MİLAS-NARHİSAR YEREL KONUT MİMARİSİ

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 19 - 37, 30.06.2023

Gülendal Cilli , Hümeyra Birol

https://doi.org/10.58317/eksen.1205098

Öz

Yere özgü yaşam kültürü, tarım odaklı üretim gelenekleri ve yer-toplum ilişkileri doğrultusunda biçimlenen kırsal yerleşimlerin en önemli bileşenlerinden biri yerel mimaridir. Topografyaya ve iklime uyumu, yerel kaynakların akılcı kullanımı ve yer-toplum ilişkilerinin yansıması olarak biçimlenen yerel mimari, kullanıcılarının kültürel ve mekansal geleneklerinin ürünüdür. Sahip oldukları kültürel anlam ve değerler nedeniyle yerel mimari ve içinde konumlandıkları kırsal yerleşimler, korunması gerekli miras alanlarıdır. Ancak bu miras alanları kırsal yaşam döngüsündeki değişimler nedeniyle risk altındadır. Yerel mimarinin öznel karakterini öncelik alan bir yaklaşımla korunması için gereken ilk adım, onları üreten mekan geleneğinin, yerel yapım kültürünün ve mimari karakterinin detaylı biçimde anlaşılması ve belgelenmesidir.
Bu çerçevede kurgulanan çalışmada Narhisar yerel konutlarının mimari karakterinin tanımlanması hedeflenmiş, bu konutların yapım sistemi, mekan ve cephe kurgusu, karakteristik elemanları belirlenmiştir. Öte yandan, bu konutların içinde bulundukları kültürel bağlamın anlaşılabilmesi için yerleşimin kırsal karakteri, konutların koruma sorunları, yer-toplum ilişkileri ve bu ilişkilerdeki çözülme kısaca tanımlanmıştır. Elde edilen bulgular, Narhisar yerel konut dokusunun fiziksel, toplumsal ve ekonomik yaşamının sağlıklaştırılmasını öncelik alacak koruma müdahaleleri için veri sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Milas, Narhisar, kırsal mimari, yerel konut, koruma

THE VERNACULAR HOUSING ARCHITECTURE OF NARHİSAR-MİLAS

Öz

Vernacular architecture is one of the main components of rural settlements, which are shaped in line with the local life routines, agriculture-oriented production traditions, and place-society relations. The harmony with the topography and climate, the wiser use of local sources, and the cultural and spatial traditions of the local users all contribute to the formation of vernacular architecture. Regarding their cultural meaning and values, the vernacular architecture and the rural settlements in which they are located are heritage places to be preserved. However, these heritage places are at risk due to changes in their rural life cycles. And the first step of preserving the vernacular architecture by prioritizing its unique character is a detailed understanding and documentation of its spatial traditions, local construction culture and architectural character.
In this framework, this paper aims to define the architectural character of vernacular houses of Narhisar while determining the construction system, spatial organization, facade organization, and characteristic elements of these houses. Besides, in order to understand the cultural context of these houses, the rural character of the settlement, preservation problems of the houses, place-society relations and their disintegration are briefly defined. The findings offer a data base that can be evaluated by preservation implementations that prioritize the consolidation of physical, social, and economic life in the vernacular housing district of Narhisar.

Anahtar Kelimeler

Milas, Narhisar, Rural architecture, Vernacular house, Preservation

Kaynakça

• Akarca, A. ve Akarca, T. (1954). Milas Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi. İstanbul: İstanbul Matbaası. Aran, K. (2000). Barınaktan Öte. İstanbul: Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi.
• Aran, K. (2015). Barınaktan Öte Anadolu Kır Yapıları, Güney Mimarlık, 19, 10-14.
• Birol Akkurt, H. (2001). Koruma, Turizm ve Çomakdağı. H. Sezgin, (Der.), Taç Vakfı’ nın 25 Yılı Anı Kitabı: Türkiye’de Risk Altındaki Doğal ve Kültürel Miras içinde (ss.19-28). İstanbul: Tunç Ofset Ltd. Şti.
• Çelik, Z. (2006). Türkiye’de Kırsal Planlama Politikalarının Geliştirilmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Eres, Z. (2016). Türkiye’de Geleneksel Köy Mimarisini Koruma Olasılıkları, Ege Mimarlık, 92, 8-13. Eyüce, A. 2005. Geleneksel Yapılar ve Mekanlar. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Kurtuluş,V.B. & Şahin Güçhan,N. (2020). Characteristics of Rural Architecture and its Use in the Çomakdağ Region: Çomakdağ Kizilağaç Village, Turkey, Vernacular Architecture, 51(1), 50-77.
• Ocakcan, T. K. (2017). “Milas Çomakdağ Köylerinin Yöresel Mimarisi Üzerine Bir Değerlendirme, Kargir Yapılarda Koruma ve Onarım Sempozyumu IX. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayını.
• Rudofsky, B. (1964). Architecture without Architects: An Introduction to Nonpedigreed Architecture. New York: Museum of Modern Art.
• Salman, M. (2018). “Sustainability and Vernacular Architecure: Rethinking What Identity Is”. K. Hmood (Der.), Urban & Architectural Heritage Conservation Within Sustainability içinde (ss. 57-72). Intechopen. https://doi.org/10.5772/intechopen.78244.
• Ural, M. (2010). “Labraunda’dan Kocayayla’ya Çomakdağ Köyleri” Mylasa Labraunda-Milas Çomakdağ içinde (ss. 205-207). İstanbul: Milli Reasürans Sanat Galerisi.
• Vellinga, M. (2013). The Noble Vernacular, The Journal of Architecture, 18 (4), 570-590.
• Kut, E. ve Yörür, N. (2016). Terk Edilmekte Olan Köyler Üzerine Bir Araştırma: Ödemiş Lübbey Köyü, Ege Mimarlık, 94, 36-39.
• Rapaport, A. (2004). Kültür, Mimarlık, Tasarım. (S. Batur, Çev.). İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi.
• Renping,W & Zhenyu,C (2006). An ecological assessment of the vernacular architecture and of its embodied energy in Yunnan, China, Building and Environment, 41, 687–697.
• Yörür, N. (2008). 1980 Sonrası Tarım Politikalarının Kırsal Alandaki Yapısal Dönüşüm Üzerine Etkileri: Aydın- Dalama Örneği, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.