İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE ERGONOMİ KAVRAMLARI AÇISINDAN MİMARİ OFİS KULLANICILARININ DEĞERLENDİRİLMESİ; KAYSERİ İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 37 Sayı: 1, 1 - 31, 29.03.2023

Gamze Lütfiye Gümüş , Zübeyde Özlem Parlak Biçer

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1119386

Öz

İş kazalarıyla birçok çalışanın meslek hastalıklarına yakalanması, yaralanması ve yaşamını yitirmesi ile iş sağlığı ve güvenliği gündemde olmaktadır. Risk barındıran iş kollarında iş sağlığı ve güvenliğinin (İSG) önemi artmaktadır. İSG’nin amacı; çalışanların sağlığını tehdit eden riskleri tespit etmek, çalışanları korumak ve karşılaşılacak zararın etkisini azaltmaktır. Çalışma ortamında olumsuz durumlardan uzak, sağlıklı ve güvenilir bir şekilde çalışmak çalışanların haklarındandır. İSG için önemli olan ergonomi; bireylerin fizyolojik ve psikolojik özellikleri dikkate alınarak oluşturulmuş alanları hedeflemektedir. Mimari bürolarda ergonomiye dikkat ederek sağlıklı bir çalışma alanı oluşturmak mümkündür. Ergonomiye uygunsuz bürolarda problemlere rastlanmaktadır. Mimari büro çalışanları bilgisayar karşısında uzun zaman geçirdiği için ergonomi önemli bir konu haline gelmektedir. Çalışmada Kayseri’deki mimarlık bürolarında ergonominin gerekliliklerinin yerine getirilme durumu gözlemlenmiştir. SPSS ile veri girişi, istatistiklerle örneklem seçimi ve Ki Kare (Chi Square) testi ile analiz yapılması uygun görülmüştür. Veri toplama yönteminde kullanılan anket, kişisel bilgileri içermeyerek büro ortamına yönelik sorulardan oluşturulmuştur. Ankette beşli likert ölçeği kullanılmıştır. İşveren ve çalışan olarak değerlendirilerek çalışma pozisyonunun farklılık oluşturup oluşturmadığı incelenmiştir. Bu nedenle Ki Kare testi kullanılmıştır. Literatür araştırmalarıyla ergonominin kapsamı ve alanda incelenecek ekipmanlar belirlenmiştir. Bürolarda; bilgisayar, masa, sandalye ve ekipman kullanımının gereklilikleri belirlenmiş ve anket sorularını oluşturmak için kullanılmıştır. Kayseri’nin seçilmesinde; mimarlık alanında önemli gelişmeler içermesi, ilde İSG ve ergonomiyle ilgili çalışmanın bulunmaması etkin olmuştur. Bürolardaki bulgularda işveren ve çalışan olmanın sonuçlarda farklılık oluşturmadığı görülmüştür. Anket yanıtlandıktan sonra çalışanların ergonomi konusunda daha dikkatli olduğu görülmüştür. Anket sonucunda bir miktar farkındalık oluştuğu düşünülmektedir. Çalışmanın mimarlıkta ergonomiyle alakalı yapılacak çalışmalara temel oluşturacağı ve benzer çalışmaların oluşturulmasına kaynaklık edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İSG, Ergonomi, Mimari bürolarda ergonomi

THE EVALUATION OF THE ARCHITECTURAL OFFICE USERS IN TERMS OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY AND ERGONOMICS; CASE OF KAYSERİ PROVINCE

Öz

Occupational health and safety are on the agenda as many employees get occupational diseases, injuries and deaths due to work accidents. The importance of occupational health and safety (OHS) is increasing in risky business lines. The purpose of OHS; to identify the risks that threaten the health of the employees, to protect the employees and to reduce the impact of the damage to be encountered. It is the right of the employees to work in a healthy and reliable way, away from negative situations in the working environment. Ergonomics, which is important for OHS; It aims at areas created by taking into account the physiological and psychological characteristics of individuals. It is possible to create a healthy workspace by paying attention to ergonomics in architectural offices. Problems are encountered in offices that do not comply with ergonomics. Ergonomics becomes an important issue as architectural office workers spend a long time in front of the computer. In the study, the fulfillment of the requirements of ergonomics in architectural offices in Kayseri was observed. Data entry with SPSS, sample selection with statistics and analysis with Chi Square test were deemed appropriate. The questionnaire used in the data collection method did not include personal information and was composed of questions for the office environment. A five-point Likert scale was used in the questionnaire. Evaluating as employer and employee, it has been examined whether the working position makes a difference. For this reason, the Chi-Square test was used. The scope of ergonomics and the equipment to be examined in the field were determined through literature research. In offices; The requirements for the use of computers, tables, chairs and equipment were determined and used to create the survey questions. In the election of Kayseri; The fact that it includes important developments in the field of architecture and that there is no study on OHS and ergonomics in the province has been effective. In the findings in the offices, it was seen that being an employer and an employee did not make a difference in the results. After the questionnaire was answered, it was seen that the employees were more careful about ergonomics. It is thought that some awareness has arisen as a result of the survey. It is thought that the study will form the basis of studies related to ergonomics in architecture and will be a source for the creation of similar studies.

Anahtar Kelimeler

Occupational health and safety, Ergonomics, Ergonomics in architectural offices

Kaynakça

• Akpınar, T., Batur, N., & Çakmakkaya, B. Y. (2018). Ofis çalışanlarının sağlığının korunmasında çözüm önerisi olarak ergonomi bilimi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 04(2), 76-98.
• Baysal, İ., A., & Baysal, G. (2017). Büro yönetimi alanında meslek hastalıklarının önlenmesinde ergonominin önemi. Electronic Journal of Vocational Colleges, 7(2), 24-27.
• Chandra, A., Deswal, S., & Kumar, R. (2009). Ergonomics in the office environment: a review, 913-919. https://www.researchgate.net/
• Çelik, E. (2016). Sağlık çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliğine yönelik farkındalıklarının incelenmesi bir alan araştırması. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çelik, İ. (2007). Büro çalışanlarının maruz kaldığı risklerin ve alınması gereken önlemlerin belirlenmesi. (İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi). T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.
• Çeven, S., & Özer, K. (2013). Büro ergonomisinin çalışma psikolojisi ve iş verimine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 61-70.
• Dimberg, L, Dimberg, I., Laestadius, J. G., & Ross, S. (2015). The changing face of office ergonomics. The Ergonomics Open Journal, 8(1), 38-56.
• Doğan, C. (2017). Bürolardaki fiziksel çevre koşullarının çalışma performansına etkileri. International Journal of Academic Value Studies (Javstudies), 3(16), 294-306.
• Dul, J., & Neuman, W., P. (2009). Ergonomics contributions to company strategies. Applied Ergonomics, 40(4), 745–752.
• Düşüngülü, F., Tengilimioğlu, D., & Öztürk Z. (2014). Çalışma ortamlarının ergonomik tasarımının akademik personel üzerindeki verimliliğine etkisi Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi örneği. Ejovoc (Electronic Journal Of Vacational Colleges), 4(4), 93-102.
• Güney, Ş. (2005). Bürolardaki mekan-mobilya organizasyonundaki ergonomi faktörü ve verimliliğe etkisi: Bir banka örneği. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Hedge, A., Puleio, J., & Wang, V. (2011). Evaluating the impact of an office ergonomics program, 594-598. Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society 55th Annual Meeting, 2011, Las Vegas, s/1002.
• Kahraman, M. F. (2013). Türkiye`de antropometrik verilere göre ofiste ergonomik işyeri tasarımı. (İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi). T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü.
• Kahya, E., & Özkan, N. F. (2017). Bir üniversitenin idari ofislerindeki ergonomik risklerin değerlendirilmesi. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 32(1), 141-150.
• Köktaş, F. (2020). Ofis oturma elemanlarının ergonomik ve antropometrik ölçütler açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kutaniş, R. Ö., & Alpaslan, S. (2008). Feng Shuı ile daha ergonomik ofis dizaynına doğru. Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 10(1), 68-76.
• McCormick, E. J., & Sanders, M. S. (1993). Human factors ın engineering and design. Sydney Tokyo Toronto, s/778.
• Morkoç, D. K., & Okçu, O. (2017). Çalışma mekânlarının ve büro mobilyalarının ergonomik açıdan değerlendirilmesine yönelik bir araştırma: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi, 6(3), 422-434.
• Okşak, İ., & Gökyay, O. (2020). İş yerlerinde ergonomik koşulların iş sağlığı ve güvenliği açısından aydınlatma özelinde değerlendirilmesi. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 32(4), 488-493.
• Saka, Z. A. (2019). Mimarlık ofislerinde konfor ve kullanıcı memnuniyetinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Saygı, B. (2019). Büro ortamında çalışma koşullarının ergonomik analizi: Adıyaman Belediyesi örneği. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Fen Bilimleri Enstitüsü.
• T.C. Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2019). Ekranlı araçlarla çalışmalarda iş sağlığı ve güvenliği rehberi. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü Mevzuat İşleri Daire Başkanlığı.
• Turan, Ö. G. (2016). Ofis çalışmalarında ergonomik risklerin iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi. (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yararel, B. (2019). Ofis tasarımında ergonomik ve antropometrik etkenler. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 4(1),141-153.