KARBON EMİSYONUNUN NEGATİF DIŞSALLIĞI VE GELİR EŞİTSİZLİĞİNE ETKİSİ: MULTİDİSİPLİNER BAKIŞ AÇISI

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 18 - 36, 02.07.2024

Ömer Akçayır

https://doi.org/10.46737/emid.1485142

Öz

Çalışmada, sürdürülebilir büyüme çerçevesinde, Çevresel Kuznets Eğrisinde (ÇKE) öne sürülen gelir çevre kirliliği ilişkisi, negatif dışsallık penceresinden multidisipler bakış açısıyla ele alınmıştır. Karbon emisyonunun etkisiyle ortaya çıkan çevresel bozulmanın negatif dışsallıklar nedeniyle üçüncü kişi konumundaki taraflara verdiği zararların hukuki niteliği sosyal risk ve fedakarlığın denkleştirilmesi ilkeleri çerçevesinde ele alınmıştır. Pigouvian vergilendirme ve Coase teoreminin günümüzdeki izdüşümü niteliğindeki AB Emisyon Ticaret Sistemi, SKDM ve Türkiye’ye etkileri de değerlendirilmiştir.
Ampirik analizde, Türkiye’nin 1988-2022 yıllarına ait gini indeksi verileri, kişi başına düşen CO2 salımı verileri, dolaysız vergilerin ve dolaylı vergilerin toplam vergi içindeki paylarına ait değişkenler doğrusal olmayan zaman serileri analizi ile analiz edilmiştir. Harvey vd. (2007; 2008) testleri ile dolaylı vergiler serisi dışındaki serilerin doğrusal dışı olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle doğrusal dışılığı dikkate alan Becker-Enders-Lee (2006) Fourier durağanlık testi yapılmış ve durağan olmayan serilerin Banerjee-Arčabić-Lee (2017) Fourier ADL testi ile eş bütünleşik oldukları tespit edilmiştir. FMOLS yöntemi ile yapılan tahminlere göre, artan her bir birim (ton) CO2 salımı, gini indeksini 0.013 birim azaltmakta olup, Türkiye’nin Kuznets eğrisinin azalan kısmında yer aldığı öngörülmektedir. Doğrudan ve dolaylı vergi oranlarının gelir dağılımına etkisi ise çalışma örnekleminde yeterli etki düzeyinde ve anlamlı çıkmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Negatif Dışsallık, Vergileme, Çevre Hukuku, İdare Hukuku, Ekonometrik Zaman Serileri Analizi

Etik Beyan

Bu çalışmanın tüm aşamalarında bilimsel etik kurallarına uygun davranılmış olup, etik kurul izni gerektiren bir çalışma değildir. Çıkar Çatışması (Conflicts of Interest) : Yazarın herhangi bir kurum ya da kişi ile çıkar çatışması bulunmamaktadır. İntihal Denetimi (Plagiarism Checking): Çalışma IThencihate intihal programı aracılığı ile intihale karşı denetlenmiştir.

NEGATIVE EXTERNALITY OF CARBON EMISSION AND ITS IMPACT ON INCOME INEQUALITY: A MULTIDISCIPLINARY PERSPECTIVE

Öz

In this research, within the framework of sustainable growth, the income-environment pollution relationship proposed in the Environmental Kuznets Curve (EKC) is analysed from a negative externality perspective from a multidisciplinary perspective. The legal nature of the damages caused by the environmental degradation caused by carbon emissions to third parties due to negative externalities is discussed within the framework of the principles of social risk and compensation of sacrifice. The EU Emissions Trading System, which is the current projection of Pigouvian taxation and Coase Theorem, the CBAM and its effects on Turkey are also evaluated.
Gini index, per capita CO2 emissions, direct taxes and indirect taxes in total taxes datas of Turkiye are analysed by non-linear time series analysis for the years 1988-2022. Harvey et al. (2007; 2008) tests revealed that the series except for the indirect taxes series are non-linear. Thus, the Becker et al. (2006) Fourier stationarity test, which takes into account the nonlinearity, was performed and the non-stationary series were found to be cointegrated with the Banerjee et al. (2017) Fourier ADL test. The long-run coefficients obtained by the FMOLS method, each unit (tonne) of CO2 emission decreases the gini index by 0.013 units and Turkiye is predicted to be in the decreasing part of the Kuznets curve. The effects of direct and indirect taxes on income distribution are not significant and at sufficient impact level in the sample.

Anahtar Kelimeler

Negative Externalities, Taxation, Environmental Law, Administrative Law, Econometric Time Series Analysis

Kaynakça

• Alıca, S. (2011). “Çevre Denetiminde İdarenin Sorumluluğu”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(4): 87-119.
• Ataer, M. (2021). Gelirin Yeniden Dağılımında Maliye Politikası: OECD Ülkeleri Üzerine Ampirik Bir Analiz, 1. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Aydoğdu, G. D., & Özşahin, G. (2023). “Büyüme, Eşitsizlik ve Karbon Emisyonu: Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Analizi”. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 12(1): 133-148. https://doi.org/10.47934/tife.12.01.07
• Baek, J., & Gweisah, G. (2013). “Does Income Inequality Harm the Environment?: Empirical Evidence from the United States”. Energy Policy, 62: 1434-1437.
• Baloch, M. A., Danish, Khan, S. U., Ulucak, Z. Ş. & Ahmad, A. (2020). “Analyzing the Relationship between Poverty, Income Inequality, and CO2 Emission in Sub-Saharan African Countries”. Science of the Total Environment, 740: 1-7.
• Banerjee, P., Arčabić, V., & Lee, H. (2017). “Fourier ADL Cointegration Test To Approximate Smooth Breaks With New Evidence From Crude Oil Market”. Economic Modelling, 67: 114-124.
• Bayhan, V. (2011). “Tüketim Toplumunda Bireyin Ontolojik Mottosu : “Tüketiyorum Öyleyse Varım””. Istanbul Journal of Sociological Studies (43): 221-248.
• Becker, R., Enders, W., & Lee, J. (2006). “A Stationarity Test in the Presence of an Unknown Number of Smooth Breaks”. Journal of Time Series Analysis, 27(3): 381-409.
• Borghesi S (2006). “Income Inequality and the Environmental Kuznets Curve”, Vol 33. Environment, Inequality And Collective Action. Routledge, London
• Clement, M., & Meunie, A. (2010). “Is Inequality Harmful for the Environment? An Empirical Analysis Applied to Developing and Transition Countries”. Review of Social Economy, 68(4): 413-445.
• Del Río, P. (2017). “Why Does The Combination of the European Union Emissions Trading Scheme and a Renewable Energy Target Makes Economic Sense?”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 74: 824-834.
• Demir, C., Cergibozan, R., & Gök, A., (2019). “Income Inequality and CO2 Emissions: Empirical Evidence from Turkey”. Energy Environ, 30: 444–461. https://doi.org/10.1177/ 0958305X18793109.
• Demirgil, B. (2018). “Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Çalışma”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 19(2): 118-131
• Destek, M. (2019). “Türkiye’de Gelir Dağılımının Çevre Kirliliği Üzerindeki Etkileri Üzerine Bir İnceleme”. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18(4): 1477-1488. https://doi.org/10.21547/jss.556006
• Dinler, Z. (2011). İktisada Giriş. 16. Basım, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Erataş, F., & Uysal, D. (2014). “Çevresel Kuznets Eğrisi Yaklaşımının “BRICT” Ülkeleri Kapsamında Değerlendirilmesi”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 64(1): 1-25.
• Eser, L. Y. & Genç M.C. (2020). “Gelir ve Servet Üzerinden Alınan Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Örneği”. Maliye Dergisi. 178: 224-239.
• GİB (2024), Gelir İdaresi Başkanlığı, “Çeşitli Vergi İstatistikleri” https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/CVI3.htm (Erişim Tarihi 01.04.2024)
• Gill, A. R., Viswanathan, K. K., & Hassan, S. (2018). “The Environmental Kuznets Curve (EKC) and the Environmental Problem of the Day”. Renewable and sustainable energy reviews, 81: 1636-1642.
• Golley, Jane & Meng, Xin, (2012). "Income Inequality and Carbon Dioxide Emissions: The Case of Chinese Urban Households," Energy Economics, 34(6): 1864-1872.
• Granger, C.W.J., (1969). “Investigating Causal Relationd by Econometric Models and Cross-Spectral Methods”. Econometrica, 37: 424 438.
• Grossman, G. M. & Krueger, A. B. (1991). “Environmental Impacts of the North American Free Trade Agreement”, NBER. Working Paper, 3914: 13-56.
• Grunewald, N., Harteisen, M., Lay, J., Minx, J., & Renner, S. (2012). “The Carbon Footprint of Indian Households”. 32nd General Conference of The International Association for Research in Income and Wealth, 5-11.
• Guo, L. (2014). “CO2 Emissions and Regional Income Disparity: Evidence from China”. The Singapore Economic Review, 59(01): 1450007.
• Günel, T. (2019). “Türkiye’de Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Gelir Dağılımına Etkisi: Ekonometrik Bir Uygulama”. Journal of Yaşar University, 14(55): 277-287.
• Gürleyen, İ. (2019). Coase Teoremi Bağlamında Emisyon Ticareti Sistemi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ekonomi Ve Finans Anabilim Dalı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Hailemariam, A., Dzhumashev, R., & Shahbaz, M. (2019). “Carbon Emissions, Income Inequality and Economic Development”. Empirical Economics, 1-21.
• Hao, Y., Chen, H., & Zhang, Q. (2016). “Will Income Inequality Affect Environmental Quality? Analysis Based on China's Provincial Panel Data”. Ecological Indicators, 67: 533-542.
• Harvey, D. I., & Leybourne, S. J. (2007). “Testing for Time Series Linearity”. The Econometrics Journal, 10(1): 149-165.
• Harvey, D. I., Leybourne, S. J., & Xiao, B. (2008). “A Powerful Test for Linearity When the Order of Integration is Unknown”. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 12(3): 1-24.
• Hatırlı, S.A. (2013) Mikroekonomi. Alter Yayınevi, Ankara.
• Hazman, Y.G. (2011). “Türkiye’de Gelir Dağılımında Adalet ve Sosyal Güvenlik Harcamaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1): 205-216.
• Heerink, N., Mulatu, A. & Bulte E. (2001) “Income Inequality and the Environment: Aggregation Bias in Environmental Kuznets Curves”. Ecol Econ, 38(3): 359–367.
• Hübler, M (2017) “The inequality-emissions nexus in the context of trade and development: a quantile regression approach”. Ecol Econ, 134:174–185
• IPCC (2023) Annex I: Glossary [Reisinger, A., D. Cammarano, A. Fischlin, J.S. Fuglestvedt, G. Hansen, Y. Jung, C. Ludden, V. Masson-Delmotte, R. Matthews, J.B.K Mintenbeck, D.J. Orendain, A. Pirani, E. Poloczanska, and J. Romero (eds.)] https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/
• Kanca, O.C. & Bayrak M. (2019). “Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Belirleyiciliği: Panel Veri Analizi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 23(4): 1495-1514.
• Karakaya, E., Akkoyun, G., & Hiçyılmaz, B. (2023). “Sera Gazı Emisyonu Azaltımı için Karbonun Fiyatlanması: Karbon Vergisi mi Emisyon Ticareti mi?”. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 8(4): 813-841.
• Kasuga, H., & Takaya, M. (2017). “Does Inequality Affect Environmental Quality? Evidence from Major Japanese Cities”. Journal of Cleaner Production, 142: 3689-3701.
• Knight KW, Schor JB. & Jorgenson AK. (2017) “Wealth Inequality and Carbon Emissions in High-Income Countries”. Soc Curr, 4(5): 403–412.
• Koçak, E. (2024). “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Doğrultusunda Gelir Eşitsizliğinin Çevre Kirliliği Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir İnceleme: Brezilya’dan Kanıtlar”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (43): 39-52. Kurt, M., & Çelikay, F. (2020). “Vergi Harcamaları İle Gelir Eşitsizliği Arasındaki Nedensellik Üzerine Bir İnceleme”. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(2): 511-524.
• Kuznets, S. (1955). “Economic Growth and Income Inequality”. The American Economic Review, 45(1): 1-28.
• Küçük, G., & Yüce Dural, B. (2022). “Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Yeşil Ekonomiye Geçiş: Enerji Senaryoları Üzerinden Bir Değerlendirme”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(1): 137-156. https://doi.org/10.18037/ausbd.1095137
• Kwiatkowski, D. , Phillips, P.C. B. , Schmidt, P. & Shin, Y. (1992). “Testing The Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root: How Sure Are We That The Economic Time Series Have a Unit Root?”, Journal of Econometrics, 54: 159-178.
• Liu, C., Jiang, Y., & Xie, R. (2019). “Does Income Inequality Facilitate Carbon Emission Reduction in the US?”. Journal of Cleaner Production, 217: 380-387.
• Luppi, B., Parisi, F., & Rajagopalan, S. (2012). “The Rise and Fall of the Polluter-Pays Principle in Developing Countries”. International Review of Law and Economics, 32(1): 135-144.
• Lyu, X., Shi, A., & Wang, X. (2020). “Research on the Impact of Carbon Emission Trading System on Low-Carbon Technology Innovation”. Carbon Management, 11(2): 183-193. DOI: 10.1080/17583004.2020.1721977
• Martorano, B. (2018). “Taxation and Inequality in Developing Countries: Lessons from the Recent Experience of Latin America”. Journal of International Development, 30(2): 256-273.
• Mirici, M. E., & Berberoğlu, S. (2022). “Türkiye Perspektifinde Yeşil Mutabakat ve Karbon Ayak İzi: Tehdit Mi? Fırsat Mı?”. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 8(1): 156-164.
• Nantob, N.Y. (2016). “Taxation and Income Inequality in Developing Countries: An Empirical Investigation”. Economics Bulletin. 26(3): 1508-1523.
• Noyan, E., & Avşarlıgil, N. (2017). “Türkiye’de 1980 Sonrası Dönemde Uygulanan Dolaylı ve Doğrudan Vergi Politikaları Üzerinden Müşevvik Sorunun Ekonometrik Analizi”. Alanya Akademik Bakış, 1(3): 49-59. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.330428
• Obaretin, O., Akhor, S. & Oseghale, O. (2017). ’’Taxation an Effective Tool for Income ReDistribution in Nigeria’’. Mediterranean Journal of Social Sciences, 8(4): 187-196.
• OJEU (2023). Official Journal of the European Union Regulation (EU) 2023/956 OF The European Parliament and Of The Council of 10 May 2023 establishing a carbon border adjustment mechanism https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32023R0956#d1e32-90-1
• Pearson, K. (1895). Notes on regression and inheritance in the case of two parents. in “Proceesings of the Royal Society of London” Erişim adresi https://books.google.com.tr/books?id =60aL0zlT-90C&pg=PA240&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false.
• Porter, M. E., & Linde, C. (1995). “Toward a New Conception of the Environment-Competitiveness Relationship”. Journal of Economic Perspectives, 9: 97–118.
• Qu, B., & Zhang, Y. (2011). “Effect of Income Distribution on the Environmental Kuznets Curve”. Pacific Economic Review, 16(3): 349-370.
• Ravallion, M., Heil M. & Jalan, J. (2000) “Carbon Emissions and Income Inequality”. Oxf Econ Pap, 52(4): 651–669.
• Schwert, G.W. (2002). “Test for Unit Roots: A Monte Carlo Investigation,” Journel of Business &Economic Statistics, 20(1): 5-17.
• Soliman, A. M., & Nasir, M. A. (2019). “Association between the Energy and Emission Prices: An Analysis of EU Emission Trading System”. Resources Policy, 61: 369-374.
• Tabar, Ç. (2023). “Vergilerin Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi”. International Journal of Public Finance. 8(1): 67-84.
• Taşdemir, Y. & Türgay, T. (2021). “Gelir Dağılımı Eşitsizliğinin Azaltılmasında Çevre Vergilerinin Rolü: OECD Ülkeleri Çerçevesinde Ampirik Bir Çalışma”. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2): 1-28.
• Tayyar, A. E. (2020). “Hukuk ve İktisat Yaklaşımında Bir İktisatçı: Ronald H. Coase”. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 27(2): 199-217. https://doi.org/10.18657/yonveek.605913
• Ticaret Bakanlığı (2023). “AB Emisyon Ticaret Sistemi Bilgi Notu”, https://ticaret.gov.tr/dis-iliskiler/yesil-mutabakat/ab-emisyon-ticaret-sistemi/ab-emisyon-ticaret-sistemi-bilgi-notu, 23/08/2023
• Ünal, İ. (2022). Türkiye’de Maliye Politikasının Gelir Eşitsizliği Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. [https:// www.researchgate.net/profile/Ibrahim-Uenal-5/ publication/362505736]. (Erişim Tarihi 10 Nisan 2024).
• Ünsal, E.M. (2010). Mikro İktisat. 8. Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara.
• WB World Bank (2024). “World Development Indicators” https://databank.worldbank.org/ (Erişim Tarihi 01.04.2024)
• Wolde-Rufael, Y., & Idowu, S. (2017). “Income distribution and CO2 emission: A comparative analysis for China and India”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 74, 1336-1345.
• Xiao, D., Yu, F., & Yang, H. (2022). “The impact of urban-rural income inequality on environmental quality in China”. Hindawi Complexity, https://doi.org/10.1155/2022/4604467
• Yang, Z. (2020). “Climate Change And Externality. Climate Change Economics” Vol. 11 No:04, 2040007. World Scientific Publishing Company.
• Yeğen, B., & Turan, M. (2021). “Pigouvian Bir Vergi Önerisi: Sar Vergisi”. Journal of Accounting and Taxation Studies, 14(1), 397-418. https://doi.org/10.29067/muvu.766756
• Yıldız, V. (2017). “Sürdürülebilir Kalkınma İçin Karbon Vergisi”. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 10 (3): 367-384
• Zhang, C., & Zhao, W. (2014). “Panel Estimation for Income Inequality and CO2 Emissions: A Regional Analysis in China”. Applied Energy, 136: 382-392.
• Zhao, Y., Liang, C., & Zhang, X. (2021). “Positive or Negative Externalities? Exploring the Spatial Spillover and Industrial Agglomeration Threshold Effects of Environmental Regulation on Haze Pollution in China”. Environment, Development and Sustainability, 23: 11335-11356.