An Econometric Analysis on the Determinants of Foreign Direct Investment in Turkey

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 3, 643 - 666, 31.12.2020

Aysun Özen , Melek Kıdemli

https://doi.org/10.30784/epfad.760149

Öz

In developing countries that has insufficient capital, such as Turkey, foreign direct investment (FDI) is quite important for sustaining economic development successfully. By using data for Turkey including the 1988-2018 period, in this study it is aimed to investigate the effect of some economic factors which are thought to be the determinants of foreign direct investment. Variables used in this study are FDI, the working age population, openness rate, corporate tax rate, global uncertainty index, hourly earnings index and international reserve indicator. Autoregressive Distributed Lag Model (ARDL) and Error Correction Model (ECM) were used to determine the relationship. According to the results of ARDL analysis, the amount of FDI increases when the hourly earnings index and international reserve indicators decreases and the openness and uncertainty index increases in the long run. In the short run FDI decreases when the working age population and international reserves increases; FDI increases when the openness ratio, global uncertainty index and working age population increases. ARDL analysis indicates that the amount of FDI increases when there is a decrease in corporate tax rate, openness ratio and global uncertainty index, if a delay is taken in the short term.

Anahtar Kelimeler

Foreign Direct Investments, Openness, The Working Age Population, Global Uncertainty Index for Turkey, Hourly Earnings Index, International Reserves

Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Belirleyicileri Üzerine Ekonometrik Bir Analiz

Öz

Türkiye gibi sermaye yetersizliği yaşayan gelişmekte olan ülkelerde, ekonomik gelişme sürecinin başarıyla sürdürülmesi bakımından doğrudan yabancı yatırımlar (DYY) oldukça büyük önem taşımaktadır. Bu çalışma 1988-2018 dönemine ait verileri kullanarak, Türkiye’de doğrudan yabancı yatırımların belirleyicisi olduğu düşünülen bazı ekonomik göstergelerin, DYY üzerine etkisini araştırmayı amaçlamaktadır. Çalışmada kullanılan değişkenler DYY, çalışma çağındaki nüfus, dışa açıklık oranı, kurumlar vergisi oranı, küresel belirsizlik endeksi, saatlik kazanç endeksi ve uluslararası rezerv göstergesidir. Söz konusu ilişkinin tespiti için Autoregressive Distributed Lag Model (ARDL) ve Error Correction Model (ECM) kullanılmıştır. ARDL analizi sonuçlarına göre, uzun dönemde saatlik kazanç endeksi ile uluslararası rezerv göstergeleri düştüğünde ve dışa açıklık ile belirsizlik endeksi arttığında DYY miktarı artmaktadır. Kısa dönemde ise cari dönemdeki çalışma çağındaki nüfus ve uluslararası rezerv arttığında DYY azalırken; dışa açıklık oranı, küresel belirsizlik endeksi ve çalışma çağındaki nüfus arttığında DYY da artmaktadır. Bir gecikmeli kısa dönemde ise kurumlar vergisi oranı, dışa açıklık oranı ve küresel belirsizlik endeksinde azalış olursa, DYY miktarı artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Yabancı Yatırımlar, Dışa Açıklık, Çalışma Çağındaki Nüfus, Küresel Belirsizlik Endeksi, Saatlik Kazanç Endeksi, Uluslararası Rezerv

Kaynakça

• Akbaş, Y. (2017). Global tax competition and its reflections on foreign dırect investments: Turkey-EU analysis. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 8(27), 630-641. Erişim adresi http://www.ijoess.com/
• Anyanwu, J. C. (2011). Determinants of foreign direct investment inflows to Africa: 1980-2007 (African Development Bank Group Working Paper No 136). Retrieved from https://core.ac.uk/download/pdf/6474811.pdf
• Artan, S., Hayaloğlu, P. ve Seyhan, B. (2015). Türkiye’de çevre kirliliği, dışa açıklık ve ekonomik büyüme ilişkisi. Yönetim ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 13(1), 308-325. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/yead
• Asiedu, E. (2002). On the determinants of foreign direct investment to developing countries: Is Africa different?. World Development, 30(1), 107-119. https://doi.org/10.1016/S0305-750X(01)00100-0
• Aslan, A., Altınöz, B. ve Esmeray, M. (2019). Finansal gelişmenin doğrudan yabancı yatırımlar üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(3), 649-659. http://dx.doi.org/10.17130/ijmeb.2019355043
• Aydemir, C., Arslan, İ. ve Uncu, F. (2012). Doğrudan yabancı yatırımların Dünya’daki ve Türkiye’deki gelişimi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 69-104. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/kosbed/
• Bahmani-Oskooee, M. and Niromand, F. (1999). Openness and economic growth: An empirical investigation. Applied Economics Letters, 6, 557-561. https://doi.org/10.1080/135048599352592
• Basu, P., Chakraborty, C. and Reagle, D. (2003). Liberalization, FDI, and growth in developing countries: A Panel cointegration approach. Economic Inquiry, 41(3), 510-516. https://doi.org/10.1093/ei/cbg024
• Bengoa, M. and Sanchez-Robles, B. (2003). Foreign direct investment, economic freedom and growth: New evidence from Latin America. European Journal of Political Economy, 19, 529-545. https://doi.org/10.1016/S0176-2680(03)00011-9
• Bernanke, B. S. (1983). Irreversibility, uncertainty, and cyclical investment. The quarterly journal of economics, 98(1), 85-106. https://doi.org/10.2307/1885568
• Brown, R. L., Durbin, J. and Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relationships over time. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 37(2), 149-163. https://doi.org/10.1111/j.2517-6161.1975.tb01532.x
• Chakrabarti, A. (2003). The determinants of foreign direct investment: sensitivity analysis of crosscountry regression. Kyklos, 54, 89-114. https://doi.org/10.1111/1467-6435.00142
• Cummins, J. G. and Hubbard, R.G. (1994). The tax sensitivity of foreign direct investment: Evidence from firm level panel data. University of Chicago Press. Erişim adresi https://www.nber.org/
• Çiftçi, F. ve Yıldız, R. (2015). Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik belirleyicileri: Türkiye Ekonomisi üzerine bir zaman serisi analizi. Business And Economics Research Journal, 6(4), 71- 95. Erişim adresi http://www.berjournal.com/
• Dar, A. and Amirkhalkhali, S. (2003). On the impact of trade openness on growth: Further evidence from OECD countries. Applied Economies, 35(2), 1761-1766. https://doi.org/10.1080/0003684032000129020
• Demirhan, E. and Masca, M. (2008). Determinants of foreign direct investment flows to developing countries: a crosssectional analysis. Prague Economic Papers, 17(4), 356-369. https://doi.org/10.18267/j.pep.337
• Desbordes, R. and Wei, S. J. (2017). Foreign direct investment and external financing conditions: evidence from normal and crisis times. The Scandinavian Journal of Economics 119(4), 1129– 1166. https://doi.org/10.1111/sjoe.12192
• Devlet Planlama Teşkilatı. (2000). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları. Erişim adresi https://sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/11/08_DogrudanYabanciSermayeYatirimlari.pdf
• Dixit, A. K., Dixit, R. K. and Pindyck, R. S. (1994). Investment under uncertainty. Princeton University Press: New Jersey.
• Dunning, J.H. (1981). Explaining the international direct investment position of countries: towards a dynamic or developmental approach. In J, Black and J.H. Dunning (Eds.) International Capital Movements. Palgrave Macmillan: London. https://doi.org/10.1007/978-1-349-05989-8_4
• Eğilmez, M. (2016, 23 Ağustos). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve Türkiye [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://www.mahfiegilmez.com/2016/08/dogrudan-yabanc-sermaye-yatrmlar-ve.html Elektronik Veri Dağıtım Sistemi. (2019). Doğrudan yabancı yatırımlar [Veriseti]. Erişim adresi https://evds2.tcmb.gov.tr/
• Felek, Ş., Yayla, N. ve Çağlar, A. (2017). Türkiye’de AB doğrudan yatırımları, finansal gelişme ve ekonomik büyüme ilişkisine ARDL yaklaşımı. International Journal Of Economic And Administrative Studies, 20, 63-82. Erişim adresi http://acikerisim.pau.edu.tr/
• Federal Reserve Bank. (2020). Economic Data. Retrieved from https://fred.stlouisfed.org/series/.
• Gries, T., Manfred, K. and Meierrieks, D. (2009). Linkages between financial deepening, trade openness, and economic development: causality evidence from Sub-Saharan Africa. World Development, 12, 1849-1860. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2009.05.008
• Gujarati, D. N. (2016). Örneklerle Ekonometri. (N. Bolatoğlu, Çev.) Ankara: BB101 Yayınları.
• Gullu, I. and Kılıç, N. (2017). An evaluation of the attractiveness of Turkish Economy in terms of foreign direct investments. European Journal of Sustainable Development Research, 2(1), s. 70-79. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejsdr
• Herzer, D., Klasen, S. and Nowak-Lehmann D. (2008). In search of FDI-led growth in developing countries: the way forward. Economic Modelling, 25(5), 793-810. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2007.11.005
• International Monetary Fund. (1993). Balance of Payments Manual. Retrieved from http://www.imf.org/external/np/sta/ bop/BOPman.pdf .
• Karluk, R. (2004). Türkiye Ekonomisi Tarihsel Gelişim Yapısal ve Sosyal Değişim (8. bs.). Ankara: Beta Basım Yayım.
• Kayıhan, Ş. (2010). Uluslararası Ekonomi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kazgan, G. (1988). Ekonomide dışa açık büyüme (2. bs). İstanbul: Altın Kitaplar.
• Koyuncu, F. (2010). Türkiye’de seçilmiş makroekonomik değişkenlerin doğrudan yabancı sermaye yatırımları üzerindeki etkisinin yapısal VAR analizi: 1990-2009 dönemi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 55-59. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/ebd/
• Krogstrup, S. (2004). A synthesis of recent development in the theory of capital tax competition (EPRU Working Paper Series 2004-02). Retrieved from https://www.econstor.eu/handle/10419/82089
• Makhavikova, H. (2015). The determinants of FDI in the Central and Eastern Europe: The impact of the European integration. European Integration- Realities and Perspectives (EIRP Proceedings), 10(5). Retrieved from http://proceedings.univ-danubius.ro/i
• Nonnemberg, M. B. and Mendonça, M. J. C. (2004). The determinants of foreign direct investment in developing countries. Paper presented at the Proceedings of the 32nd Brazilian Economics Meeting (No. 061). http://www.anpec.org.br/encontro2004/artigos/A04A061.pdf
• Nur, H. B. ve Dilber, İ. (2017). Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı yatırımları belirleyen temel unsurlar. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 15-45. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/deuiibfd
• Nwosa, P. I. and Emma-Ebere, O. O. (2017). The impact of financial development on foreign direct investment in Nigeria. Journal of Management and Social Sciences, 6(1), 181-197. Retrieved from http://www.fountainjournals.com/
• Ohlin, B. (1933). Interregional and international trade. Harvard University Press: Cambridge.
• Ongun, M. T. (2001). Yabancı sermaye ve dış borçlar. Şahinöz, A. (Ed.), Türkiye ekonomisi sektörel analizi içinde (s. 323-355). Ankara: İmaj Yayın.
• Onyeiwu, S. and Shrestha, H. (2004). Determinants of foreign direct investment in Africa. Journal of Developing Societies, 20(12), 90–106. https://doi.org/10.1177/0169796X04048305
• Öniş, Z. (1994) Liberalization, transnational corporations and foreign direct investment in Turkey: The experience of the 1980. Şenses, F. (Ed.), In Recent Industrialization Experience of Turkey in a Global Context (s. 91-109). Greenwood Press: London.
• Özcan, B. ve Arı, A. (2010). Doğrudan yabancı yatırımların belirleyicileri üzerine bir analiz: OECD örneği. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, (12), 65-88. Erişim adresi https://core.ac.uk/
• Pesaran, M. H., Shin, Y. and Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationship. Journal of Applied Economics, 16(3), 289-326. https://doi.org/10.1002/jae.616.
• Rajan, R. G. and Zingales, L. (2003). The great reversals: The politics of financial development in the twentieth century. Journal of Financial Economics, 69, 5-50. https://doi.org/10.1016/S0304- 405X(03)00125-9
• Schneider, F. and Frey, B. (1985). Economic and political determinants of foreign direct investment. World Development, 13, 161-175. https://doi.org/10.1016/0305-750X(85)90002-6
• Seyidoğlu, H. (2017). Uluslararası İktisat. (21. bs.). İstanbul: Güzem Can Yayınları.
• Sofuoğlu, E., Kızılkaya, O. ve Uysal, D. (2019). Ekonomik özgürlükler ve doğrudan yabancı yatırımlar arasındaki ilişki: Panel eşbütünleşme analizi. Business And Economics Research Journal, 10(2), 341-355. Erişim adresi https://www.ceeol.com/
• Squalli, J. and Kenneth W. (2006). A new approach to measuring trade openness (Economic Policy Research Unit Working Paper Series, Working Paper No. 06-07). Retrieved from https://www.zu.ac.ae/epru/documents/06-07-web.pdf
• Svaleryd, H. and Vlachoa, J. (2002). Markets for risk and openness to trade: How are they related?. Journal of International Economics, 57, 369-395. https://doi.org/10.1016/S0022-1996(01)00153-2
• Şahin, D. (2018). BRICS-T ülkelerinde ekonomik özgürlükler ve doğrudan yabancı sermaye yatırımları arasındaki ilişki: Bootstrap Panel nedensellik testi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 285-294. Erişim adresi https://www.ceeol.com/
• Şahin, H. (2014). Türkiye Ekonomisi (Tarihsel Gelişimi-Bugünkü Durumu). (14. bs.). Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
• Tarı, R. (2014). Ekonometri. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Tatoğlu, E. and Kula, V. (1998). An analysis of foreign direct ınvestment activity in Turkey. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1-2), s. 141-170. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/huniibf/
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2003). Yabancı Sermaye Raporu 2002. Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü. Erişim adresi http://www.hazine.gov.tr
• Tekin, H. ve Bozkurt, K. (2018). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme: OECD ülkeleri için bir panel veri analizi. 4. Internatıonal Caucasus-Central Asia Foreıgn Trade And Logistics Congress (UKDLK) içinde (s. 421-431). 4. Uluslararası Kafkasya-Orta Asya Dış Ticaret ve Lojistik Kongresi'nde sunulan bildiri, Aydın. Erişim adresi http://ulk.ist/kutuphane/kitap/IVUKODTLK/dogrudan-yabanci-sermaye-yatirimlari-ve-ekonomik-buyume-oecd-ulkeleri-icin-birpanel-veri-analizi/
• Terzi, H. ve Bekar , S. (2019). Yurtdışı yabancı yatırımlar, turizm ve dışa açıklık arasındaki ilişkiler: 1974-2014 dönemi. Dogus University Journal, 20(1), 15-30. Erişim adresi http://journal.dogus.edu.tr/
• Tezel, Y. S. (1994). Cumhuriyet Dönemi İktisat Tarihi (1923-1950). (3. bs.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayıncılık.
• Tunçsiper, B. ve Biçen, C. (2014). Balkan ülkelerine ve Türkiye’ye yönelik doğrudan yabancı sermaye girişlerinde ekonomik özgürlüklerin belirleyiciliği. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes-2014, (1-9). Erişim adresi http://www.avekon.org/
• Tümtürk, O. (26-29 Ekim 2018). Türkiye ekonomisindeki döviz kuru oynaklığının doğrudan yabancı yatırımlar üzerine etkisi. 5. Uluslararası Politik, Ekonomik Ve Sosyal Araştırmalar Kongresi Bildiriler Kitabı içinde, (s. 348-363). 5. Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi'nde sunulan bildiri, Niğde. https://www.researchgate.net/profile/Huenkar_Gueler/publication/330421844_...
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2019). Uluslararası yatırım pozisyonu [Veriseti]. Erişim adresi http://www.tcmb.gov.tr/ (21.11.2019).
• Uslu, K. ve Sözen, İ. (2006). Ortadoğu ülkelerinden Türkiye’ye yönelik doğrudan yabancı sermaye hareketleri. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 21(1), s. 77-98. Erişim adresi http://dspace.marmara.edu.tr/
• Wood, G. D. (1988). Employment cost index series to replace hourly earnings index. Monthly Labor Review, 7(111), 32-35. Retrieved from https://www.jstor.org/
• World Bank Open Data. (2019). Foreign direct investment [Dataset]. Retrieved from https://data.worldbank.org/ (21.11.2019)
• Yapraklı, S. (2007). Ticari ve finansal dışa açıklık ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki. İstanbul Üniversitesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi 5, 67-83. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/ekoist
• Yavan, N. ve Kara, H. (2003). Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve bölgesel dağılışı. Coğrafi Bilimler Dergisi, 1(1), s. 19-42. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/en/pub/aucbd/