Aromatik Elektrofilik Sübstitüsyon Konusunun Öğretiminde Kalıplaşmış İfadelerin Kullanılmasına Yönelik Öğrenci Görüşleri

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 2, 327 - 354, 31.12.2023

Hatice Karaer

https://doi.org/10.17244/eku.1187660

Öz

Bu çalışma, Aromatik Elektrofilik Sübsitüsyon (AES) konusunun öğretiminde kalıplaşmış ifadelerin (Türk atasözleri, deyimler ve mecazi söyleyişler) kullanılmasına yönelik lisansüstü öğrencilerin görüşlerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını bir devlet üniversitesinin Kimya Bölümü’ndeki Organik Kimya ve Fizikokimya alanlarında öğrenim gören altı lisansüstü öğrenci oluşturmaktadır. Veriler görüşme formundan, yarı yapılandırılmış görüşmelerden ve araştırmacının yaptığı nitel gözlemlerden toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Analiz sonucunda üç tema, 13 kategori ve kodlar oluşturulmuştur. Öğrencilerin görüşlerinden kalıplaşmış ifadelerin AES konusuyla ilişkilendirilmesinin uygun olduğu, konuyu öğretecek niteliğe sahip olduğu, hedef kavram ile kalıplaşmış ifadenin benzerlik gösterdiği, aralarında herhangi bir farklılık tespit edemedikleri belirlenmiştir. Bu çalışma AES konusunun öğretiminde kalıplaşmış ifadelerin kullanılabilir olduğunu gösterdiği, tepkime, mekanizma ve kavramların öğretiminde böyle uygulamaların yapılması ile öğretimin kolaylaşacağı, anlamlı ve kalıcı öğrenme sağlayacağı, Organik Kimya ile ilişkili disiplinlerde eğitimcilere, öğrencilere ve yapılacak çalışmalara yol gösterici olacağı söylenebilir. Hedef kavram ve analog arasında ilişki kurulurken öğrencilerde kavram yanılgısı veya alternatif kavramlar oluşturmayacak şekilde ilişkinin gösterilmesi, benzerlikler verildiği gibi varsa farklılıklarında verilmesi, öğretim sürecini açıklayan öğretmen işlem yaprağının hazırlanması ve uygulamasının yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Analoji, Aromatik elektrofilik sübstitüsyon, kalıplaşmış ifadeler, mecazi söyleyişler, Türk atasözleri ve deyimler

Student Opinions on the Use of Stereotyped Expressions in the Teaching the Subject of Aromatic Electrophilic Substitution

Öz

This study was conducted to determine the opinions of postgraduate students on the use of stereotyped expressions (Turkish proverbs, idioms and metaphorical expressions) in the teaching the subject of Aromatic Electrophilic Substitution (AES). The participants of the research are six students who are doing postgraduate education in the department of chemistry at a state university. Three of the students are studying Organic Chemistry and the others are physical chemistry. Data were collected from the interview form, semi-structured during the application process and qualitative observations made by the researcher. Content analysis was used in the analysis of the data, and three themes, 13 categories and codes were created. It was determined from the students’ views that it was appropriate to associate stereotyped expressions with the AES subject, they had the qualifications to teach the subject, the target concept and the stereotyped expressions were similar, and they could not detect any difference between them. In addition, it can be said that this study shows that stereotyped expressions can be used in teaching the subject of AES that such applications in the teaching of reactions, mechanisms and concepts will facilitate teaching, provide meaningful and permanent learning, and will guide educators, students and studies in disciplines related to Organic Chemistry. While establishing a relationship between the target and analogy, it is recommended to show the relationship in a way that does not create misconceptions or alternative concepts in students, to give the differences as well as the similarities, if any, to prepare and apply a teacher’s process sheet explaining the teaching process.

Anahtar Kelimeler

Analogy aromatic electrophilic substitution, metaphorical expressions, stereotyped expressions, Turkish proverbs and idioms

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1988a). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I, atasözleri sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
• Aksoy, Ö. A. (1988b). Atasözleri ve deyimler sözlüğü II, deyimler sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
• Arıer-Karaöz, N. (2009). Türk atasözlerinin kimya eğitimindeki rolü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Aytaçlı, B. (2012). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 3 (1), 1-9.
• Azizoğlu, N. (2017). Analojilerle kimya öğretimi. A. Ayas ve M. Sözbilir (Yay. Haz.). Kimya öğretimi öğretmen eğitimcileri, öğretmenler ve öğretmen adayları için iyi uygulama örnekleri içinde (s.649-669). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
• Azizoğlu, N. Çamurcu, M., & Kırtak, V. N. (2014). Ortaöğretim fizik ders kitaplarında analojilerin kullanımı: Belirleme ve sınıflandırma çalışması. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 11(2), 39-62.
• Azizoğlu, N., Aslan, S., & Pekcan, S. (2015). Periyodik sistem konusu ve analojilerle öğretim modeli: yöntem, cinsiyet ve motivasyon faktörlerinin öğrenci başarısına etkisi. İlköğretim Online, 14(2), 472-488.
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi (DEUHFED), 9(1), 23-28.
• Batur, Z. & Erkek, G. (2017). İlk ve ortaokul Türkçe kitapları: Atasözleri. International Journal of Language Academy, 5(4), 19-32.
• Coll, R. K., France, B., & Taylor, I. (2005). The role of models/and analogies in science education: implications from research. International of Science Education. 27(2), 183-198.
• Çalık, M., Ayas, A., & Cool, R. K. (2009). Investigating analogy activity in improving students ‘conceptual change for solution chemistry concepts. International Journal of Science and Mathematics Education, 7(4), 651-676.
• Davey, B. (1991). Evaluating teacher competence through the use of performance assessment tasks: An overview. Journal of Personnel Evaluation in Education, 5 (2), 121-32.
• Davey, L. (2009). The Application of case study evaluations. Elementary Education Online, 8(2), 1-3.
• Eke, C. (2011). Modern fiziğin öğretiminde atasözlerinin kullanılması. 20. Eğitim Bilimleri Kurultayı, 8-10 Eylül 2011 içinde. Burdur, Türkiye.
• Ekici, E. Ekici, F., & Aydın, F. (2007). Fen bilgisi derslerinde benzeşimlerin (analoji) kullanılabilirliğine ilişkin öğretmen adaylarının görüşleri ve örnekler. Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 95-113.
• Garofalo, A. (1997). Housing electrons. Relating quantum numbers, energy levels an electron configuration. J. Chem. Educ. 74, 709.
• Gentles, S. J., Charles, C., & Ploeg, J. (2015). Sampling in qualitative research: Insights from an overview of the methods literature. The Qualitative Report, 20(11), 1772–1789.
• Girmen, P. (2013). Türkçe eğitiminde atasözleri ve değer eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 117-142.
• Gülüm, K. (2009). Coğrafya öğretiminde kullanılabilecek doğa için söylenmiş Türk ve Türkmen (Türkmenistan) atasözleri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(1), 51-58.
• Harrison, A. G., & Treagust, D. F. (1993). Teaching with analogies: a case study in grade 10- optics. Journal Research in Science Teaching, 30, 1291-1307.
• Harrison, A., & de Jong, O. (2005). Using multiple analogies: case study of a chemistry teacher's preparations, presentations and reflections. K. Boersma, M. Goedhart, O. de Jong, H. Eijkelhof, (Yay. Haz.) Research and the Quality of Science Education (353-364). Netherlands: Springer.
• Kaptan, F., & Arslan, B. (2002). Fen öğretiminde soru-cevap tekniği ile analoji tekniğinin karşılaştırılması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, 16-18 Eylül 2002 içinde (s. 183-189). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Karaer, H. (2006). Bazı kimya kavramlarının atasözleri ile öğretimi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 334, 35-41.
• Karaer, H. (2007). Alkollerin suda çözünmelerini açıklayan bir dramatizasyon etkinliğinin geliştirilmesi ve uygulanması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 25-32.
• Karaer, H. & Avcı, E. (2018). Kimya öğretiminde atasözlerinin kullanılmasına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Language Teaching and Education Research, 1(2), 139-162.
• Keleş, H., & Erol-Şahin, A. N. (2015). Tarih öğretiminde analoji yöntemi. Kafkas Üniversitesi, e-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 55-65.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170-189.
• Loren, D. M. (2004). ChemDraw 8 ultra, Windows and Macintosh Versions. J. Chem. Inf. Comput. Sci., 44, 6, 2225–2226.
• MEB (2017). Müfredatta yenilenme ve değişiklik çalışmaları üzerine. (ss 1-28). http://ttkb.meb.gov.tr > 201707 > 18160003 bas… adresinden erişildi.
• MEB (2018a). Ortaöğretim kimya dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) öğretim programı. http://mufredat. meb. gov.tr> program Detay adresinden erişildi.
• MEB (2018b). Ortaöğretim 9. sınıf kimya dersi kitabı. Ankara: MEB yayınları.
• Naserıazar, A., Özmen, H., & Badrian, A. (2011). Effectiveness of analogies on students’ understanding of chemical equilibrium. Western Anatolia Journal of Educational Sciences, Special Issue, 525-534.
• Ocak, G. (2017). Yöntem ve teknikler. G. Ocak (Yay. Haz). Öğretim ilke ve yöntemleri içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Odabaşoğlu, M. (2005). Organik kimya, aromatik bileşikler. Samsun: Bafra Ofset.
• Orgill, M. K., & Bodner, G. (2004a). What research tells us about using analogies to teach chemistry. Chemistry Education Research and Practice. 5(1), 15-32.
• Orgill, M. K., & Bodner, G. (2004b). The role of analogies in chemistry teaching. M. Cooper, N. Pienta, & T. Greenbowe (Yay. Haz.). How students learn chemistry içinde (s. 1-18). Upper Saddle River, NY Prentice-Hall. Osborne, R., Bell, B., & Gilbert, J. (1983). Science teaching and children's views of the world. European Journal of Science Education, 5(1), 1–14.
• Ozan Leylum, Ş., Odabaşı, H. F., & Kabakçı Yurdakul, I. (2017). Eğitim ortamlarında durum çalışmasının önemi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi 5(3), 369-385.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Ankara: Pegem Akademi.
• Par, A. H. (1996). Örnekli açıklamalı atasözleri. İstanbul: Serhat Kitap Yayın Dağıtım.
• Patton, M.Q. (2015). Qualitative research & evaluation methods: Integrating theory and practice. (4 bs.) California: Sage publication.
• Pinto, G. (1998). Using balls from different sports to the variation of atomic sizes. J. Chem. Educ. 75, 6, 725.
• Rahayu, R. R. Y., & Sutrisno, H. (2019a). The analysis of analogy uses in chemistry teaching. International Seminar on Science Education J. Phys. Conf. Ser., 1233, 1-7.
• Rahayu, R. R. Y., & Sutrisno, H. (2019b). The effect of chemistry learning based on analogy on higher order thinking skills of senior high school students in equilibrium concepts. European Journal of Education Studies, 5(12), 255-267.
• Sarantopoulos, P., & Tsaparlis, G. (2004). Analogies in chemistry teaching as means of attainment of cognitive and affective objectives: a longitudinal study in a naturalistic setting, using analogies with a strong social content. Chemistry education: Research and practice, 5 (1), 33-50.
• Silverstein, T. (2000). Week vs strong acid and bases: the football analogy. Journal of Chemical Education, 77(7), 849.
• Stavry, R. (1990). Pupil’s problems in understanding conservation of the matter. International Journal of Science Education, 12, 501-512.
• Suri, H. (2011). Purposeful sampling in qualitative research synthesis. Qualitative Research Journal, 11(2) 63-75.
• Şahin, F., Mertoğlu, H., & Çömek, A. (2001). Öğrencilerin oluşturdukları analojilerin öğrenmeye etkisi. Yeni Binyılın Başında Türkiye’de Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyum Bildiriler kitabı içinde (s. 194-199). İstanbul.
• Şendur, G., Toprak, M., &Pekmez, E.Ş. (2008). Buharlaşma ve kaynama konularındaki kavram yanılgılarının önlenmesinde analoji yönteminin etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 9(2), 37-58.
• Taber, K. S., Trafford, T., & Quail, T. (2006). Conceptual resources for constructing the concepts of electricity: the role of models, analogies and imagination. Physics Education, 41(2), 155-160.
• TDK (2009). Türk dil kurumu sözlükleri, atasözleri ve deyimler sözlüğü. Ankara: Türk dil kurumu Yayınları.
• TDK (2011). Türk dil kurumu sözlükleri, güncel Türkçe sözlük (11. Baskı), Ankara: Türk dil kurumu Yayınları.
• Thiele, R. B., &Treagust, D. F. (1995). Analogies in chemistry textbooks. International Journal of Science Education, 16(6), 783-795.
• Tüzün, C. (1999). Organik reaksiyon mekanizmaları, aromatik sübstitüsyon reaksiyonları (3.bs.). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Uslu, A. (1997). Türkçe deyimler sözlüğü. (2. Baskı). İstanbul: Nurdan Yayınları.
• Yavuz, S. & Büyükekşi, C. (2016). Günlük yaşamdaki kimya kavram yanılgılarının atasözleri ile tespit edilmesi. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 6(1),182-186.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zorluoğlu, S. L. & Sözbilir, M. (2016). İyonik ve kovalent bağlar konusunda uygulanan analoji tekniğinin öğrenci başarısına etkisi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 84-99.