COVID-19 PANDEMİSİNİN ULUSLARARASI SERMAYE HAREKETLİLİĞİ ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 56 - 74, 30.06.2021

Nermin Güney Sertaç Hopoğlu

https://doi.org/10.46737/emid.870510

Cited By: 1

Öz

Ekonomik büyüme ve kalkınmada geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerin temel sorunlarının bilgi eksikliği, teknoloji yetersizliği ve sermaye eksikliği olduğu ve bu sorunların ülkeleri dış finansmana yönlendirdiği bilinmektedir. Reel sektörü hammadde, enerji ve sermaye mallarında dışa bağımlı ülkelerde faaliyet gösteren yabancı şirketler yatırım yaptıkları ülkelerde istihdam artışına ve ekonominin büyümesine katkı sağlamaktadırlar. Yabancı sermaye ülkeye Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Portföy Yatırımları olarak giriş yapabilmektedir. Yüksek faiz oranlarına sahip ülkeler arasında ilk sıralarda yer alan Türkiye’nin özellikle kısa vadeli portföy yatırımları tarafından tercih edilmesi risk oluşturmaktadır. Sıcak para olarak nitelenen portföy yatırımlarının ani çıkış ve girişleri krize neden olabilmektedir. COVID-19, Dünya Sağlık Örgütü tarafından 11 Mart 2020 ‘de pandemi olarak ilan edilmiş olup, insan yaşamının tüm boyutları üzerinde etkili olmaktadır. Pandeminin tüm dünya ülkelerinde kısa sürede yayılması hem sağlıkta hem ekonomide küresel ölçekte önlemler alınmasını gerektirmiştir. Bu çalışmada uluslararası sermaye giriş-çıkışlarının pandemi sürecinde Türkiye’de yarattığı olumlu ve olumsuz etkiler analiz edilerek, Türkiye ekonomisini genel olarak nasıl etkilediği araştırılmış ve COVID-19’un ortaya çıkardığı koşulların bir ani duruş krizine yol açıp açmadığı teorik olarak tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Pandemi, Küreselleşme, Uluslararası Sermaye Akımları, Sudden Stop

Kaynakça

• Akgiray, V. (2020). “Küresel Piyasaların COVID-19 Sınavı”, https://haberler.boun.edu.tr/tr/haber/kuresel-piyasalarin-COVID-19 -sinavi-i. Erişim: 11 Aralık 2020.
• Akhtaruzzaman, M., Boubaker, S. and Sensoy, A. (2021).Financial contagion during COVID–19 crisis, Finance Research Letters, Volume 38, 2021, 101604, https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101604.
• Annamalah, S. ve Paraman, P. (2020). The Ramification of COVID-19 on the Malaysian Economy (December 6, 2020). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3743493. Erişim: 27 Aralık 2020.
• Ayaydın, H. ve Baltacı, N . (2012). Finansal Açıklık, Sermaye Hareketliliği, Tasarruf ve Yatırım İlişkisi: BRICS Ülkeleri Örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 51-74 .
• Aydoğuş O. (2020). Salgın ve Ekonomik Kriz, İktisat ve Toplum Dergisi, 10(114),11-16.
• Bal, H., Algan, N., Akça, E. ve Fi̇dangül, D. (2016). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve İktisadi Gelişme: Türkiye Örneği . Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (1) , 1-16.
• Claessens, S. ve Köse, M.A. (2013). Financial Crises: Review and Evidence, Central Bank Review, 13 (September 2013), 1-23.
• Çelik, İ.E., Uslu, K. ve Hodzhaniyazov, M. (2015). Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Finansal Krizlere ve Bankalara Etkileri, International Conference on Eurasian Economies, 2015. 558-566.
• Eryüzlü, H. (2020). COVID-19 Ekonomik Etkileri ve Tedbirler: Türkiye’de “Helikopter Para” Uygulaması . Ekonomi Maliye İşletme Dergisi , 3 (1) , 10-19 . DOI: 10.46737/emid.745621
• Farzanegan, M.R., Feizi, M. ve Gholipour, H.F. (2020). Globalization and Outbreak of COVID-19 : An Empirical Analysis, MAGKS Joint Discussion Paper Series in Economics, No. 18-2020.
• Gruszczynski, L. (2020). The COVID-19 Pandemic and International Trade: Temporary Turbulence or Paradigm Shift? European Journal of Risk Regulation, 11(2), 337-342. doi:10.1017/err.2020.29.
• Gür, N., Tatlıyer, M. ve Dilek, Ş. (2020). Ekonominin Koronavirüsle Mücadelesi, SETA Araştırma Raporu, SETA Yayınları, 163. https://setav.org/assets/uploads/2020/06/R163.pdf
• Hıdıroğlu, D. (2020). COVID-19 Salgın Krizinde Etkin Bir Finansal Ortam Sağlama ve Yabancı Yatırım Projelerinin Teşviki: Kitle Fonlaması Uygulamaları. Social Sciences Research Journal, 9(3), 209-216
• Işık, C . (2016). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Sınır Testi Yaklaşımıyla Türkiye Örneği. Iğdır Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 1 (1), 1-11 .
• Kar, M. veTatlısöz F. (2008). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi KMU İİBF Dergisi, 10(14), Aralık/2008, 1-23. Karagül M. ve Masca M. (2008). “Uluslararası Sermaye Hareketleri, Kriz Etkisi ve Muhtemel Önlemler,” Uluslararası Sermaye Hareketleri Ve Gelişmekte Olan Piyasalar Uluslararası Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Balıkesir Üniversitesi, Bandırma İİBF, 341-361, Bandırma, 2008.
• Kılıç, M. (2020). Portföy Yatırımları Ve Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Yeni Sanayileşen Ülkeler Örneği, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7(8), S 45-55.
• Kılıç, Y. (2020). Borsa İstanbul’da COVID-19 (Koronavirüs) Etkisi, Journal of Emerging Economies and Policy, 5(1) 66–77
• Koç Aytekin, G . (2018). Uluslararası Sermaye Hareketleri Kapsamında Sıcak Para Akımlarının Ekonomik Etkileri ve Spekülasyon. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi , 4 (7) , 184-207 .
• OECD (2020). Foreign direct investment flows in the time of COVID-19 , 4 May 2020, Erişim: http://www.oecd.org/coronavirus/en/
• Özatay, F. ve Sak, G. (2020). COVID-19 Salgını Bir Değil, Bir Kaç Çeyrek Sürerse Ne Olur? https://www.tepav.org.tr/upload/files/1586837427-3.COVID_19_Salgini_Bir_Degil__Bir_Kac_Ceyrek_Surerse_Ne_Olur.pdf, Erişim: 24 Ocak 2021.
• Özer, M.H. ve Kaba G. (2020). Türkiye’de 2000-2001 Finansal Krizlerinde Uluslararası Sermaye Hareketliliğinin Rolü. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(19), 1-17.
• Rasul, I. (2020). "The Economics of Viral Outbreaks."AEA Papers and Proceedings, 110: 265-68. DOI: 10.1257/pandp.20201016
• Samur, C.(2010). Bir finansal kriz türü olarak SS krizi ve 1980 sonrasında SS krizi tecrübeleri, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası (2), 60(2), 83-133.
• Soylu, Ö. B. (2020). Türkiye Ekonomisinde COVID-19 ’un Sektörel Etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7(5), S 169-185
• Strange, R. (2020). The 2020 Covid-19 pandemic and global value chains, Journal of Industrial and Business Economics, https://doi.org/10.1007/s40812-020-00162-x
• Tayar, T , Gümüşteki̇n, E , Dayan, K ve Mandi̇, E . (2020). Covid-19 Krizinin Türkiye’deki Sektörler Üzerinde Etkileri: Borsa İstanbul Sektör Endeksleri Araştırması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 293-320.
• Temir, C. (2020). COVİD-19’un Sermaye Piyasaları Üzerine Etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi (e-ISSN: 2717-7416) ,4(7), Bahar 2020/1 s.50-66.
• Tezer, H. (2020). Uluslararası Sermaye Hareketlerinin Türkiye Ekonomisi Üzerindeki Makroekonomik Etkisinin İncelenmesi (2008-2018). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 831-859.
• Torunkayabaşı, E. (2020). COVID-19 ’un Piyasalara ve Tüketici Davranışlarına Etkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) 20, S 15-25 ISSN:2148-9963.
• Tunalı, Ç.B. (2020). COVID-19 Pandemisinin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi, “COVID-19 Pandemisinin Ekonomik, Toplumsal ve Siyasal Etkileri” içinde (D.Demirbaş, V.Bozkurt, S.Yorğun, Ed.), 25-34, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınevi.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB) (2020). https://www.sbb.gov.tr/buyume/, Erişim: 24 Ocak 2021
• TCMB. (2020). Kasım 2020 Finansal İstikrar Raporu, Sayı 31.
• TCMB (2020). “Ödemeler Dengesi İstatistikleri”ne İlişkin Yöntemsel Açıklama. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/0ab87526-c290-4bdd-94d4-b8e99e70eba9/BOPMetaveri.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-0ab87526-c290-4bdd-94d4-b8e99e70eba9-mcFYR7h, Erişim: 12 Ocak 2021
• Varlık, C. (2006). Gelişmekte Olan Ülkelerde Sermaye Akımlarındaki Ani Durmalar ve Makroekonomik Etkileri, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar 2006, 3(1), 3:76-116.
• Vergil H. ve Karaca C. (2020). Gelişmekte olan ülkelere yönelik uluslararası sermaye hareketlerinin ekonomik büyüme üzerine etkisi: panel veri analizi, Ege Akademik Bakış, 10(4),, Ekim 2010, 1207-1216.
• Yiğiteli, N. ve Turan, D. (2018). Ani Duruş Sorunu, Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Savunma Sanayi Özelinde Bir Değerlendirme. Bulletin of Economic Theory and Analysis, 3(2), 79-108
• Zeren, F. ve Hızarcı, A. (2020). The Impact of COVID-19 Coronavirus on Stock Markets: Evidence From Selected Countries. Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1), 78-84. DOI: 10.32951/mufider.706159.