2023 Kahramanmaraş ve Hatay Depremlerinin Gayrimenkul Yatırım Davranışlarına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 4, 772 - 795, 30.12.2023

Muhammed İhsan Çubukcu , Fatmanur Çubukcu , Aslı Cansın Doker , Ünal Gülhan , Yeliz Gülhan

https://doi.org/10.30784/epfad.1287984

Öz

Türkiye bulunduğu coğrafi konum itibariyle deprem kuşağı üzerinde yer almakta olup tarih boyunca büyük depremlere sahne olmuştur. Bu depremler çok sayıda can kaybına yol açmakla birlikte ekonomik açıdan da büyük zararlara sebep olmuştur. 2023 yılının Şubat ayında Kahramanmaraş ve Hatay merkezli sırasıyla Mw7.7, Mw7,6 ve Mw6.4 büyüklüğünde depremler yaşanmıştır. Bu depremlerde 50 binin üzerinde insan yaşamını kaybetmiş ve 100 binin üzerinde insan ise yaralanmıştır. Deprem, 11 ilde (Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elâzığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa) büyük yıkımlara neden olmuştur. Çalışmanın amacı depremden sonra gayrimenkul sektöründe yatırım davranışlarındaki farklılıkları tespit etmektir. Bu amaçla Türkiye genelinde bir anket çalışması uygulanmıştır. Çalışmanın ampirik bulgularına göre deprem öncesi ve sonrası gayrimenkul yatırım davranışları arasında önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Katılımcıların deprem sonrasında yatırım yaparken binanın lokasyonu, iç ve dış tasarımı, fiyatı gibi faktörlerden ziyade deprem yönetmeliğine uygun yapılıp yapılmadığı gibi faktörleri dikkate aldığı gözlemlenmiştir. Ayrıca katılımcıların deprem sonrasında çok katlı yapılar yerine müstakil veya az katlı yapıları tercih ettikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Gayrimenkul Yatırımı ve Deprem, Yatırımcı Davranışı

The Effect of 2023 Kahramanmaraş and Hatay Earthquakes on Real Estate Investment Behaviors

Öz

Turkiye is located in the earthquake zone due to its geographical location and has witnessed major earthquakes throughout history. These earthquakes caused many deaths and also caused great economic losses. In February 2023, Mw7.7, Mw7.6, and Mw6.4 earthquakes occurred centered in Kahramanmaraş and Hatay, respectively. More than 50 thousand people lost their lives and more than 100 thousand people were injured in these earthquakes. The earthquake caused great destruction in 11 provinces (Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye and Şanlıurfa). The study aims to identify differences in investment behavior in the real estate sector after the earthquake. For this purpose, a survey was conducted throughout Türkiye. According to the empirical findings of the study, significant differences were detected between real estate investment behaviors before and after the earthquake. It was observed that the participants took into account factors such as whether the building was built in accordance with earthquake regulations rather than factors such as location, interior and exterior design, and price, when making investments after the earthquake. It was also determined that the participants preferred detached or low-rise buildings instead of multi-storey buildings after the earthquake.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Real Estate Invesment and Earthquake, Investor Behavior

Kaynakça

• Anadolu Ajansı. (2023). Dünyayı sarsan büyük depremler. Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/info/infografik/32644
• Bernknopf, R.L., Brookshire, D.S. and Thayer, M.A. (1990). Earthquake and volcano hazard notices: An economic evaluation of changes in risk perceptions. Journal of Environmental Economics and Management, 18(1), 35-49. https://doi.org/10.1016/0095-0696(90)90050-9
• Bodur, A. (2023). Afet yönetimi, Maraş depremi sonrası konut üretimi ve kullanıcı memnuniyeti. M. Öztürk ve M. Kırca (Ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (s. 333-344). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Carmines, E.G. and Zeller, R.A. (1982). Reliability and validity assesment. Beverly Hills: Sage Publications Inc.
• Deng, G., Gan, L. and Hernandez, M.A. (2015). Do natural disasters cause an excessive fear of heights? Evidence from the Wenchuan earthquake. Journal of Urban Economics, 90, 79-89. https://doi.org/10.1016/j.jue.2015.10.002
• Doker, A.C. ve Yiğit, A.G. (2023). Deprem sonrasında sürdürülebilir kalkınma çerçevesinde öneriler. M. Öztürk ve M. Kırca (Ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (s. 195-208). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Ergünay, O. (2009). Afet yönetimi: Genel ilkeler, tanımlar ve kavramlar. Ankara: Afet İşleri Genel Müdürlüğü.
• Gülkan, P., Balamir, M. ve Yakut, A. (2003). Afet yönetiminin stratejik ilkeleri: Türkiye ve dünyadaki politikalara genel bakış. ODTÜ Afet Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Habertürk. (2023). Depremde ölü ve yaralı sayısı. Erişim adresi: https://www.haberturk.com/depremin-aci-bilancosu-kahramanmaras-depreminde-olu-ve-yarali-saysi-kac-oldu-icisleri-bakani- soylu-rakamlari-acikladi-3570932/4
• Hallegatte, S., Jooste, C. and Mcisaac, F.J. (2022). Macroeconomic consequences of natural disasters: A modelling proposal and application to floods and earthquakes in Turkey (World Bank Policy Research Working Paper No. 9943). Retrieved from https://openknowledge.worldbank.org/server/api/core/bitstreams/fadfefbf-1692-5848-bbca-2e66380a79ce/content
• Hamurcu, C. (2022). Depremlerin sigortacılık sektörü hisse senetleri üzerinde etkisi olabilir mi? 2020 yılındaki İzmir depremi üzerine bir araştırma. İzmir İktisat Dergisi, 37(2), 428-442. https://doi.org/10.24988/ije.929390
• Hood, M., Kamesaka, A., Nofsinger, J. and Tamura, T. (2013). Investor response to a natural disaster: Evidence from Japan's 2011 earthquake. Pacific-Basin Finance Journal, 25, 240-252. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2013.09.006
• İdil, O. (1996). İşletmeler için genel istatistik. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yayınları.
• Kanat, E. ve Tetik, N. (2023). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremlerin BİST (Borsa İstanbul) üzerindeki etkileri. M. Öztürk ve M. Kırca (Ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (s. 113-122). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Levitt, A.M. (1997). Disaster planning and recovery: A guide for facility professionals. John Wiley & Sons, Inc.
• Lindell, M.K., Prater, C. and Perry, R.W. (2006). Introduction to emergency management. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Önal, L. ve Bedir, F. (2023). Deprem sonrası plânlı rekreasyon hizmetlerinin geliştirilmesi. M. Öztürk ve M. Kırca (Ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (s. 273-287). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Özüdoğru, B.A. (2023). 2023 yılında gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremin etkileri ve politika önerileri (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Politika Notu No. N202306). Erişim adresi: https://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/10547
• Porter, K.A., Beck, J.L., Shaikhutdinov, R.V., Au, S.K., Mizukoshi, K., Miyamura, M., ... and Masuda, M. (2004). Effect of seismic risk on lifetime property value. Earthquake Spectra, 20(4), 1211-1237. https://doi.org/10.1193/1.1810536
• SBB. (2023). 2023 Kahramanmaraş ve Hatay depremleri raporu (Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Deprem Sonrası Değerlendirme Raporu). Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/2023-kahramanmaras-ve-hatay-depremleri-raporu/
• Shelor, R., Anderson, D. and Cross, M. (1990). The impact of the California earthquake on real estate firms' stock value. Journal of Real Estate Research, 5(3), 335-340. https://doi.org/10.1080/10835547.1990.12090623
• Shi, S. and Naylor, M. (2023). Perceived earthquake risk in housing purchases. Journal of Housing and the Built Environment, 38, 1761-1787. https://doi.org/10.1007/s10901-023-10012-6
• Şen, S. (2023). Kahramanmaraş depremlerinin ekonomiye etkisi. Diplomasi ve Strateji Dergisi, 4(1),1-55. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/dsd/
• TDK. (2023). Türk Dil Kurumu sözlükleri. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/
• Tetik, N. ve Albulut, İ.İ. (2023). 6 Şubat 2023’te yaşanan depremin ekonomik ve finansal etkileri: İhracat üzerinden bir inceleme. M. Öztürk ve M. Kırca (Ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (s. 93-104). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Tetik, N. ve Öner, A. (2023). 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş merkezli depremin bölgede yer alan kobiler üzerindeki olası ekonomik ve finansal etkileri. M. Öztürk ve M. Kırca (Ed.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (s. 83-92). Gaziantep: Özgür Yayınları.
• Yiğit, M. (2023). Davranışsal iktisat penceresinden deprem öncesi ve sonrası için politika (Dürtme) Önerileri. M. Öztürk ve M. Kırca (Eds.), Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası için akademik öneriler içinde (s. 221-230). Gaziantep: Özgür Yayınları.