Exchange Rate, Export, and Import Relations in Türkiye: Does the Floating Exchange Rate Regime Meet Expectations?

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 4, 643 - 659, 30.12.2023

Atiye Beyhan Akay

https://doi.org/10.30784/epfad.1359424

Öz

Türkiye has implemented different exchange rate regimes and foreign trade policies throughout its 100-year history. The foreign trade deficit has been a persistent issue since the establishment of the free-market economy and its opening to foreign capital and aid. Since 1980, export-oriented industrialization policies and the withdrawal of the fixed exchange rate regime have not effectively reduced the foreign trade deficit. This study used the VAR model to examine the relationship between the real effective exchange rate, exports, and imports from March 2001 to June 2023. To investigate the causality between variables, Granger causality test is performed; impulse response functions are used to establish the direction of the variables' reaction to shocks; and variance decomposition is used to evaluate the distribution of impact over periods. The study's findings contradict economic theory's predictions about exchange rate, export, and import linkages. The Granger causality test failed to identify a causal relationship between the real effective exchange rate and exports and imports, leading to the conclusion that the level of the exchange rate has no influence on exports and imports. The bidirectional causation between exports and imports, with import changes largely explained by exports, confirms Türkiye's export dependence on imports

Anahtar Kelimeler

Real Effective Exchange Rate, Export, Import, Türkiye, VAR Analysis.

Türkiye’de Döviz Kuru, İhracat ve İthalat İli̇şki̇leri̇: Dalgalı Döviz Kuru Rejimi̇ Beklentileri̇ Karşılıyor mu?

Öz

Türkiye 100 yıllık tarihi boyunca farklı döviz kuru rejimleri ve dış ticaret politikaları uygulamıştır. Dış ticaret açığı, serbest piyasa ekonomisinin belirlendiği, ekonominin yabancı sermaye ve dış yardımlara açıldığı dönemden itibaren ekonominin kronik bir sorunu haline gelmiştir. 1980 yılından itibaren uygulanan ihracata yönelik sanayileşme politikaları ve 2001 yılında sabit kur rejiminin terk edilmes dış ticaret açığının azalmasına katkı sağlayamamıştır. Çalışmada, Mart 2001 - Haziran 2023 döneminde reel efektif döviz kuru, ihracat ve ithalat ilişkileri VAR modeli ile incelenmiş, değişkenler arasındaki nedensellik ilişkileri Granger nedensellik testi ile sorgulanmış, etki tepki fonksiyonu ve varyans ayrıştırması ile uygulanan şoklara değişkenlerin tepkisinin yönü ve tepkinin dönem içerisindeki gelişimi analiz edilmiştir. Çalışma bulguları iktisat teorisinin öngördüğü döviz kuru, ihracat, ithalat ilişkileri ile çelişen bulgulara işaret etmektedir. Granger nedensellik testi ile reel efektif döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasında nedensellik ilişkisi tespit edilememiş, döviz kuru düzeyinin ihracat ve ithalat üzerinde etkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ancak ihracat ve ithalat arasında iki yönlü nedenselliğin tespiti, özellikle ithalattaki değişimin büyük ölçüde ihracatla açıklanıyor olması, Türkiye’de ihracatın ithalata bağımlılığı sorununu teyit etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat, İthalat, Türkiye, VAR Analizi.

Kaynakça

• Altın, H. and Süslü, C. (2017). Türkiye için döviz kuru, ihracat ve ithalat arasındaki nedensellik ilişkisinin incelenmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 105-112. Retrieved from http://aksarayiibd.aksaray.edu.tr/tr/
• Ataç, K. (2003). Dalgalı kur politikası bir çözüm olabilir mi? Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 15-23. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/huniibf
• Aytekin, I. and Uçan, O. (2022). Döviz kuru enflasyon ve dış ticaret arasındaki ilişkinin ekonometrik bir analizi: Türkiye örneği. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2). 460-475. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1009183
• Balcilar, M., Bal, H., Algan, N. and Demiral, M. (2014). Turkey’s export performance: Examining the main determinants of export volume (1995-2012). Ege Academic Review, 14(3), 451-462. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/eab
• Berument, M.H., Denaux, Z.S. and Yalcin, Y. (2015). The inconsistent response of Turkish export demand to real exchange rate shocks. Global Journal of Business Research, 9(1), 49-56. Retrieved from https://www.theibfr.com/gjbr/ Bozdan, D.N., Özenci, I. and Benli, Y.K. (2018). Döviz kuru ile ihracat ve ithalat arasındaki ilişkinin analizi: Ampirik bir çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(25), 638-649. https://doi.org/10.20875/makusobed.457585
• Catalbas, N. (2016). The relationship among nominal exchange rate, import and export in Turkey for the period 1988:1 to 2015:3. International Research Journal of Applied Finance, 7(4), 11-25. Retrieved from https://irjaf.com/
• Cergibozan, R. and Ari, A. (2018). The exchange rate regime and trade balance in Turkey. The International Trade Journal, 32(4), 363-387. https://doi.org/10.1080/08853908.2017.1412372 Gerni, C., Aksu, H. and Emsen, O.S. (2018). Türkiye ekonomisinde ihracat ile ithalat ve döviz kuru arasındaki ilişkiler. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 78-91. Retrieved from http://esjournal.cumhuriyet.edu.tr/tr/ Habanabakize, T. (2020). The effect of economic growth and exchange rate on imports and exports: The South African post-2008 financial crises case. International Journal of Economics and Finance Studies, 12(1), 223-238. https://doi.org/10.34109/ijefs.202012114
• Hepaktan, E., Çınar, S. and Dündar, O. (2011). Türkiye’de uygulanan döviz kuru sistemlerinin dış ticaret ile ilişkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3(5), 62-82. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kilisiibfakademik
• Ho, S., Nguyen, T. and To-The, N. (2023). On the (a)symmetric effects of real exchange rate on trade flows: New evidence from US-Vietnam trade balance at the industry level. Journal of Asia Pacific Economy, 28(3), 949-971. https://doi.org/10.1080/13547860.2021.1884346
• İnan, E.A. (2002). Kur rejimi tercihi ve Türkiye (Türkiye Bankalar Birliği Bankacılık ve Araştırma Grubu, Araştırma Raporu). Retrieved from https://www.tbb.org.tr/Dosyalar/Arastirma_ve_Raporlar/Kurrejimleri.doc Iossifov, P. and Fei, X. (2019). Real effective exchange rate and trade balance adjustment: The case of Turkey (IMF Working Paper, WP/19/131). Retrieved from https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2019/06/28/Real-Effective-Exchange-Rate-and-Trade-Balance-Adjustment-The-Case-of-Turkey-46844 Irmiya, S.R., Agbo, P. and Odumu, V.A. (2023). The effect of exchange rate fluctuations on balance of payments in Nigeria. Afropolitan Journals, 10(1), 34-46. Retrieved from https://publications.afropolitanjournals.com/index.php/ajmbr/index
• Karakaş, A. (2017). İthalata dayalı ihracatın riskli yapısı: Dış ticarette sürdürülebilirliğin Türkiye için analizi. Kırıklake Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 261-277. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/kusbd
• Kepenek, Y. and Yentürk, N. (2001). Türkiye ekonomisi (12. ed.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lazarou, N. and Zervas, A. (2022). Declining long-run income elasticities and the rise of cyclicality of trade: Evidence from Greece, 1995-2018. The World Economy, 46(6), 1873-1888. https://doi.org/10.1111/twec.13369
• Mert, M. and Çağlar, A.E. (2019). Eviews ve Gauss uygulamalı zaman serileri analizi. Ankara: Detay Yayıncılık. Nuhu, P. and Bakari, D. (2021). An analysis of export, import and exchange rate oscillation in Ghana. International Journal of Economic Policy Studies, 15, 301-327. https://doi.org/10.1007/s42495-021-00060-7
• Nusair, S.A. (2017). The J curve phenomenon in European transition economies: A nonlinear ARDL approach. International Review of Applied Economics, 31(1), 1-27. https://doi.org/10.1080/02692171.2016.1214109
• Oluyemi, O. and Isaac, E.D. (2017). The effect of exchange rate on imports and exports in Nigeria from January 1996 to June 2015. IIARD International Journal of Economics and Business Management, 3(2), 66-77. Retrieved from www.iiardpub.org
• Onakaya, A., Johnson, S.B. and Ajibola, O.J. (2018). Exchange rate and trade balance: The case for J-curve effect in Nigeria. KIU Journal of Social Sciences, 4(4), 47-63. Retrieved from https://www.ijhumas.com/ojs/index.php/kiujoss
• Özçelik, O. and Uslu, N. (2020). Türkiye’de reel döviz kuru ve dış ticaret arasındaki ilişki (2003-2016). Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(9), 180-197. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ijar
• Rahim, M., Millia, H., Adam, P. and Saidi, L.O. (2020). Causality relation among export, import and exchange rate in Indonesia. International Journal of Scientific & Technology Research, 9(3), 3096-3102. Retrieved from https://www.ijstr.org/
• Sahin, D. and Durmus, S. (2019). Türkiye’de reel efektif döviz kuru, ihracat ve ithalat arasındaki nedensellik ilişkisinin analizi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 210-223. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/joiss
• CBRT. (2023). Real effective exchange rate [Dataset]. Retrieved from https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/EN/TCMB+EN/Main+Menu/Statistics/Exchange+Rates/Real+Effective+Exchange+Rates+Deneme/
• TURKSTAT. (2023). Foreign trade statistics [Dataset]. Retrieved from https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=dis-ticaret-104&dil=2
• Ugur, B. (2021). The effect of real effective exchange rate on imports and exports: The case of fragile five. Journal of Economics, Business & Political Studies, 8(2), 222-242. https://doi.org/10.48064/equinox.944158