Exchange Rate Effect on Tourism Index: An Application on BIST

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 374 - 388, 31.08.2020

Melih Özçalık , Sevinç Güler Özçalık

https://doi.org/10.30784/epfad.723348

Cited By: 5

Öz

The exchange rate is defined as the foreign currency value of the national currency. While foreign exchange is an important investment tool of the portfolio of all kinds of investors, it is one of the most important determinants of international trade. Stock markets are one of the most important elements of a financial system. It is a fact that a properly working financial system can affect its own country and then other countries depending on its degree of influence. In this study, it is aimed to compare monthly data of stock prices and exchange rate for the period of January 2010 - September 2019 by using time series process. For this purpose, short and long term relationship between the USA dollar and Euro exchange rates and closing prices of Tourism BIST index was examined. In the VAR model, a causal relationship was found between all three variables. There was no long-term relationship between the variables. Finally, in variance decomposition model, it is revealed that one of the important factors affecting the tourism index is the US dollar exchange rate. The results obtained from this study are crucial to determine the interaction between the tourism index and the exchange rate.

Anahtar Kelimeler

BIST Tourism Index, Exchange Rate, Time Series Analysis

Turizm Endeksinde Döviz Kuru Etkisi: BIST’te Bir Uygulama

Öz

Döviz kuru, ulusal para biriminin yabancı para cinsinden değeri olarak tanımlanmaktadır. Döviz, günümüzde bir yandan her türlü yatırımcının portföyünün önemli bir yatırım aracı iken, bir yandan da uluslararası ticaretin en önemli belirleyicilerinden birisidir. Hisse senedi piyasaları, bir finansal sistemin en önemli unsurlarından birisidir. Düzgün işleyen bir finansal sistemin öncelikle bulunduğu ülkeyi daha sonra da etki derecesine göre tüm dünyayı etkileyebileceği bir gerçektir. Bu çalışmada zaman serisi sürecinden yararlanarak, aylık veriler ile Ocak 2010 – Eylül 2019 dönemine ait hisse senedi fiyatları ile döviz kurunun karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla ABD Dolar kuru ve Euro kuru ile BIST Turizm endeksi arasındaki ilişki incelenmiştir. VAR modeli uygulanan çalışmada üç değişken arasında da nedensellik ilişkisi olduğu saptanmıştır. Değişkenler arasında uzun dönemli ilişki olmadığı ortaya çıkmıştır. Son olarak varyans ayrıştırma modeli ile turizm endeksini etkileyen önemli unsurlardan birisinin dolar kuru olduğu ortaya çıkarılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlar, turizm endeksi ile döviz kuru arasındaki etkileşimi belirlemesi açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

BIST Turizm Endeksi, Döviz Kuru, Zaman Serisi Analizi

Kaynakça

• Aamd, A. and Dg, D. (2014). Dynamic relationship between exchange rate and stock returns; Empirical evidence from Colombo stock exchange. International Journal of Liberal Arts and Social Science, 2(5), 129-137. Retrieved from https://ijlass.org/
• Acar Boyacıoğlu, M. ve Çürük, D. (2016). Döviz kuru değişimlerinin hisse senedi getirisine etkisi: Borsa İstanbul 100 endeksi üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, 143-156. https://doi.org/10.25095/mufad.396686
• Aydemir, O. and Demirhan, E. (2009). The relationship between stock prices and exchange rates evidence from Turkey. International Research Journal of Finance and Economics, 23, 207-215. Retrieved from http://www.eurojournals.com/finance.htm
• Ayvaz, Ö. (2006). Döviz kuru ve hisse senetleri fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(2), 1-14. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ahbvuibfd
• Bahmani-Oskooee, M. and Saha, S. (2018). On the relation between exchange rates and stock prices: A non-linear ARDL approach and asymmetry analysis. Journal of Economics Finance, 42, 112–137. https://doi.org/10.1007/s12197-017-9388-8
• Bahmani-Oskooee, M. and Sohrabian, A. (1992). Stock prices and the effective exchange rate of the dollar. Applied Economics, 24(4). 459-464. https://doi.org/10.1080/00036849200000020
• Belen, M. ve Karamelikli, H. (2016). Türkiye’de hisse senedi getirileri ile döviz kuru arasındaki ilişkinin incelenmesi: ARDL yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 45(1), 34-42. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ibr
• Berke, B. (2012). Döviz kuru ve İMKB100 Endeksi ilişkisi: Yeni bir test. Maliye Dergisi, 163 (Temmuz-Aralık), 243-257. Erişim adresi: https://www.hmb.gov.tr/maliye-dergisi
• Chikili, W. and Nguyen, D.K. (2014). Exchange rate movements and stock marketreturns in a regime-switching environment: Evidence for BRICS countries. Research in International Business and Finance, 31, 46-56. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2013.11.007
• Elmas, B. ve Esen, Ö. (2011). Hisse senedi fiyatları ile döviz kuru arasındaki dinamik ilişkinin belirlenmesi; Farklı ülke piyasaları için bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 52, 153-170. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad
• Erbaykal, E. ve Okuyan, H. A. (2007). Hisse senedi fiyatları ile döviz kuru ilişkisi: Gelişmekte olan ülkeler üzerine ampirik bir uygulama. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 1(1), 77-89. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/bddkdergisi
• Eyüboğlu, S. ve Eyüboğlu, K. (2018). Borsa İstanbul sektör endeksleri ile döviz kurları arasındaki ilişkilerin incelenmesi: ARDL modeli. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 8-28. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.332352
• Gacener, A. (2005). Türkiye açısından Wagner Kanunu’nun geçerliliğinin analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 103-122. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ije
• Ghosh, S. (2002). Electricity consumption and economic growth in India. Energy Policy, 30, 125–129. https://doi.org/10.1016/S0301-4215(01)00078-7
• Granger, C. W. J., Huang, B. N. and Yang, C. W. (1998). A bivariate causality between stock prices and exchange rates: Evidence from recent Asianflu (University of California at San Diego, Economics Working Paper Series No. 98/09). Retrieved from https://escholarship.org/content/ qt9bk607p6/qt9bk607p6.pdf
• Gürbüz, H. ve Hasgür, İ. (1997). Satın alma gücü paritesi örneğinin mevsimsel verilerle analizi üzerine bir uygulama: Eşbütünleşme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Güz (2), 171-196. Erişim adresi: https://iibfdergi.sdu.edu.tr/
• Horobet, A. and Ilie, L. (2007). On the dynamic link between stock prices and exchange rates: Evidence from Romania (MPRA Paper No. 6429). Retrieved from https://mpra.ub.uni-muenchen.de/ 6429/1/MPRA_paper_6429.pdf
• Huy, T. Q. (2016). The linkage between exchange rates and stock prices: Evidence from Vietnam. Asian Economic and Financial Review, 6(7), 363-373. Retrieved from http://www.aessweb.com/ journals/5002
• Inci, A. C. and Lee, B. S. (2014), Dynamic relations between stock returns and exchange rate changes. European Financial Management, 20(1), 71-106. https://doi.org/10.1111/j.1468-036X.2011.00621.x
• İşcan, E. (2011). Döviz kurları ve hisse senedi piyasaları arasındaki etkileşim: Türkiye örneği (Aralık 2001- Aralık 2009). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (35), 237-251. Erişim adresi: www.esosder.org
• Kendirli, S. ve Çankaya, M. (2016). Döviz kuru ve enflasyonun BIST bankacılık endeksi üzerindeki etkisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(3), 215-227. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mjss
• Kıran, B. (2009). Türkiye’de döviz kuru ve hisse senedi fiyatlarının sınır testi analizi. İktisat İşletme ve Finans, 24(275), 66-88. Erişim adresi: https://ideas.repec.org/s/iif/iifjrn.html
• Lau, W. and Go, Y. (2018). Dynamic causality between stock return and exchange rate: Is stock-oriented hypothesis more relevant in Malaysia? Asia-Pacific Financial Markets, 25, 137–157. https://doi.org/10.1007/s10690-018-9244-7
• Muhammad, N., Rasheed A. and Husain F. (2002). Stock prices and exchange rates: are they related? Evidence from South Asian Countries. The Pakistan Development Review, 41(4), 535-550. Retrieved from https://www.jstor.org/
• Özmen, M. (2007). Farklı döviz kuru rejimleri altında hisse senetleri fiyatları ile döviz kurları arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 519-538. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cusosbil
• Pekkaya, M. ve Bayramoğlu, M. F. (2008). Hisse senedi fiyatları ve döviz kuru arasındaki nedensellik ilişkisi: YTL/USD, İMKB 100 ve S&P 500 üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 38, 163-176. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad
• Reboredo, J. C. , Rivera-Castro, M. A. and Ugolini, A., (2016). Downside and upside risk spillovers between exchange rates and stock prices. Journal of Banking and Finance, 62,76-96. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2015.10.011
• Sarı, A. (2008). Parasalcı görüşe göre Türkiye’de ödemeler bilançosu dengesinin sağlanmasında otomatik denkleşme mekanizmalarının etkinliği. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 9(2), 1-12. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/cumuiibf
• Sarı, S. (2018). Döviz kuru ile faiz oranları arasındaki nedensellik ilişkisi: 2006-2018 dönemi. Social Sciences Research Journal, 7(4), 218-230. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ssrj
• Soyaslan, E. (2019). Döviz kuru ile BİST turizm endeksi arasındaki ilişkinin analizi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(12), 772-793. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/opus
• Şahin, İ. ve Sekmen, F. (2013). Türkiye’de döviz kuru belirsizliğinin hisse senedi getirilerine etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36, 149-156. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe
• Tarı, R. ve Bakkal, H. (2017). Türkiye’de işsizliğin belirleyicileri. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 1-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/kosbed
• Uluyol, O. ve Ekim, S. (2015). Bankacılık sektörünün karlılığı ile mevduat faiz oranları arasındaki ilişkinin Johansen eşbütünleşme ve Granger nedensellik testi ile araştırılması. Journal of Economics, Finance and Accounting, 2(1), 58-74. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jefa
• Yüce Akıncı, G. ve Küçükçaylı, F. (2016). Hisse senedi piyasası ve döviz kuru mekanizmaları üzerine bir panel veri analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 71, 127-148. https://doi.org/10.25095/ mufad.396706