Validity and Reliability Study of Envıronmental Consciousness Scale/Tüketici Çevre Bilinci Algı Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2016, Cilt: 12 Sayı: 6, 1273 - 1289, 28.10.2016

Yurdal Dikmenli , Ahmet Sami Konca

Öz

Çevresel bilinç, kişinin çevre bilgisine, çevreye olan tutumuna, çevresel duyarlılığına ve çevreye karşı yararlı davranışlarda bulunmasına göre şekillenir. Bu doğrultuda, çalışmanın temel amacı, öğretmen adaylarının tüketici olarak çevre bilinci algısını belirlemeye yönelik bir tüketici çevre bilinci algı ölçeği geliştirmektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2015-2016 öğretim yılında Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nin farklı anabilim dallarında öğrenim gören 396 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Örneklemde yer alan öğretmen adaylarının %70,2’si kız, %29,8’i erkektir. İlgili alanyazının taranmasından sonra oluşturulan ölçeğin ilk hali 45 maddeden oluşmaktadır. Uzman görüşleri neticesinde madde sayısı 36’ya indirilerek çalışma grubuna uygulanmıştır. Ölçeğin geçerliğini belirlemek için açımlayıcı faktör analizi yapılmış, madde faktör toplam korelasyonları ve madde ayrımcılık değerleri hesaplanmıştır. Ölçeğin güvenilirliğini belirlemek için, iç tutarlılık düzeyi ve stabilite seviyeleri hesaplanmıştır. Son hali verilerek uygulanan ölçekte 36 madde olup,  bunlardan 8 maddenin faktör yükü 0,30 ‘un altında olmasından dolayı çıkarılmış ve ölçeğin nihai madde sayısı 28’e indirilmiştir. Sonuç olarak, 20’si olumlu, 8’i olumsuz toplam 28 maddeye sahip ölçek; Duyarlılık Bilinci, Davranış Bilinci, Sosyal Baskı ve Bilincin Yönlendirilmesi olmak üzere 4 boyuttan oluşmaktadır. Yapılan analizler sonucunda, ölçeğin tüketici çevre bilinci algı düzeylerini belirlemek amacıyla kullanılabilecek, geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu saptanmıştır.

Kaynakça

• Aslan, A. (2009). Ortaöğretim coğrafya dersi programındaki çevre konularının analizi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aydın, F. ve Kaya, H. (2011). Sosyal Bilimler Lisesi Öğrencilerinin Çevre Duyarlılıklarının Değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi Sayı: 24,229-257
• Aydın, F., Coşkun, M., Kaya, H. ve Erdönmez, İ. (2011). Gifted students’ attitudes towards environment: A case study from Turkey. African Journal of Agricultural Research, 6(7), 1876-1883.
• Bonnett, M. and Williams, J. (1998). Environmental education and primary children's attitudes towards nature and the environment. Cambridge Journal of Education, 28(2), 159-174.
• Cheng, J.C.H. and Monroe, M.C. (2010). Examining teachers’attitudes toward a required environmental education program. Applied Environmental Education & Communication, 9(1), 28-37.
• Çabuk, B. & Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36, 189-198.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (Birinci baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Erten, S. (2004). Çevre Eğitimi ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı. Sayı 65/66. 2006/25 Ankara
• Hoody, L. 1995. The Educatıona Efficacy of Environmental Education, 1-20. San Diego, CA: The Pew Charitable Trusts and the Council of Chief State School Officers
• Horton, D. (2003). Green distinctions: The performance of identity among environmental activists. The The Sociological Review, 51(2), 63-77.
• Kahyaoğlu, M., Daban, Ş. ve Yangın, S. (2008). İlköğretim öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 42-52.
• Kaya, İ. ve Gündoğdu, Y. (2007). Coğrafya Öğretmenlerinin Çevre Bilincini Oluşturma ve Geliştirmedeki Rolü: Diyarbakır Örneği.Doğu Coğrafya Dergisi, 12 (18),187-204
• Meydan, A. ve Doğu, S. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevre sorunları hakkındaki görüşlerinin bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 267-277.
• Netemeyer, R. G., Bearden, W. O. ve Sharma, S. (2003) Scaling procedures: ıssues and applications, Sage, Thousand Oaks.
• Özay Köse, E. Ve Gül, Ş. (2014). Öğretmen Adayları İçin Çevre Sorumluluğuna Bağlı Tüketim Bilinci Ölçeğinin Geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 13 (26),257-277
• Seçkin, F., Yalvaç, G. ve Çetin, T. (2010). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Karikatürler Aracılığıyla Çevre Sorunlarına İlişkin Algıları. International Conference on New Trends in Education and Their Implications11-13 November, Antalya-Turkey ISBN: 978 605 364 104 9
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik, Seçkin Yayınları, Ankara,
• Tahiroglu, M., Yıldırım, T. ve T. Çetin, T. (2010). Değer Eğitimi Yöntemlerine Uygun Geliştirilen Çevre Eğitimi Etkinliğinin, İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Çevreye İlişkin Tutumlarına Etkisi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı 30,231-248
• Tahiroglu, M. ve T. Cetin, T. (2013). The effect of the activity based education on teaching the love of nature value in social studies course and the gain and the attitude levels of the students. International Journal of Academic Research Part B, 5(1), 226-236. DOI: 10.7813/2075-4124.2013/5-1/B.34
• Türküm, A., S. (1998). Çağdaş Toplumda Çevre Sorunları ve Çevre Bilinci. Anadolu Üniversitesi. G.Can (Ed.). Çağdaş Yaşam Çağdaş İnsan. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi İlköğretim Öğretmenliği Lisans Tamamlama Programı, Eskişehir, 165-181.
• Uzun, N. ve Sağlam, N. (2006). Ortaöğretim öğrencileri için çevresel tutum ölçeği geliştirme ve geçerliliği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30,240-250.
• Yeşilyurt, S., Gül, Ş. ve Demir, Y. (2013). Biyoloji Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci ve Çevresel Duyarlılığı: Ölçek Geliştirme Çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 13, Sayı 25,38 - 54
• Yücel, M., Uslu, C., Altunkasa, F., Güçray, S. ve Say., N.P. (2008). Adana’da halkın çevre duyarlılığının saptanması ve bu duyarlılığı arttırabilecek önlemlerin geliştirilmesi. Adana Kent Sorunları Sempozuyumu, 31, TMMOB Yayınları, 363-382.