KAVRAMSAL VE TEORİK ÇERÇEVEDE ÜÇÜZ AÇIK SORUNU

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 116 - 141, 31.12.2019

Medine Tekin , Özer Özçelik

Öz

Keynesyen görüşe dayalı üçüz açık hipotezi, ilk olarak 1980’li yıllarda ABD’de Başkan Reagan’ın Mali Denemesi sırasında bütçe açığı ile cari açık arasında bir ilişki olduğunu savunan ikiz açık hipotezi olarak ortaya çıkmıştır. Üçüz Açık ise ikiz açıklara eşlik eden tasarruf yatırım açığını göstermektedir. Üçüz açık olgusunda iç ekonomik dengeyi gösteren özel kesim tasarruf yatırım dengesi ve kamu kesimi gelir gider dengesi aynı anda birlikte açık vererek dış ekonomik dengeyi oluşturan cari işlemler dengesinin de açık vermesine neden olmaktadır. Çalışmada; üçüz açık bileşenleri ayrıntılı olarak ele alınacak, kavramsal açıdan üçüz açık sorununun teorik çerçevesi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Üçüz Açık, Cari Açık, Bütçe Açığı, Tasarruf-Yatırım Dengesi

Kaynakça

• Akdoğan, A. (1993), Kamu Maliyesi, Dördüncü Baskı, Ankara: Gazi Büro Kitabevi.
• Alkin, E. (1981), Gelir ve Büyüme Teorisi, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 2751, İktisat Fakültesi No: 466, İstanbul: Güryay Matbaası.
• Alkswani, M. A., (2000), The Twin Deficits Phenomenon in Petroleum Economy: Evidence From Saudi Arabia. King Saud University, 1-25. http://www.mafhoum.com/press2/79E15.pdf 20.04.2007 (05.07.2018).
• Arıcan, E. (2005), Ricardocu Denklik Teoremi ve Teorilerde Kamu Açıklarına İlişkin Yaklaşımlar: Türkiye Ekonomisine İlişkin Bir Uygulama. 20 (1): 77-94.
• Aristovnik, A. (2005), Twin Deficits Hypothesis and Hrioka-Feldstain Puzzle In Transition Economies. University of Ljubljana, Faculty of Administration, International Finance 0510020, Econ WPA, 1 (20).
• Ay, A., Z., Karaçor, M., Mucuk ve S., Erdoğan, (2004), Bütçe Açığı-Cari İşlemler Açığı Arasındaki İlişki Türkiye Örneği (1992- 2003). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12:75-82.
• Babaoğlu, B. (2005), Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi Sürdürülebilirliği, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Haziran, Ankara.
• Barış, S. ve N., Uzay. (2015), Yurtiçi Tasarruflar ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Temmuz-Aralık, 46: 119-151.
• Batırel, Ö. F. (1994), Kamu Bütçesi, 7. Baskı İstanbul: Marmara Üniversitesi Nihad Sayar Eğitim Vakfı Yayınları No:460/693.
• Bayraktutan, Y. (2003), Bilgi ve Uluslararası Ticaret Teorileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(2): 175- 186.
• Bilman, M. E. (2004), İkiz Açık Olgusu ve Türkiye Açısından Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Boran, H.(2014), Üçüz Açık Hipotezinin Ekonometrik Analizi: Türkiye Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Coşar, N.(1991), Türkiye’de Bütçe Açıklarının Nedenleri: Vergi Politikasının Mali Yönü 1963-1989, Yayınlanmış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Danışman, Y.(2009), İkiz Açıklar ve Doğru Makroekonomi Politikası Seçimi, Mesleki Yeterlilik Tezi, Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara.
• Darrat, A. F., (1988), Have Large Budget Deficits Caused Rising Trade Deficits?. Southern Economic Journal, 54(4):879-887.
• Değirmen, S. ve A. Şengönül. (2012), Türkiye’de Net Özel Tasarruf-Yatırım Açığının Belirleyicileri. Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, Kasım, 114: 1-26.
• Dineri, E. (2016), Üçüz Açık Hipotezinin Geçerliliği, Yayınlanmış Doktora Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Direkçi, T. (2006), Kamu Açıklarının Makroekonomik Etkiler: Türkiye Çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Doğan, S. ve Ç., Börke Tunalı, (2012), Türkiye’de Bütçe Açığı-Cari İşlemler Açığı İlişkisi (2001 Krizi Sonrası Döneme İlişkin Bir Değerlendirme). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 58. Seri, (2): 1-26.
• Dücan, E., (2008), Türkiye Ekonomisinde Tasarruf-Yatırım Dengesizlikleri ve Üçüz Açıklar Sorunu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Egeli, H. (1997), Türkiye’de Planlı Dönemde Bütçe Açıklarının Bütçeleme Sistemleri Açısından Ekonomik Etki ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilgiler Enstitüsü, İzmir.
• Eğilmez, M. (2006), “Üçüz Açık”. Kendime Yazılar, (30 Mayıs, 2006). http://www.radikal.com.tr/yazarlar/mahfi-egilmez/ucuz-acik-781864/ (02.07.2018).
• Eğilmez, M. (2012), “İkiz Açık, Üçüz Açık”, Kendime Yazılar, (20 Ekim).
• Eğilmez, M. ve E., Kumcu, (2002), Ekonomi Politikası Teori ve Türkiye Uygulaması, İstanbul: Om Yayınevi.
• Eğilmez, M., (2002), Bakanların Ödenek Kavgası. Radikal, 08/08/2002.
• Erdemir, D., (2014), Üçüz Açıklar Hipotezi (Türkiye Örneği), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir
• Eren, A., (2017), Türkiye Ekonomisi, 8. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Erkılıç, S.(2006), Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri. Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü, Kasım, Ankara.
• Feldstein, M.(1982), Inflation Tax Rules and Investment: Some Econometric Evindence, Econometrica, 50(4), 825-862.
• Göçer, İ.(2013), Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Nisan, 8(1), 213-242.
• Gök, B.(2006), İkiz Açık Hipotezi ve Türkiye Uygulaması. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Güder, F. ve C., Kılıç. (2016), Üçüz Açık Sorunu ve Üçüz Açık Bileşenlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 11(2), 46-77.
• Güder, F., (2013), Üçüz Açık Sorunu ve Üçüz Açık Bileşenlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Hepaktan, C. E. (2009), Türkiye’nin Marshall-Lerner Koşuluna İlişkin Parçalı Eşbütünleşme Analizi. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16(1), 39-55.
• http://www.mahfiegilmez.com/2012/10/ikiz-ack-ucuz-ack.html (04.07.2018).
• Karabaş, E.(2005), Bütçe Kapsamı ve Bütçe Kapsamı Dışında Kalan Kamusal Harcama Alanları. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu, Nisan, Ankara.
• Karaçor, Z., V., Alptekin, T., Akar ve G., Akar, (2012), İstikrar Mı, İstikrarsızlık Mı? Türkiye’de Üçüz Açık Analizi. Türkiye Ekonomi Kurumu 3. Uluslararası Ekonomi Konferansı, Borç Dinamikleri, Finansal İstikrarsızlık ve Büyük Durgunluk, 1-3 Kasım, İzmir.
• Karanfil, M., (2014), Türkiye Ekonomisinde Tasarruf Açığı Sorunu: Zaman Serisi Analizi. Journal of Entrepreneurship and Development, 9(2), 1-18.
• Keynes, J. M., (2010), Genel Teori: İstihdam Faiz ve Paranın Genel Teorisi, Akalın, Uğur Selçuk, (Çev.), 2.Baskı, İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Kılavuz, E. ve Y., Dumrul, (2012), İkiz Açık Hipotezinin Geçerliliği: Teori ve Uygulama. Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (3-4), 239-258.
• Kongar, Ç. İ., (1996), Denk Bütçe Teorisi ve Uygulanabilirliği Üzerine Bir Not. TCMB Araştırma Genel Müdürlüğü, Tartışma Tebliği No:9630, Ekim, ss.301-302.
• Kökçü, A., (2011), Bütçe Açığı, Cari İşlemler Arasındaki İlişki ve Türkiye Örneği (1994-2010). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya
• Öncel, Y.(1993), Ekonominin Genel Dengesi ve Kamu Kesimi (1972-1992), Maliye Araştırmaları Merkezi Konferansları, Prof. Dr. Memduh Yaşa’ya Armağan, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, İstanbul, 0(34), 158-169.
• Özçalık, M. ve F., Erataş, (2014), İkiz Açıklar Hipotezinin Geçerliliği: Yükselen Piyasa Ekonomileri İçin Bir Örnek. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı:22, 137-151.
• Parasız, M. İ., (1999), Modern Ansiklopedik Ekonomi Sözlüğü, Bursa:.Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Parasız, M. İ., (2002), İşletmeciler ve Yöneticiler için İktisat, Bursa:.Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Parasız, M. İ., (2010), İktisadın ABC’si, Bursa:.Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Peker, O. ve Y., Acar, (2012), Türkiye’de Konsolide Bütçe Açıklarıyla İç Borçlanma Faiz Oranları Arasındaki İlişki: Ekonometrik Bir Analiz, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(1), 193-206.
• Sancak, E. ve N. Demirci, (2012), Ulusal Tasarruflar ve Türkiye’de Sürdürülebilir Büyüme İçin Tasarrufların Önemi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 159-198.
• Seyidoğlu, H. (2002), Ekonomik Terimler: Ansiklopedik Sözlük, 18, 3.Baskı, İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Seyidoğlu, H., (1999), Uluslararası İktisat: Teori Politika ve Uygulama, 13.Baskı, İstanbul: Kurtiş Matbaası.
• Sürekçi, D. (2011), Türkiye’de Üçüz Açıklar Olgusunun Analizi: Dinamik Bir Yaklaşım. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 18(1), 51- 69.
• Szakolczai, G., (2005), The Triple Deficit of Hungary. Hungarian Statistical Review, Special Number 84(10), 40-62.
• Şen, E. (2007), İkiz Açıklar İlişkisi (Türkiye Analizi: 1983-2005 Dönemi), Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Şimşek, M. (2005), Türkiye’deki Bütçe Açıklarının Ulusal Tasarruflara Etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 1- 20.
• Takım, Abdullah, (2010), Türkiye’de GSYİH ile İhracat Arasındaki İlişki: Granger Nedensellik Testi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,14(2), 1-16.
• TCMB, (2014), “Ödemeler Dengesi İstatistikleri’ne İlişkin Yöntemsel Açıklama”, İstatistik Genel Müdürlüğü Ödemeler Dengesi Müdürlüğü, ss.1-34, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/0ab87526-c290-4bdd-94d4- b8e99e70eba9/BOPMetaveri.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORK SPACE-0ab87526-c290-4bdd-94d4-b8e99e70eba9-ml39cvO, (12.12.2018).
• Tiryaki, S. T.(2002), Cari İşlemler Hesabına Çeşitli Yaklaşımlar ve Sürdürülebilirlik Örneği. TCMB Araştırma Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğleri, Temmuz, No: 8.
• Uluatam, Ö. (2005), Kamu Maliyesi, 9.Baskı, Ankara: İmaj Yayınevi.
• Ünsal, H. (2006), Kamu Açıkları ile Ödemeler Bilançosu Arasındaki Etkileşim, 1980 Sonrası Türkiye Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Vyshnyak, O. (2000), Twin Deficits Hypothesis: Thecase of Ukraine. National University Kyiv-Mohyla Academy, Tokyo. Yaldız, E. (2006), Bütçe Açıkları ve Politika Etkisizliği: Türkiye Uygulaması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilgiler Enstitüsü, İzmir.
• Yıldırım, K., D., Karaman ve M. Taşdemir, (2013), Makro Ekonomi, 11.Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüce, G., M., Akıncı ve Ö. Yılmaz, (2013), Türkiye Ekonomisinde Temel Ekonomik ve Finansal Göstergeler Bağlamında 2002 Öncesi ve Sonrası. Maliye Dergisi, 164, 183-207.
• 29934 Sayılı, 30/12/2016 Tarihli Resmî Gazete, http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2016/12/20161230-10.htm, (15.12.2018).