Türkiye’de Yüksek Eğitimin Kişi Başına GSYİH’ye Etkisi: İller Bazında Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 36 - 59, 30.04.2021

Evren Denktaş Kerem Kiper

https://doi.org/10.30784/epfad.765367

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de yüksek eğitimin kişi başına reel gayrisafi yurt içi hasılaya (GSYİH) etkisi, 2008-2017 döneminde 81 il için panel veri analizi yöntemleriyle analiz edilmiştir. Her ilde üniversitelerin açılması, illerde faaliyet gösteren firmaların alanında uzman çalışanları istihdam etmesi imkanını doğurmaktadır. Bununla birlikte yüksek eğitimlilerin nüfus içindeki oranlarının artmasıyla firmaların ürettikleri mal ve hizmet kompozisyonunu değiştirmesi beklenmektedir. Çalışmada ayrıca, iller, üst, orta ve alt gelir gruplarına ayrılmış, her bir gelir grubu için de tahmin yapılmıştır. Grupların gösterdiği veri karakterlerine göre sabit etkiler ve rassal etkiler modelleri kullanılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre, yüksek eğitim tüm il grupları için kişi başına reel GSYİH’ye pozitif ve anlamlı katkıda bulunmaktadır. Bu katkı, alt gelir grubunda en yüksektir. İkincisi, orta dereceli okullardan mezun olan bireylerin, üst ve orta gelir gruplarında kişi başına reel GSYİH’ye negatif etki ettiği gözlenmiştir. Yüksek öğrenimli kadınların oranı yıllar içinde tüm il gruplarında artmış olmasına rağmen sadece üst ve orta gelir gruplarında kişi başına reel GSYİH’ye pozitif katkıda bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yüksek Eğitim, Ekonomik Büyüme, Bölgesel Gelişme, Kamu Harcamaları

Teşekkür

Eleştiri ve katkıları için Doç. Dr. Gülten Dursun'a teşekkür ederiz.

Effect of High Education on GDP Per Capita in Turkey: A Study Based on Provinces

Öz

This study analyses effect of high education on GDP per capita in 81 provinces in Turkey for the 2008-2017 period using panel data analysis. The founding of universities in each province creates an opportunity for companies to employ skilled labor. Also, with higher rates of high-education graduates in the population, companies are expected to change their composition of goods and services in response to the new demand structure. In this study, we classify the provinces as high, middle and low-income groups. In terms of data characteristics of the groups, we used fixed effect and random effect models. According to our findings, higher education contributes positively and significantly to real GDP per capita for all provincial groups. This contribution is highest in the lower-income group. Second, individuals graduating from secondary schools have been observed to have a negative impact on real GDP per capita in the upper and middle-income groups. The proportion of women with higher education has increased in all provincial groups over the years, but only in the upper and middle-income groups has made a positive contribution to real GDP per capita.

Anahtar Kelimeler

High Education, Economic Growth, Regional Development, Government Expenditures

Kaynakça

• Alam, S., Sultana, A. and Butt, M.S. (2010). Does social expenditures promote economic growth? A multivariate panel cointegration analysis for Asian countries. European Journal of Social Sciences, 14(1). Retrieved from https://www.europeanjournalofsocialsciences.com/
• Artan, S. ve Berber, M. (2004). Kamu kesimi büyüklüğü ve ekonomik büyüme ilişkisi: Çoklu ko-entegrasyon analizi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 13-25. Erişim adresi: https://kutuphane.dogus.edu.tr/
• Asteriou, D. and Hall, S. G. (2011). Applied econometrics (2nd ed.). China: Palgrave Macmillan.
• Barro, R. J. (1991). Economic growth in a cross section of countries. The Quarterly Journal of Economics, 106(2), 407-444. Retrieved from https://www.jstor.org/
• Barro, R. J. (1999). Human capital and growth in cross-country growth regressions. Swedish Economy Policy Review, 6(2). Retrieved from https://www3.kau.se/
• Barro, R. J. (2001). Human capital and growth. The American Economic Review, 91(2), 12–7. Retrieved from https://www.jstor.org/
• Basu, P. and Bhattarai, K. (2009). Does spending on education promote growth and schooling and returns? (Durham University and Hull University Working Paper). Retrieved from http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.512.6790&rep=rep1&type=pdf
• Becker, G. S. (1964). Human capital: A theoretical and empirical analysis, with special reference to education. New York: National Bureau of Economic Research.
• Bloom, D. E., Canning, D., Chan, K. J. and Luca, D. L. (2014). Higher education and economic growth in Africa. International Journal of African Higher Education, 1(1), 22-57. Retrieved from https://papers.ssrn.com/
• Bloom D. E., Hartley, M. and Rosovsky, H. (2006). Beyond private gain: The public benefits of higher education. In J. J. F. Forest and P. G. Altbach (Eds.), International handbook of higher education (pp. 293-308). Dordrecht: Springer.
• Cunha, F. and Heckman, J. (2007). The technology of skill formation. American Economic Review, 97(2), 31-47. https://doi.org/10.1257/aer.97.2.31
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M. ve Meçik, O. (2013). Türkiye’de eğitim-ekonomik büyüme ilişkisi: 1923-2011 (kantitatif bir yaklaşım). Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 29-48. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/comuybd
• Devarajan, S., Swaroop, V. and Heng-fu, Z. (1996). The composition of public expenditure and economic growth. Journal of Monetary Economics, 37, 313–44. https://doi.org/10.1016/S0304-3932(96)90039-2
• Doğrul, A. N. (2009). Ekonomik büyümede eğitim harcamalarının etkisi: panel veri analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 175-184. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/dpusbe/
• Doğrul, A. N. ve Özer, M. (2009). Türkiye’de eğitim harcamalarının farklı illerin üretim düzeyleri üzerine etkileri: panel veri analizi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(18), 215-230. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/susead/
• Driscoll, J. C. and Kraay, A. C. (1998). Consistent covariance matrix estimation with spatially dependent panel data. Review of Economics and Statistics, 80(4), 549–560. https://doi.org/10.1162/003465398557825
• Easterly, W. and Rebelo, S. (1993). Fiscal policy and economic growth: An empirical investigation. Journal of Monetary Economics, 32, 417–58. https://doi.org/10.3386/w4499
• Fleisher, B., Li, H. and Zhao, M. Q. (2010). Human capital, economic growth, and regional inequality in China. Journal of Development Economics, 92(2), 215-231. https://doi.org/10.1016/j.jdeveco.2009.01.010
• Greene, W. H. (2018). Econometric analysis (8th ed.). New York: Pearson.
• Gyimah-Brempong, K., Paddison, O. and Mitiku, W. (2006). Higher education and economic growth in Africa. The Journal of Development Studies, 42(3), 509-529. https://doi.org/10.1080/00220380600576490
• Güngör, T. (2016). Türkiye'de yüksek öğretim ve ekonomik büyüme. Çimento İşveren Dergisi, 30(1), 8-17. Erişim adresi: https://core.ac.uk/
• Hanushek E. A. (2016). Will more higher education improve economic growth?. Oxford Review of Economic Policy, 32(4), 538–552. https://doi.org/10.1093/oxrep/grw025
• Holland, D., Liadze, I., Rienzo, C. and Wilkinson, D. (2013). The relationship between graduates and economic growth across countries. BIS Research Paper, 110, 1-71. Retrieved from https://assets.publishing.service.gov.uk/
• Keskin Demirer, D. (2013). Eğitim, bilgi ekonomisi ve istihdam. Praksis, 0(33), 49-59. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/
• Kılıç, D. ve Öztürk, S. (2014). Türkiye’deki kadınların işgücüne katılımı önündeki engeller ve çözüm yolları: Bir ampirik uygulama. Amme İdaresi Dergisi, 47(1), 107-130. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/
• Köksel Tan, B., Mert, M. ve Özdemir, Z. A. (2010). Kamu yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisine bir bakış: Türkiye, 1969-2003. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 25-39. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuiibfd
• Lv, K., Yu, A., Gong, S., Wu, M. and Xu, X. (2017). Impacts of educational factors on economic growth in regions of China: a spatial econometric approach. Technological and Economic Development of Economy, 23(6), 827-847. https://doi.org/10.3846/20294913.2015.1071296
• Mincer, J. (1970). The distribution of labor incomes: a survey with special reference to the human capital approach. Journal of Economic Literature, 8(1), 1–26. Retrieved from http://www.jstor.org/
• Nomura, T. (2007). Contribution of education and educational equality to economic growth. Applied Economics Letters, 14(9), 627-630. https://doi.org/10.1080/13504850500425857
• Özmen Yılmaz, D. (2013). Kalkınma ve kadın ilişkisi bağlamında "aile eğitim programının" eleştirel bir değerlendirmesi. Praksis, 0(33), 111-128. Erişim adresi: https://app.trdizin.gov.tr/
• Schultz, T. W. (1961). Investment in human capital. American Economic Review, 51(1), 1-17. Retrieved from http://www.jstor.org/
• Telatar, O. ve Terzi, H. (2011). Nüfus ve eğitimin ekonomik büyümeye etkisi: Türkiye üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 197-214. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd
• Terzi, H. (1998). Kamu harcamaları ve ekonomik kalkınma ilişkisi üzerine ekonometrik bir inceleme. İşletme İktisat ve Finans Dergisi, 13(142), 67-80. https://doi.org/10.3848/iif.1998.142.7860
• Topallı, N. (2017). Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Türkiye örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 110-121. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/ohuiibf
• Ulutürk, S. (2001). Kamu harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1(1), 131-139. Erişim adresi: https://kutuphane.dogus.edu.tr/
• Vandenbussche, J., Aghion, P. and Meghir, C. (2006). Growth, distance to frontier and composition of human capital. Journal of Economic Growth, 11(2), 97-127. https://doi.org/10.1007/s10887-006-9002-y
• Yenisu, E. (2018). Türkiye’de eğitim düzeylerinin ekonomik büyümeye etkisi. Doğu Anadolu Sosyal Bilimlerde Eğilimler Dergisi, 2(1), 27-44. Erişim adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/dased
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2013). Panel veri ekonometrisi (2. bs). İstanbul: Beta.
• Yılmaz, Z., Özer, P. ve Gümüşsoy, F. G. (2019). Türkiye’de beşeri sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: gecikmesi dağıtılmış otoregresif yaklaşımı. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 1-16. https://doi.org/10.17541/optimum.432054
• Zhang, C. and Zhuang, L. (2011). The composition of human capital and economic growth: Evidence from China using dynamic panel data analysis. China Economic Review, 22(1), 165-171. https://doi.org/10.1016/j.chieco.2010.11.001