Masal ve Minyatürlerderki Anka Kuşu ve Ejder Karakterleri Üzerinden Alegorik Anlatım ve Bu Anlatımın Canlandırma Sinemasına Yansıması

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 46 - 60, 12.06.2024

Esra Bayhan

Öz

İnsan sadece fiziksel olarak değil duygusal olarak da var olmak isteyen sosyal bir varlıktır. Anlamak ve anlaşılmak için sürekli bir iletişim çabası halindedir. Bu çaba estetiğe bürününce ortaya sanat çıkar. Sanatçı anlatısını bazen net bir şekilde ifade ederken, bazen mesajını taşıyıcılara yükleyerek dolaylı ve katmanlı olan alegorik bir anlatım oluşturulur. Gerçekte olmayan sıradışı yaratıklar, konuşan hayvanlar ile masal ve mitlerde de alegorik anlatım sıkça görülür hatta bu anlatı 17. Yüzyılda görsellere de yansır. Batı’da mitolojik, dini konular alegorik çizimlerin kullanıldığı resimler üzerinden anlatılırken Doğu’da bu anlatı minyatür çizimlerde görünür.
Canlandırma sineması temelde çizimlerin ardarda okutularak hareket illüzyonu kazanmasına dayandığından masallarda yer alan sözlü kültürü, görsel kültüre dönüştürebilecek etkin bir yoldur. Bu makale, masal ve minyatürlerdeki karakterler üzerinden alegorik anlatım ve bunun canlandırma sinemasına yansımasını ele alır. Makale kapsamında incelenen destan, mit, masal ve falnamelerin çoğu zaman minyatürler ile resmedildiği görülmüştür. Minyatürün teknik olarak Batı çizgileri ve Japon Anime çizimlerinden tamamen ayrılması ve özgün olması nedeniyle, Türk animasyon filminin özgün görsel dilini oluşturabileceği kanısına varılmıştır. Ancak ülkemizdeki filmler incelendiğinde, animasyon filmlerinin hedef kitlesinin çocuklar olması ve görsel dil olarak Batı filmleri referans alınması sebebiyle Türkiye’de animasyon sinemasının minyatür veya herhangi bir geleneksel çizim kullanmadığı ve kendi özgün dilini oluşturamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Minyatür Sanatı, Animasyon Film, Alegori, Anka, Ejder

Teşekkür

Prof. Bülent VARDAR, Prof. Dr. Oğuz MAKAL , Prof. Dr. Selahattin YILDIZ, Burhan BAYHAN

ALLEGORICAL NARRATION THROUGH THE PHOENIX AND DRAGON CHARACTERS IN FAIRY TALES AND MINIATURES AND THE REFLECTION OF THIS NARRATION ON ANIMATION CINEMA

Öz

Kaynakça

• And, M. (2007), Minyatürlerle Osmanlı - İslam Mitologyası, YKY, İstanbul.
• Attâr, F., (2006). Mantık Al-Tayr, Çev. Abdulbaki Gölpınarlı, Türkiye İş Bankası
• Bayrak Kaya, E., (2020). Âdem ile Havva’nın Yaratılışı ve Cennetten Çıkarılış Öyküsünün Minyatür Sanatına Yansımaları. Sanat Dergisi, (35), 204-224.
• Boynudelik, Z., (2022). Bu Resim Ne Anlatıyor?. İstanbul, Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Daniels, M., (2014). Bir Nefeste Dünya Mitolojisi. İstanbul: Maya Kitap.
• Durand, G., (1998 ). Sembolik İmgelem. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Gök, C. (2007 ). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 112-123.
• Gökçimen, A. (2010). Türkmen Masallarında Mitolojik Hayvanlar ve Fonksiyonları. Türkbilig Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 20, 165-178.
• Hünerli, S., (2005), Canlandırma Sineması Üzerine, Es Yayınları, İstanbul.
• Keklik, N., (1990). Felsefede metafor. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul.
• Şahin, C., (2001). Türklerde Ejder ve Simurg Motiflerinin Grafik Gelişimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Nur, İ. H. (2013). Mesnevi’de hayvan karakterleri (Metaforları), Avkae Dergisi, 3, 18-30.
• Öğel, B. (2002). Türk mitolojisi: (Kaynakları ve açıklamaları ile destanlar). (Cilt. 1), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• Özkeçeci, İ., & Özkeçeci, Ş. (2007). Türk sanatında tezhip. Seçil Ofset, İstanbul.
• Torun, H., (2019 ), Doğu Söylence ve Masallarının Sinemasal Anlatıya Etkisi, Gece Akademi Yayınları,İstanbul. Türün, C., (1989), Türkiye’de Canlandırma Sineması Bugünü ve Geleceği.. Ve sinema, (Hazırlayanlar: H. Sönmez, İ. Kabil, H. Aydın) 7, İstanbul.
• Yıldırım, N. (2012). İran mitolojisi, Pinhan Yayıncılık, İstanbul.