Gagavuzlara Türkiye Türkçesi Öğretimi

Yıl 2021, Özel sayı - Prof. Dr. Harun GÜNGÖR anısına, 837 - 854, 15.09.2021

Nevzat Özkan

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.981578

Öz

Oğuz grubu Türk lehçelerinin batı kolunda yer alan Gagavuz Türkçesi pek çok bakımdan Balkan Türk ağızlarının bir uzantısı durumundadır. Ancak Gagavuzlar son iki yüz yıldır Bulgaristan, Rusya, Romanya, Yunanistan, Ukrayna gibi ülkelerin azınlığı durumunda yaşamışlar ve Gagavuz Türkçesi bir azınlık dili olarak bu ülkelerin resmi dilleriyle birlikte kullanım alanı bulmuştur. Bu sebeple, diğer Balkan Türk ağızlarının önemli bir bölümü gibi Gagavuz Türkçesi de başta söz varlığı ve söz dizimi olmak üzere hemen her alanda kendine has özellikler kazanmış görünmektedir. Dolayısıyla Gagavuz Türkçesinin anadili ve yabancı dil olarak öğretimi de Gagavuzlara Türkiye Türkçesi başta olmak üzere diğer Türk dili kollarının öğretimi de farklı yöntem ve teknikler gerektirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gagavuz Türkçesi, Türkiye Türkçesi, söz varlığı, fonetik, sentaks, Gagavuz Türkçesi, Türkiye Türkçesi, söz varlığı, fonetik, sentaks

Teaching Turkish to the Gagauzs

Öz

Oğuz grubu Türk lehçelerinin batı kolunda yer alan Gagavuz Türkçesi pek çok bakımdan Balkan Türk ağızlarının bir uzantısı durumundadır. Ancak Gagavuzlar son iki yüz yıldır Bulgaristan, Rusya, Romanya, Yunanistan, Ukrayna gibi ülkelerin azınlığı durumunda yaşamışlar ve Gagavuz Türkçesi bir azınlık dili olarak bu ülkelerin resmi dilleriyle birlikte kullanım alanı bulmuştur. Bu sebeple, diğer Balkan Türk ağızlarının önemli bir bölümü gibi Gagavuz Türkçesi de başta söz varlığı ve söz dizimi olmak üzere hemen her alanda kendine has özellikler kazanmış görünmektedir. Bu sebeple Gagavuz Türkçesinin anadili ve yabancı dil olarak öğretimi de Gagavuzlara Türkiye Türkçesi başta olmak üzere diğer Türk dili kollarının öğretimi de farklı yöntem ve teknikler gerektirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gagavuz Türkçesi, Türkiye Türkçesi, söz varlığı, fonetik, sentaks, Gagavuz Türkçesi, Türkiye Türkçesi, söz varlığı, fonetik, sentaks

Kaynakça

• Baskakov, N.A. (1952. K voprosu o klassifi akatsii tyurkskih yazıkov. Akademiya Nauk SSSR Otd. Literaturu Yazıka, Xİ, 2.
• Baskakov, N.A. (1960). Tyurskie Yazıki. Izdatelstvo Vostoçnoy Literaturı.
• Çebotar, Petri – DRON, İon (2002). Gagauzca – Rusça – Romınca sözlük. Pontus.
• Dallı, H. (1991). Kuzeydoğu Bulgaristan Türk ağızları,.TDK yay.
• DS, Derleme Sözlüğü (1963-1978). TDK yay.
• Eckmann, J. (1962). Kumanova (Makedonya) Türk ağzı. Nemeth Armağanı, TDK yay.
• Gagauz Yerin Temel Kanonu (1998). Komrat.
• Gagauz Dilinin Orfografik Laflıı (1997). Komrat Devlet Üniversitedi.
• Günay, T. (1978). Rize ili ağızları. KB yay.
• Hacıeminoğlu, N. (1984). Türk dilinde edatlar. MEB yay.
• Menz, A. (1999). Gagausische Syntax Eine Studie zum kontaktinduzierten Sprachwandel. Wiesbaden.
• Özkan, N. (1996). Gagavuz Türkçesi grameri. TDK Yay.
• Özkan, N. (1999). –DIk sıfat-fiil ekinden yapılmış zarf-fiil ekleri ve Gagavuz Türkçesinde bir zarf-fiil eki: -DIcAAn(An). 3.Uluslararası Türk Dili Kurultayı 23-27 Eylül 1996, TDK yay. 678, Ankara.
• Özkan, N. (2010a). Gagavuz Türkçesini yazı ve eğitim dili hâline getirme çalışmalarına bir bakış. I. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu, 11-13 Mayıs 2005, Ankara. Yayın: I. Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri, Gazi Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yay., Ankara.
• Özkan, N. (2010b). Gagavuz Türkçesinin yazılı kültürle tanışması üzerine. Gagavuz Türkçesi Araştırmaları Bilgi Şöleni 27-29 Aralık 2007, TDK yay.
• Pokrovskaya, L. A. (1964). Grammatika Gagauzkogo Yazıka Fonetika i Morfologiya, Moskva.
• Pokrovskaya, L. A. (1975). Gagauz dilinin ve Balkan Türk ağızlarının bazı sentaks özellikleri. Bilimsel Bildiriler 1972, TDK yay.
• Pravila Orfografii i Punktuatsii Gagauzkogo Yazıka (Proekt) (1994) Komrat, s. 6.
• Tekin, T. (1989). Türk dil ve diyalektlerinin yeni bir tasnifi. Erdem, C.15, S.13, Atatürk Kültür Merkezi.
• Valentino, Kotenko (1991). Gagauz fonetiğinin bazı problemleri. Türk Dünyası Kurultayında Sunulan Bildiri, 23-25 Ekim 1991, Kayseri.
• Ulutaş, İ. (2004). Relative clauses .n Gagauz Syntax, The Isis Press.
• Zajaczkowski, W. (1966). Jezyk ı Folklor Gagauzow z Bulgarıı, Krakowıe.