Türkiye’de kamu borçlanması: 2002-2019 dönemi için dinamik bir analiz

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 3, 1269 - 1285, 30.09.2021

Şeyma Buket Altıok , Dilek Sürekçi Yamaçlı

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.964039

Öz

Çalışmada Türkiye’de kamu iç ve dış borçlanmasının nedenleri 2002-2019 dönemi için incelenmiştir. Çalışmanın uygulama yöntemleri Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif Model (ARDL) ve Hata Düzeltme Modeli’dir (ECM). Çalışmanın sonuçları gerek kısa gerekse uzun dönemde kamu borç stoku üzerinde en güçlü etkiye sahip olan değişkenin cari denge olduğunu ortaya koymuştur. Bunun yanı sıra, kamu iç borçlanması ile sabit sermaye yatırım harcamaları ve döviz kuru arasında pozitif yönlü ilişki olduğu belirlenmiştir. Öte yandan, yurtiçi faiz oranı kamu iç borç stokunu negatif yönlü etkilerken, kamu dış borçlanması ile bütçe açığı ve reel efektif döviz kuru arasında pozitif yönlü ilişki olduğu belirlenmiştir. Bunlara ek olarak kamu borçlanmasında yurt dışı faiz oranı ve istihdam oranının etkili olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca iki model için de ECM mekanizmasının işlediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kamu İç Borçlanması, Kamu Dış Borçlanması, ARDL, ECM

Public debt in Turkey: A dynamic analysis for the period 2002-2019

Öz

In the study, the reasons of the public internal and external debt in Turkey were examined for the period 2002-2019. The methods used in this study are the Distributed Autoregressive Model (ARDL) and the Error Correction Model (ECM). The results of the study shows that the variable that has the strongest effect on the public debt stock in both the short and long term is the current balance. Moreover, it was determined that there was a positive relationship between public domestic, fixed capital investment expenditures and the exchange rate. On the other hand, while the domestic interest rate negatively affects the public domestic debt stock, it has been determined that there is a positive relationship between public external debt, the budget deficit and the real effective exchange rate. In addition, it is concluded that the foreign interest rate and employment rate are not effective on public debt. Also, it is shown that the ECM mechanism works for both models.

Anahtar Kelimeler

Public Internal Debt, Public External Debt, ARDL, ECM

Kaynakça

• Asteriou, D. (2009). Foreign aid and economic growth: New evidence from a panel data approach for five South Asian countries. Journal of policy modeling, 31(1), 155-161.
• Bilgili, Y. (2010). Karşılaştırmalı iktisat okulları ders notları. İkinci Sayfa Yayınları.
• Ceylan, S., & Durkaya, M. (2011). Dış borç ekonomik büyüme ilişkisi: Asimetrik ko-entegrasyon analizi. Iktisat İşletme ve Finans, 26(301), 91-115.
• Çetin, A. (2005). Kamu borçlarının makroekonomik etkileri: Ampirik bir analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 67-79.
• Çetin, M. (2012). Sabit sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme: Ampirik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(1), 211-230.
• Çevik, N. K., & Cural, M. (2013). İç borçlanma, dış borçlanma ve ekonomik büyüme arasında nedensellik ilişkisi: 1989-2012 dönemi Türkiye örneği. Maliye Dergisi, 165, 115-139.
• Çiçek, H., Gözegir, S., & Çevik, E. (2010). Bir maliye politikası aracı olarak borçlanma ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği (1990–2009). C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 141- 156.
• Çoban, O., Doğanalp, N., & Uysal, D. (2008). Türkiye’de kamu iç borçlanmasının makro ekonomik etkileri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 245-255.
• Demir, G. (2011). Bir maliye politikası aracı olarak son dönem borçlanma politikaları ve değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, M., Çevik, S., & Beşer, K. (2005). Kamu kesimi finansman açiklarinin ekonomik etkileri: Türkiye üzerine bir inceleme. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 247-267.
• Fosu, A. K. (1999). The external debt burden and economic growth in the 1980s: Evidence from sub-Saharan Africa. Canadian Journal of Development Studies/Revue canadienne d’études du développement, 20(2), 307-318.
• Glasberg, D. S., & Ward, K. B. (1993). Foreign debt and economic growth in the world system. Social Science Quarterly, 74(4), 703-720.
• Griffin, K. B., & Enos, J. L. (1970). Foreign assistance: Objectives and consequences. Economic development and cultural change, 18(3), 313-327.
• Gül, E., & Ünlü, A. (2006). Türkiye’de bütçe açıkları ile borçlanmalar arasındaki nedensellik ilişkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 1-22.
• Kanca, O. C. (2017). İç borçlanma, enflasyon ve ekonomik büyüme: Türkiye için ekonometrik bir uygulama (1980-2014). Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 627, 47-58.
• Karagol, E. (2006). The relationship between external debt, defence expenditures and GNP revisited: The case of Turkey. Defence and Peace Economics, 17(1), 47-57.
• Koyuncu, F. T., & Tekeli, S. (1990). 1990 sonrası dönemde Türkiye’de dış borç stoku üzerinde etkili olan ekonomik faktörlerin analizi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 123-130.
• Kurečić, P., & Kokotović, F. (2016). Relevance of public debt-to-GDP ratio correlation with significant macroeconomic indicators. Macedonian Journal of Political Science, E- Proceeding of Papers 3(7), 38-56.
• Malik, S., Hayat, M. K., & Hayat, M. U. (2010). External debt and economic growth: Empirical evidence from Pakistan. International Research Journal of Finance and Economics, 44(44), 1450-2887.
• Özer, S. (2014). Türkiye’de dış borç ve ekonomik büyüme ilişkisi: 1980-2010 dönemi üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sevüktekin, M., & Nargeleçekenler, M. (2006). İstanbul menkul kıymetler borsasında getiri volatilitesinin modellenmesi ve önraporlanması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 243-265.
• Ulusoy, A., & Küçükkale, Y. (1994). Türkiye’de dış borçların iktisadi büyüme ve enflasyon üzerine etkisi: Granger nedensellik testi. Ekonomik Yaklaşım, 7(21), 13-25.
• Yamaçlı, D. S. (2015). Türkiye’de dış borçlanmanın belirleyicileri: Bazı kritik makroekonomik göstergelerin rolü. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 605, 19-40.