logosu [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://www.mu.edu.tr/Icerik/Sayfa/bidb.mu.edu.tr/logo1.png.
• ONEDİO. (2020). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi giriş kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://img-s1.onedio.com/id-5f1967f05678ad65346e2060/rev-0/raw/s-8d4e315f4520472a42df5e82395752f245ac8742.jpg. PBS. (2020). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Giriş Kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://pbs.twimg.com/media/DhaO_BzXcAAl-jV.jpg.
• PINIMG. (2020). ODTÜ giriş kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 7 Ağustos 2020 tarihinde erişildi: https://i.pinimg.com/564x/71/70/d1/7170d10a2f9066725340209eb27bb4c2.jpg
• REMZİHOCA. (2020). Dumlupınar Üniversitesi giriş kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://www.remzihoca.com/storage/contents/1591473009-108540.jpeg.
• RECAİDÖNMEZ. (2020). Anadolu Üniversitesi giriş kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 7 Ağustos 2020 tarihinde erişildi: https://recaidonmezblog.files.wordpress.com/2016/04/cumhuriyet-kapi.jpeg?w=755&h=374&crop=1.
• TAŞ-İSTANBUL. (2020). Süleymaniye Külliyesi Batı Kapısı. 16. Yüzyıl birisi [Fotoğraf]. Web adresinden 12 Haziran 2020 tarihinde erişildi: http://www.tas-istanbul.com/yapilar/suleymaniye-kapilari/.
• UNİBİLGİ. (2020). Harran Üniversitesi giriş kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://www.unibilgi.net/wp-content/uploads/2019/05/harran-universitesi-giris.jpg.
• WIKIPEDIA. (2020). Aslanlı Kapı, Sfenksli Kapı, MÖ 14. Yüzyıl civarı, Hattuşaş [Fotoğraf]. Web adresinden 12 Haziran 2020 tarihinde erişildi: https://en.wikipedia.org/wiki/Hattusa.
• WIKIMEDIA. (2020). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi kurum logosu [Fotoğraf]. Web adresinden 2 Eylül 2020 tarihinde erişildi: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/9/9e/EBYU_Amb._Tek_15x15.jpg
• WIKIMEDIA. (2020). Ege Üniversitesi giriş kapısı eski hali [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/tr/f/f8/Ege_Üniversitesi_Ana_Giriş_Kapısı-Bilim_Meşalesi.jpg
• WORDPRESS. (2020). Adıyaman Üniversitesi giriş kapısı [Fotoğraf]. Web adresinden 8 Temmuz 2020 tarihinde erişildi: https://mtgonullu.wordpress.com/tag/giris-kapisi/#jp-carousel-1517.
• YANDEX. (2020). Yapının konumlandığı alan ve çevre verileri [Fotoğraf]. Web adresinden 7 Ağustos 2020 tarihinde erişildi: https://yandex.com.tr/harita/?from=morda_new&l=sat&ll=27.214569%2C38.368711&mode=search&oid=1438654640&ol=biz&sctx=ZAAAAAgBEAAaKAoSCQMDznPAITtAEbMkHz9ENENAEhIJ7xxsGEgleD8REAFOykCAcj8iBQABAgQFKApAkaoGSAFVzczMPlgAagJ0cnAAnQHNzEw9oAEAqAEAvQEuHcN1&sll=27.214569%2C38.368711&sspn=0.007778%2C0.005963&text=DE%C3%9C%20TINAZTEPE%20YERLE%C5%9EKES%C4%B0&z=17
• Yürekli, H., Yürekli F. (2004). Mimarlık Bir Entelektüel Enerji Alanı. İstanbul: Yapı Yayın.