An Investigation of Relationship Between the Servant Leadership and School Culture in Primary Schools

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 1, 44 - 60, 01.05.2013

Hakki Kahveci , Ahmet Aypay

Öz

The purpose of the study is to determine the servant leadership behaviour of the primary school principals and school culture based on teacher views. The study sought to find out, whether the teacher views differ on a set of variables such as gender and subject. The study also examined the relationship between servant leaership and school culture. The study included 400 teachers in primary schools in Eskişehir. “Organizational Leadership Assessment Scale” was used in the study. Independent Sample t-test, One Way ANOVA, Pearson Correlation and Simple Linear Regression Analysis were used to analyse the data. The results of the study revealed that the mean of servant leadership behaviours of primary school principals was “3.79” and School Culture Perception of teachers was “3.74”. While there was a significant difference based on gender regarding servant leadersip behaviour based on teacher perceptions, no significant difference was found based on subject. Concerning school culture perceptions of teachers, a significant difference was found based on gender while no significant difference was found on subject variable. Finally, a significant positive relationship was found between the servant leadership and school culture. Servant leadership was found to be the predictor of school culture

Anahtar Kelimeler

Leadership, Servant Leadership, School Culture, Organization, Principal

Hizmetkâr Liderlik ve Okul Kültürü Arasındaki İlişkinin İlköğretim Okullarında İncelenmesi

Öz

Bu çalışma öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okulu yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışlarını ve okul kültürü düzeyini belirlemek; bu düzeylerin öğretmenlerin cinsiyet ve branş değişkenine göre farklılaşmasını bulmak; hizmetkâr liderlik ile okul kültürü arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma Eskişehir il merkezinde 400 öğretmenin görüşlerine başvurularak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada Laub’un (1999) “Hizmetkâr Örgütlerde Örgütsel Liderlik Değerlendirme Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde Bağımsız Örneklem t- testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Pearson Korelasyon Analizi ve Basit Doğrusal Regresyon Analizinden yararlanılmıştır. Araştırma bulgularında öğretmenlerin okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışlarına ilişkin görüşlerinin ortalama puanı “3.79” ve okul kültürüne ilişkin görüşlerinin ortalama puanı “3.74” düzeyinde çıkmıştır. Öğretmenlerin yöneticilerin hizmetkâr liderlik davranışlarına ilişkin algılarında cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık bulunurken, branş değişkeninde bir farklılık bulunmamıştır. Okul kültürüne ilişkin öğretmen algılarında cinsiyet değişkeninde anlamlı bir farklılık bulunurken branş değişkeninde anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Hizmetkâr liderlik ile okul kültürü arasında “yüksek düzey”de pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunurken, bu ilişkide hizmetkâr liderliğin okul kültürünün bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Hizmetkâr Liderlik, Okul Kültürü, Örgüt, Yönetici

Kaynakça

• Arslan, H., Kuru, M. ve Satıcı, A. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim okullarındaki örgüt kültürünün karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 44, 449-492.
• Aslan, Ş. ve Özata, M. (2011). Sağlık Çalışanlarında Hizmetkâr liderlik: Dennis-Winston ve Dennis-Bocernea hizmetkâr liderlik ölçeklerinin geçerlik ve güvenirlik araştırması. Yönetim ve Ekonomi, 18(1), 139-154.
• Ayık, A. ve Ada, Ş. (2009). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkililiği arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 429- 446.
• Balay, R., Kaya, A. ve Geçdoğan-Yılmaz, R. (2014). Eğitim yöneticilerinin hizmetkâr liderlik yeterlikleri ile farklılıkları yönetme becerileri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 229-249.
• Bass, B. M. ve Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Beck, D. (2010). Antecents of servant leadership : A mixed methods study. Yayınlanmamış doktora tezi, University of Nebraska, Lincoln.
• Bilir, M. E. (2007). Öğretmen algılarına göre ilköğretim okulu yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleriyle iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Black, G. L. (2010). Correlational analysis of servant eadership and school climate. Catholic Education. A Journal of Inquiry and Practice, 13(4), 437-466.
• Cerit, Y. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 88-98.
• Cerit, Y. (2010). The effects of servant leadership on teachers’ organizational commitment in primary schools in Turkey. International Journal of Leadership in Education: Theory and Practice, 301-317.
• Clegg, S., Kornberger, M. ve Pitsis, T. (2007). Managing & Organizations an Introduction to theory & practice. London: Sage Publications.
• Çelik, V. (2002). Okul kültürü ve yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Çelikten, M. (2006). Okul kültürünün şekillendirilmesinde müdürün rolleri. Eğitim ve Bilim, 31(140), 56-61.
• Çiçek, G. E. (2010). İlköğretim okulu öğretmenlerinin müdürlerinin liderlik rollerine ilişkin algılarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Del, M. R. ve Akbarpour, M. (2011). The relationship between servant leadership of managers and employees trust. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 3(6), 525-537.
• Demirtaş, Z. (2010). Okul kültürü ve öğrenci başarısı arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 35(58), 3-13.
• Greenleaf, R. (1973). The servant as leader. Cambridge: Centre for Applied Studies.
• Herndon, B. C. (2007). An analysis of the relatinoships between servant leadership, school culture and student achievement. Yayınlanmamış doktora tezi, The Faculty of the Graduate School. Vancouver: UMI Number: 3327701.
• Hill, J. R. (2007). Servant leadership characteristics of high school principals, organizational culture and student performance: a correlational study. Yayınlanmamış doktora tezi, Universtiy of North Dakota. Grand Forks: UMI Number: 3294612.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi. (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Yayın.
• Kahveci, H. ve Aypay, A. (2011). Hizmetkar örgütlerde örgütsel liderlik değerlendirme ölçeği: Türk kültürüne uyarlama, dil geçerliği ve faktör yapısının incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 19-42.
• Laub, J. A. (1999). Assesing the servant organization: Development of the organizational leadership asessment instrument. Yayımlanmamış doktora tezi, Florida Atlantic University, Boca Raton.
• Lussier, R. N. ve Achua, C. F. (2010). Leadership theory, application and skill development. Mason: Cengage Learning.
• McDougle, L. R. (2009). Servant leadership in higher education : an analysis of the perceptions of higher education employees regarding servant leadership practises at varying types of institutions. Yayımlanmamış doktora tezi, University of Texas, San Antonio.
• Neuman, W. L. (2007). Toplumsal araştırma yöntemleri nitel ve nicel yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.) İstanbul: Yayınodası.
• Oğuz, E. ve Yılmaz, K. (2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin okul kültürüne ilişkin algıları. Eğitim ve Bilim, 31(142), 89-98.
• Omoh, D. A. (2007). Analysis of servant leadreship characteristics : A case study of a comunity college president. Yayımlanmamış doktora tezi, Capella University, Minnesota.
• Özdamar, K. (1997). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Sabancı, A. (2007). Müdürlerin vizyoner liderlik özelliklerine ilişkin müdürlerin, müdür yardımcılarının ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim, 174, 333-343.
• Salameh, K. M. (2011). Servant leadership practices among school principals in educational directorates in jordan. International Journal of Business and Social Science, 2(22), 138-145.
• Saunders, M., Lewis, P. ve Thornhill, A. (2009). Research methods for business students. Edinburgh: Pearson.
• Savage-Austin, A. R. ve Honeycutt, A. (2001). Servant leadership: a phenomenological study of practices, experiences, organizational effectiveness, and barriers. Journal of Business & Economics Research, 9(1), 49-54.
• Schein, E. H. (1992). Organizational culture and leadership. California: Josey Bass Inc.
• Sönmez, M. A. (2006). Meslek liselerinde örgüt kültürü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 45, 85-108.
• Şahin, S. (2010). Okul kültürünün bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 9(2), 561-575.
• Şirin, E. (2011). İlköğretim okulundaki öğretmenlerin okul kültürü algıları ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Şişman, M. (2002a). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem A.
• Şişman, M. (2002b). Eğitimde mükemmellik arayışı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Şişman, M. (2011). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Şişman, M. ve Turan, S. (2001). Eğitimde toplam kalite yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Taylor, T. (2008). The servant leadership of john wooden. Yayımlanmamış doktora tezi, Pepperdine University, Malibu.
• Tezcan, F. (2007). Öğretmen görüşlerine ilköğretim okulu müdürlerinin okul kültürünün oluşturulması, sürdürülmesi ve değiştirilmesindeki rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Muğla Üniversitesi, Muğla.
• Türk, S. (2007). Örgüt kültürü ve iş tatmini. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Vinod, S. ve Sudhakar, B. (2011). Servant leadership: A unique art of leadership. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research In Business, 2(11), 456-468.
• Yılmaz, E. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri ile etkili okul arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• Yukl, G. (1989). Managerial leadership: A review of theory and research. Journel of Management, 2(15), 251-289.
• Yukl, G. (1999). An evaluation of conceptual weaknesses in transformational and charismatic leadership theories. Leadership Quarterly, 2(10), 285-306.
• Yukl, G. (2010). Leadership in organizations. New Jersey: Pearson Education.
• Zahn, B. (2011). Elementary teacher assesments of principal servant leadership, their experience with team learning and student academic achievement. Yayınlanmamış doktora tezi, Dowling College. Vancouver: UMI Number: 3455589.
• Zeytin, N. (2008). İlköğretim okullarında bürokratikleşme ve okul kültürü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.