FREEMASONRY AND TURKISH WRITERS IN MIMAR SINAN JOURNAL

Yıl 2022, Cilt: 36 Sayı: Özel Sayı - Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu, 1640 - 1658, 29.12.2022

Tahsin Yaprak

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1201704

Öz

As it is known, it is possible to find reflections of the philosophical, political views or religious beliefs of poets and writers in their works. Literary researchers have also done research on these views and beliefs in order to understand the works better, and they have followed their traces in the works. Freemasonry, which can be considered as a philosophical view and a way of life in a sense, has also affected the perspective of some poets and writers, and this thought system has also had an impact on their works. In this study, artists who are declared to be freemasons in the journal titled Mimar Sinan, which was published with the subtitle the Grand Lodge of Free and Accepted Masons of Turkey, is a historical,contemporary and realistic research and publication" are discussed. On the other hand, it can be said that there are many conspiracy theories and speculative thoughts about Freemasonry in the public opinion, the truth or falsehood of which is not the subject of this study. In the study, being or not a being freemason was not considered as a positive or negative feature, only a due diligence was made.

Anahtar Kelimeler

Freemasonry, Masonic publications, Mason artists, Turkish writers

MASONLUK VE MİMAR SİNAN DERGİSİNDE BAHSİ GEÇEN TÜRK EDEBİYATÇILAR

Öz

Bilindiği üzere, şair ve yazarların felsefi, siyasî görüşlerinin ya da dinî inanışlarının yansımalarını eserlerinde bulmak mümkündür. Edebiyat araştırmacıları da eserleri daha iyi anlamak adına bu görüşler ve inanışlar üzerinde de araştırmalar yapmış ve eserlerde bunların izini sürmüşlerdir. Bir anlamda bir felsefi görüş, bir yaşam biçimi olduğu düşünülebilecek Masonluk da bazı şairlerin ve yazarların hayata bakışını etkilemiş ve bu düşünce sisteminin eserlerine de etkisi olmuştur. Bu çalışmada da “Türkiye Hür ve Kabul Edilmiş Masonları Büyük Locasının tarihi, çağdaş ve gerçekçi açıdan araştırma ve yayın organıdır.” alt başlığıyla yayımlanan Mimar Sinan isimli dergide mason olduğu açıklanan sanatçılar ele alınmıştır. Öte yandan, Masonlukla ilgili, kamuoyunda birçok komplo teorisi ve spekülatif düşüncenin kendine yer bulduğu söylenebilir ki bunların doğruluğu ya da yanlışlığı çalışmanın konusu değildir. Çalışmada, mason olmak ya da olmamak, olumlu ya da olumsuz bir özellik olarak ele alınmamış, sadece bir durum tespiti yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Masonluk, Mason yayınları, Mason sanatçılar, Türk edebiyatçılar

Kaynakça

• Altar, C. M. (1966). Türk masonluğunun hangi konuları araştırması gerektiğine dair bir deneme. Mimar Sinan Dergisi, (1), 59-68.
• Arslan, O., & Özen, Ç. (2012), Osmanlı Hürriyet Cemiyeti ve masonluk. Mimar Sinan Dergisi, (155), 42-58.
• Ayan, T. (1997). Türkiye masonluk tarihinin anahatları. Mimar Sinan Dergisi, (104), 8-38.
• Ayan, T. (2008). Altıncı büyük üstat Rıza Tevfik Bölükbaşı (1869-1949). Mimar Sinan Dergisi, (146), 13-40.
• Çeltikçi, F. (1966). Operatif masonluktan spekülatif masonluğa geçiş. Mimar Sinan Dergisi, (1), 25-37.
• Çetin, N. (2006). Ziya Paşa. İçinde İ. Parlatır (Ed.), Tanzimat edebiyatı (ss. 129-199). Akçağ Yayınları.
• Erginsoy, (1974). Büyük insan, büyük Türk, büyük mason: Koca-Mustafa Reşit Paşa. Mimar Sinan Dergisi, (15), 100-106.
• Erman, S., & Umur, S. (1976). Ünlü masonlar. Mimar Sinan Dergisi, (20), 67-72.
• Erman, S., & Umur, S. (1977). Ünlü masonlar. Mimar Sinan Dergisi, (24), 77-83.
• Erman, S., & Umur, S. (1978). Ünlü masonlar. Mimar Sinan Dergisi, (28), 81-85.
• Gündoğdu, A. O. (1998), Masonik tarihimizden bir kesit: 1909 yılına kadar ülkemizdeki masonik gelişmeler. Mimar Sinan Dergisi, (109), 18-36.
• Gündoğdu, A. O. (1999). Doksan yılda büyük üstatlarımız. Mimar Sinan Dergisi, (113), 19-38.
• Gürkan, A. (2000). Masonluğun Nur’u. Mimar Sinan Dergisi, (114), 85-95.
• Hakman, Y. (1995). Masonluk nedir, mason kimdir?. Mimar Sinan Dergisi, (98), 47-55.
• İpekçi, A., & Örs, H. (1973). Masonluğun özelliği, (28 Ağustos 1972'de, büyük üstad Hayrullah Örs'ün, Milliyette yayınlanmış, Abdi İpekçi ile “Sohbet”i.). Mimar Sinan Dergisi, (13), 7-18.
• Kaplancalı, K. (1981). Masonik şiirler II. Mimar Sinan Dergisi, (39), 49-54.
• Kaplancalı, K. (1980. Masonik şiirler I. Mimar Sinan Dergisi, (38), 37-50.
• Kapyalı, C. (2001). Yeni Osmanlılar ve masonlar. Mimar Sinan Dergisi, (122), 73-88.
• Kapyalı, C. (2003). Osmanlı masonları üzerine, ilk anayasamızla ilgili bir tarihçe. Mimar Sinan Dergisi, (130), 81-108.
• Kapyalı, C. (2004). Osmanlı İmparatorluğu son dönem masonları. Mimar Sinan Dergisi, (132), 60-98.
• Kardam, G. (1967). Landmarkların kaynağı ve niteliği. Mimar Sinan Dergisi, (3), 16-24.
• Koparan, E. (2005). 1909-1935 döneminde Türkiye’de masonluk tarihi. Mimar Sinan Dergisi, (135), 35-94.
• Koray, T. (1992). Landmarklar. Mimar Sinan Dergisi, (85), 38-60.
• Koray, T. (2007). Masonluk nedir?. Mimar Sinan Dergisi, (142), 25-46.
• Layıktez, C. (1989). İngiltere büyük locası arşivlerinde Türkiye ile ilgili dokümanlar – 3. Kısım (1950-1969). Mimar Sinan Dergisi, (72), 7-19.
• Mélikoff, İ, (2008). Destan'dan Masal'a Türkoloji yolculuklarım. Demos Yayınları.
• Mimar Sinan Dergisi, (2012). Belgelerle Türkiye’de milli masonluğun kuruluş yılı: 1909. Mimar Sinan Dergisi, (157), 8-70.
• Özcan, A. (2003). Masonluk, İslam Ansiklopedisi, 28, (ss. 95-99). İSAM İslam Araştırmaları Merkezi.
• Polat, E. (2004). Bir masonun biyografisi: Namık Kemal K. – Vatan şairi ve gazeteci (1840-1888). Mimar Sinan Dergisi, (134), 50-77.
• Savran, F. M. (2016). Tanzimat’tan Cumhuriyet’in ilk yıllarına masonluk öğretisinin toplum düzenini algılaması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü.
• Suner, M. Y. (2003). 1909 öncesi Türkiye’de masonluk tarihi. Mimar Sinan Dergisi, (130), 9-73.
• Sümer, M. (2015), Milli Kimliğin İnşasında Edebiyatın Rolü (1911-1920) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Temel, R. (1990). Masonluğun Nur’u. Mimar Sinan Dergisi, (90), 47-50.
• Tuncay, A. C. (1992). Büyük üstad Rıza Tevfik. Mimar Sinan Dergisi, (83), 9-17.
• Tunçel, M. (1987). Masonlar ve Beşinci Sultan Murat. Mimar Sinan Dergisi, (66), 4-26.
• Türe, E. (2016). Cumhuriyet döneminde Türkiye mason locaları ve kapatılma süreci (1923-1935) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Umur, S. (1976). V. Murad’ın masonluğu hakkında belgeler. Mimar Sinan Dergisi, (18), 19-33.
• Umur, S. (1977). Ahmet Rasim’in Tekris celsesi zaptı. Mimar Sinan Dergisi, (26), 73-76.
• Umur, S. (1977a). Selâmet Mahfil-i muhteremi ve İkmal-i Tahsil Cemiyeti. Mimar Sinan Dergisi, (23), 73-80.
• Umur, S. (1978). Reşat Nuri Güntekin’in Tekris celsesi zaptı. Mimar Sinan Dergisi, (28), 73-77.
• Umur, S. (1979). Azim Mahfeli ile ilgili belgeler. Mimar Sinan Dergisi, (32), 53-57.
• Umur, S. (1999). Türkiye’de masonluk. Mimar Sinan Dergisi, (113), 7-18.
• Yalçın, H. C. (2000). Siyasal anılar. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yaşamak, T. (1971). İkinci Meşrutiyet öncesinde İstanbul’da masonluk. Mimar Sinan Dergisi, (10), 91-98.
• ?, (1967). Mehmet Emin Yurdakul (1869-1944). Mimar Sinan Dergisi, (4), 105-108.