Azerbaijan as an Example of Transition Economy: Urbanizatıon And Environment

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 4, 1338 - 1355, 17.12.2021

Armağan Örki , Çağlar Özdemir

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.982335

Öz

In the study, Azerbaijan from countries considered as a special example in transition economies was discussed. Changes in urbanization and the environment in Azerbaijan have been studied. However, there have been difficulties in obtaining access to accurate information about the period of the Union of Soviet Socialist Republics. In this direction, the post-Cold War period is examined. Firstly, we focused on the concept of transition economy, and this section also discussed the relationship between urbanization and the environment. After that, the transition economy process of Azerbaijan was included and the impact of the process of urbanization with foreign trade on the environment was focused. In particular, it has been found that water pollution and oil extraction have consequences (Caspian Sea), and from year to year, it has been observed that steps on a sustainable environment are more robust. The aim of the study is to show the interaction of urbanization and environmental phenomena with each other through case studies and to examine the example of Azerbaijan, which is rich in raw materials with transition economy. The hypothesis of the study is that “environmental problems have increased with urbanization in Azerbaijan, which is a transitional economy.” The study was created by conducting a literature review and also used data from official sources.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Transition Economy, Environment and Urbanization

Geçiş Ekonomisi Örneği Olarak Azerbaycan: Kentleşme ve Çevre

Öz

Çalışmada, geçiş ekonomileri içinde özel bir örnek olarak kabul edilen ülkelerden Azerbaycan ele alınmıştır. Azerbaycan’daki kentleşme ve çevre konusundaki değişimler incelenmiştir. Buna karşın Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dönemine ilişkin kesin bilgilere erişim sağlamada zorluk çekilmiştir. Bu doğrultuda Soğuk Savaş sonrası dönem incelenmiştir. Çalışmada ilk olarak geçiş ekonomisi kavramı üstünde durulmuş ve bu bölümde ayrıca kentleşmeyle çevre ilişkisi ele alınmıştır. Ardından Azerbaycan’ın geçiş ekonomisi sürecine yer verilmiş, dış ticareti ile kentleşme sürecinin çevreye olan etkisi üstünde durulmuştur. Özellikle su kirliliği ile petrol çıkarımının etkileri olduğu (Hazar Denizi) tespit edilmiş ve yıldan yıla sürdürülebilir çevre konusundaki adımların daha sağlam atıldığı görülmüştür. Çalışmayla amaçlanan kentleşme ve çevre olgularının birbirleriyle olan etkileşimini örnek olay üstünden göstermek ve geçiş ekonomisi ile hammadde zengini olan Azerbaycan örneğini incelemektir. Çalışmanın hipotezi “Geçiş ekonomisi olan Azerbaycan’da kentleşmeyle birlikte çevre sorunları artmıştır.” şeklinde belirlenmiştir. Çalışma, literatür taraması yapılarak oluşturulmuş ve resmî kaynakların verilerinden de yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Geçiş ekonomisi, Çevre ve Kentleşme

Kaynakça

• Abdullayev, K., Emiri, G., & Çağıltay, F. (2019). Azerbaycan’da balık avcılığı ve su ürünleri yetiştiriciliği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Balıkçılık Dergisi, 2(1), 81-89.
• Ağayev, S. (2011). İhracat ve ekonomik büyüme ilişkisi: 12 geçiş ekonomisi örneğinde panel eştümleşme ve panel nedensellik analizleri. Ege Akademik Bakış, 11(2), 241-254.
• Ağayev, S., & Yamak, N. (2009). Bağımsız devletler topluluğu ülkelerinde ekonomik büyümenin belirleyicileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 179-204.
• Akbulut, Ö. G. (2018). Bakü-Tiflis-Kars demiryolu ve Türkiye açısından jeopolitik önemi. Marmara Coğrafya Dergisi, (37), 103-111.
• Altıntaş, H. (2004). Ortak malların trajedisi: Karadeniz ve Hazar Denizlerindeki kirlilik. İçinde M. C. Marın & U. Yıldırım (Der.). Çevre sorunlarına çağdaş yaklaşımlar (ss. 205-248). Beta Basım Yayım.
• Bal, H. (2011). İktisadi gelişme ve doğal kaynaklar: Geçiş ekonomileri çerçevesinde bir inceleme. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 87-104.
• Bayraç, H. N., & Çemrek, F. (2019). Hazar Bölgesi’nde enerji üretimi ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi ve Hollanda hastalığı: Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(10), 148-164.
• Bayramlı, G., & Kapan, K. (2016). Azerbaycan’ın çevre sorunları ve çözüm arayışları. IMUCO Proceedings Book, 32-41.
• Bozdağlıoğlu, E. Y., & Evlimoğlu, U. (2018). Geçiş süreci ve makroekonomik yapı: seçilmiş geçiş ekonomileri üzerine bir inceleme. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 37-56.
• Brinčíková, Z. (2016). The Dutch disease: An overview. European Scientific Journal, (Özel Sayı), 95-101.
• Bulut, C., Suleymanov, E., & Hasanov, F. (2013). Azerbaycan’ın piyasa ekonomisine geçiş sürecinde karşılaştığı sorunlar ve çözüm arayışları. International Conference On Eurasian Economies, Der. Selahattin Sarı, Alp H. Gencer, İlyas Sözen, Beykent University, 394-402.
• Bulut, R. (2020). Doğu bloku ülkelerinin piyasa ekonomisine geçişi. G. Ü. İslahiye İİBF Uluslararası E-Dergi, 4(4), 244-255.
• Canlı, Z. (2021, Haziran 8). Bakü-Tiflis-Kars Demir Yolu Hattı'ndan taşınan yük miktarı 1 milyon tonu aştı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/baku-tiflis-kars-demir-yolu-hattindan-tasinan-yuk-miktari- 1-milyon-tonu-asti/2266807
• CIA The World Factbook (2021, Mayıs 10). Labor force - By occupation. https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/labor-force-by-occupation/
• Cohen, J. N., & Centeno, M. A. (2006). Neoliberalism and patterns of economic performance, 1980-2000. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, (606), 32-67.
• Çelik, T., Çelik, B., & Barak, D. (2017). Geçiş ekonomilerinde reel döviz kuru ve ekonomik büyüme ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 877-890.
• Çınar, S. (2015). Doğal kaynaklar ve ekonomik büyüme ilişkisi: Gelişmekte olan ülkeler örneği. Marmara Üniversitesi İ. İ. B. Dergisi, 37(2), 171-190.
• Deniz, M. (2009). Sanayileşme perspektifinde kentleşme ve çevre ilişkisi. Coğrafya Dergisi, (19), 95-105.
• Dokuzlar, B. (2006). Dünya güç dengesinde yeni silah doğalgaz: Orta Asya’dan Avrupa’ya. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Dursun, Ş., & İbrahimova, İ. (2014). Bakü hava kirlenmesinde SO 2’nin rolü ve meteorolojik olaylarla ilişkisinin araştırılması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(3), 84-91.
• Eronat, A. H. (2019). Farklı kaynaklı uydu görüntüleri kullanarak Bakü (Azerbaycan) kıyılarındaki petrol kirliliğinin gözlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 21(61), 47-54.
• Ertürk, H., & Sam, N. (2019). Kent ekonomisi, (6. Baskı). Ekin Yayınevi.
• Eyidiker, U. (2020). Geçiş ekonomisi kavramı ve bir geçiş ekonomisi örneği Türkmenistan. Sosyal Bilimler Metinleri, (1), 13-35.
• Gurkov, I. (2015). Transition economy. İçinde C. L. Cooper, M. Vodosek, D. N. Hartog & J. M. McNett (Der.). Wiley Encyclopedia of Management (ss. 1-3). John Wiley & Sons, Ltd.
• Güler, E. (2012a). Geçiş ekonomileri ve yeni kurumsal iktisat’ın yeniden yükselişi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1), 52-68.
• Güler, E. (2012b). Sosyalizmden kapitalizme geçiş sürecinde Rusya: Nasıl bir kapitalizm?. Business and Economics Research Journal, 3(3), 93-120.
• Halkman, A. K., Atamer, M., & Ertaş, A. H. (2000). Endüstri ve çevre ilişkileri. Türkiye Ziraat Mühendisliği V. Teknik Kongresi, Ankara, 1029-1047.
• Harrison, M. (2017). The Soviet economy, 1917–1991: Its life and afterlife. The Independent Review, 22(2), 199-206.
• Huseyn, R. (2011). Azerbaycan’da petrole dayalı ekonomiden çok sektörlü ekonomiye geçişin gerekliliği ve tarım. Bilig, (59), 147-166.
• İşcan, İ. H., & Hatipoğlu, Y. Z. (2011). Rusya’da serbest piyasa ekonomisine geçiş süreci ve 2008 küresel krizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 61(1), 177-237.
• Keleş, R. (2017). Kentleşme politikası, (16. Baskı). İmge Kitabevi Yayınları.
• Kelley, D. R. (1976). Environmental policy-making in the USSR: The role of industrial and environmental interest groups. Soviet Studies, 28(4), 570-589.
• Kızıl, C., Akman, H. V., & Erarslan, İ. (2020). Finansal açıdan Hollanda hastalığı ve doğal kaynak lanetinin paradoksal etkileri: Bir literatür incelemesi. 2. International African Conference on Current Studies, Abuja, 157-165.
• King, D., & Wood, S. (1999). The political economy of neoliberalism: Britain and the United States in the 1980s. İçinde H. Kitschelt, P. Lange, G. Marks & J. D. Stephens (Der.). Continuity and Change in Contemporary Capitalism (ss. 371-397). Cambridge University Press.
• Larsen, E. R. (2006). Escaping the resource curse and the Dutch disease? When and why Norway caught up with and forged ahead of its neighbors. The American Journal of Economics and Sociology, 65(3), 605-640.
• Lian, P., & Wei, S. (1998). To shock or not to shock? Economics and political economy of large-scale reforms. Economics and Politics, 10(2), 161-183.
• Macro Trends (2021, Mayıs 2). Azerbaijan GNI 1993-2021. https://www.macrotrends.net/countries/ AZE/azerbaijan/gni-gross-national-income
• Mammadova, S. (2013). Assessment of pollution of the atmospheric air in the cities of Azerbaijan. Journal of Agriculture and Environmental Sciences, 2(1), 15-25.
• Marangos, J. (2005). Alternative paths to the transition process. International Journal of Social Economics, 32(4), 307-324.
• Mikayilov, J., Shukurov, V., Mukhtarov, S., & Yusifov, S. (2017). Does urbanization boost pollution from transport?. Acta Universitatis Agriculturae Et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 65, 1709-1718.
• Mikayilov, J., Shukurov, V., & Yusifov, S. (2017). The impact of economic growth and population on co2 emissions from transport sector: Azerbaijan case. Academic Journal of Economic Studies, 3(2), 60-67.
• Mityagina, M., & Lavrova, O. (2016). Satellite survey of inner seas: Oil pollution in the black and caspian seas. Remote Sensing, 8(10), 1-24.
• OEC (2021, Şubat 25). Azerbaijan. https://oec.world/en/profile/country/aze?yearSelector1 =exportGrowthYear6
• Ökmen, M. (2000). Çevre sorunlarının sistemler üstü niteliği ve Orta Asya. Bilig, (14), 17-29.
• Özdemir, Z., & Özekicioğlu, H. (2017). Kentleşme ve çevre sorunları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 17-30.
• Öztürk, N., & Artan, S. (2016). Geçiş ekonomilerinde sermaye kaçışlarının ekonomik ve kurumsal belirleyicileri. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (16), 171-196.
• Seferov, R., & Akış, A. (2006). Karabağ Savaşı ve bağımsızlık sonrası yaşanan sorunların Azerbaycan’daki göçe etkileri. Avrasya Etüdleri, (29-30), 207-223.
• Selen, U., & Samadzade, O. (2018). Azerbaycan ekonomisinde fiyat oluşumunda tarif şurasının rolü. International Journal of Public Finance, 3(1), 83-106.
• Shinkle, G. A., Kriauciunas, A. P., & Hundley, G. (2013). Why pure strategies may be wrong for transition economy firms. Strategic Management Journal, 34, 1244-1254.
• Şahin, D. (2017). Geçiş ekonomilerinde demokrasi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel veri analizi. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 45-57.
• Şahin, L., & Kutluay Ş. D. (2015). Hollanda hastalığının etkileri: Rusya örneği. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 599-610.
• Şar, T. (2017). Kentleşme ve sanayileşmenin bitki gelişimi üzerine etkileri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 291-299.
• Tandırcıoğlu, H. (2002). Geçiş ekonomilerinde özelleştirme. DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 198-226.
• The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan (2021a, Mart 4). Groupping of regions, urban places and rural settlements by number of population at the beginning of 2020. https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/?lang=en
• The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan (2021b, Mart 4). Number of motor vehicles. https://www.stat.gov.az/source/transport/?lang=en
• The World Bank (2021, Nisan 2). Urban population (% of total population). https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?
• The World Bank (2021, Nisan 2). Urban population (% of total population) – Azerbaijan. https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?locations=AZ
• The World Bank (2021, Nisan 2). Urban population (% of total population) – Bulgaria. https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?locations=BG
• The World Bank (2021, Nisan 2). Urban population (% of total population) – Georgia. https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?locations=GE
• The World Bank (2021, Nisan 2). Urban population (% of total population) – Russian Federation. https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?locations=RU
• The World Bank (2021, Nisan 2). Urban population (% of total population) – Turkey. https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?locations=TR
• The World Bank (2021, Nisan 2). Urban population (% of total population) – United Kingdom. https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?locations=GB
• The World Bank (2021, Nisan 2). Urban population (% of total population) – United States. https://data.worldbank.org/indicator/SP.URB.TOTL.IN.ZS?locations=US
• Tran, T. B., Grafton, R. Q., & Kompas, T. (2008). Firm efficiency in a transitional economy: Evidence from Vietnam. Asian Economic Journal, 22(1), 47-66.
• Turan, E. (2009). Geçiş ekonomilerinde yerelleşme reformları: Azerbaycan Örneği. Journal of Azerbaijani Studies, 12(1-2), 579-592.
• Uğur, A. A., & Balcı İ. B. (2011). Küreselleşme sürecinde geçiş ekonomilerinin sosyoekonomik adaptasyonu. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 158-174.
• Ulucak, R. (2016). Doğal kaynak laneti: Avrasya Bölgesi için bir uygulama. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4), 85-94.
• Yavuz, H. B. (2006). Geçiş ekonomilerinde ekonomik büyüme. Türk İdare Dergisi, (451), 89-105.
• Yıldırım, U. (2004). Çevre sorunlarına ekonomik yaklaşımlar. İçinde M. C. Marın & U. Yıldırım (Eds.). Çevre sorunlarına çağdaş yaklaşımlar (ss. 189-204). Beta Basım Yayım.
• Zengin, E. (2002). Azerbaycan’da su kirliliği. Journal of Qafqaz University, (10), 73-92.
• Zengin, E., & Arabhanova, R. (2009). Bölgesel çevre sorunları ve Azerbaycan: Ülkeyi etkileyen önemli çevre sorunları ve çözüm çalışmalarında işbirliği arayışları. Avrasya Etütleri, 35(1), 7-32.
• Zengin, E., & Esedov, A. (2009). Türkiye ve Azerbaycan örneğinde boru hatları ulaştırmasının çevre üzerindeki etkileri. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 97-108.
• Zengin, E., Özcan, S., & Akpınar, M. (2012). Uluslararası çevre sözleşmeleri ve Azerbaycan: Azerbaycan Cumhuriyeti tarafından onaylanan uluslararası çevre sözleşmelerinin yürürlüğüne yönelik çalışmalar. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(16), 245-267.
• Ziegler, C. E. (1981). Policy alternatives in Soviet environmental protection. The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies, (102), 1-28.