Hanbelîliğin Eş‘arîleşmesi Hicrî IV-VI. Yüzyılda Bağdat Örneği

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 2, 905 - 911, 31.12.2024

Elif Oğuz

https://doi.org/10.18403/emakalat.1589333

Öz

Öz
Mezhepler arası ilişkilerin zaman, mekân ve bağlam çerçevesinde incelenmesi, düşünce ekollerinin gelişim süreçlerinin ve kırılma noktalarının anlaşılmasında önemli bir perspektif sunmaktadır. İslam düşünce tarihinde itikadî meselelerde katı duruşuyla bilinen Hanbelî mezhebi, hicrî IV-VI. yüzyıllarda Bağdat’ta yaşanan siyasî ve entelektüel gelişmelerin etkisiyle önemli fikirsel dönüşümler geçirmiştir. Bu bağlamda Mustafa Karatay'ın Hanbelîliğin Eş‘arîleşmesi: Hicrî IV-VI. Yüzyılda Bağdat Örneği adlı eseri, Hanbelî mezhebinin Eş‘arî düşünceyle olan etkileşimini detaylı bir şekilde ele almaktadır. Çalışma, mezhepler arası ilişkilere karşıtlık üzerinden değil, etkileşim açısından yaklaşmakta, Hanbelîlik ve Eş‘arîlik arasındaki bu fikrî etkileşimi âlimler ve teolojik meseleler çerçevesinde analiz etmektedir. Karatay’ın bu eseri, Hanbelî mezhebinin Eş‘arî düşünceye yönelme sürecini, dönemin ilmî ve siyasî dinamikleri doğrultusunda derinlemesine incelemekte ve bu iki ekol arasındaki etkileşime dair önemli bir bakış açısı sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslam Mezhepleri Tarihi, Kelam, Hanbelîlik, Eş‘arîlik, Bağdat.

The Ash‘arization of Hanbalism: The Case of Baghdad in the 4th-6th Centuries AH

Öz

Examining inter-sect relations within the time, place, and context framework offers a crucial perspective for understanding the developmental processes and turning points of various intellectual traditions. In the history of Islamic thought, the Hanbali school, known for its rigid stance on theological matters, underwent significant intellectual transformations under the influence of political and intellectual developments in Baghdad during the 4th to 6th centuries AH. In this regard, Mustafa Karatay’s work, The Ash’arization of Hanbalism: The Case of Baghdad in the 4th-6th Centuries AH, thoroughly examines the interaction between Hanbali and Ash’ari thought. This study approaches the relationship between the two schools not from an antagonistic perspective but rather in terms of interaction, analyzing the intellectual exchange between Hanbalism and Ash’arism through prominent scholars and theological issues. Karatay’s work provides an in-depth examination of the Hanbali school’s orientation toward Ash’ari thought, framed within the scientific and political dynamics of the period, thus offering an insightful perspective on the interplay between these two schools of thought.

Anahtar Kelimeler

History of Islamic Sects, Kalam, Hanbalism, Ash‘arism, Baghdad.

Kaynakça

• Karatay, Mustafa. Hanbelîliğin Eş‘arîleşmesi Hicrî IV-VI. Yüzyılda Bağdat Örneği. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2024.
• Koç, İsa. Mezhepler Arası Mücadele Hanbelîlik-Eş‘arîlik İlişkisi. İstanbul: Klasik Yayınları, 2021