EXAMINATION OF EFFECTIVENESS OF PHYSICS TEXTBOOKS: PRE-SERVICE TEACHERS’ EVULATION

Yıl 2023, Cilt: 37 Sayı: 2, 455 - 481, 30.06.2023

Zeynep Balaban , Feral Ogan-bekiroğlu

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1211874

Cited By: 2

Öz

Textbooks do not only influence what and how students learn, but also what and how teachers teach. The purpose of this study was to examine effectiveness of physics textbook approved by the Ministry of National Education both holistically and under categories. Document analysis procedure as a qualitative research method was carried out for this research. The effectiveness of 14 physics textbooks was examined based on the pre-service physics teachers’ evaluations. The instrument used for this study had 131 criteria under the following seven categories: Physical characteristics, content, explanation and language, activities, instructional support, organization, and illustrations. Results indicate that none of the textbooks fully covered all the necessary criteria; that is, the physics textbooks do not meet the expectations of teachers and students as an instructional tool. The physics textbooks had the lowest scores in the content category. They were evaluated as adequate for the categories of organization, activities, and instructional support. However, the textbooks found as in good level in the physical characteristics category were in very good levels in terms of the illustrations, and explanation and language categories. This study suggests that approvement process of physics textbooks needs to be more detailed and comprehensive. Effectiveness of the physics textbooks needs to be improved so that teachers and students can have the best benefits from them. The textbook evaluation instrument and the results can be a guide for textbook authors and the Ministry. Researchers can use this instrument to examine and evaluate textbooks from other disciplines.

Anahtar Kelimeler

Physics textbook, Textbook evaluation instrument, Document analysis

LİSE FİZİK DERS KİTAPLARININ ETKİNLİĞİNİN İNCELENMESİ: ÖĞRETMEN ADAYLARININ DEĞERLENDİRMESİ

Öz

Ders kitapları öğrencilerin neleri nasıl öğreneceklerine, öğretmenlerin de neleri nasıl öğreteceklerine yön verir. Bu araştırmanın amacı Millî Eğitim Bakanlığı tarafından onaylanmış fizik ders kitaplarının etkinliğinin hem bütünsel olarak hem de farklı kategoriler altında ayrıntılı olarak incelenmesidir. Bu araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada öğretmen adaylarının onaylanan ve farklı yayınevleri tarafından basılmış 14 adet fizik ders kitabına ait değerlendirmelerine dayanarak bu kitapların etkinliği incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak, fiziksel özellikler, içerik, anlatım ve dil, etkinlikler, öğretimsel destek, organizasyon ve görseller olmak üzere yedi kategori altında toplanan 131 maddeden oluşan Ders Kitabı Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Lise fizik ders kitapları arasında hiçbir kitap tüm kriterleri tamamen sağlayarak, etkin bir kitap özelliğini gösterememiştir. Buna göre incelenen lise fizik ders kitapları öğrencinin öğrenmesinde ve öğretmenin öğretim uygulamasında beklenen role tam olarak sahip değildir. Fizik ders kitaplarının en zayıf olduğu kategorinin içerik olduğu belirlenmiştir. Kitapların organizasyon, etkinlikler ve öğretimsel destek açısından sadece yeterli seviyede olduğu diğer bir ifade ile kitapların bu alanlarda eksiklikleri olduğu ortaya konulmuştur. Fiziksel özellikler kategorisinde iyi seviyede bulunan kitapların, görseller ve anlatım ve dil kategorilerinde çok iyi seviyede olduğu bulunmuştur. Bu çalışmanın sonuçları fizik derslerinde kullanılan ders kitaplarının onaylanmasında daha kapsamlı ve detaylı çalışılmasını, ders kitaplarının etkinliğinin artırılarak, öğrencilerin ve öğretmenlerin ders kitaplarından en iyi şekilde yararlanmalarının sağlanması gerektiğini işaret etmektedir. Araştırmada kullanılan ölçek ve araştırmanın sonuçları yazarlar ve onaylayıcılar için bir kılavuz niteliğindedir. Araştırmacılar aynı ölçeği farklı disiplinlerin ders kitaplarını detaylı incelemek ve değerlendirmek için kullanılabilirler.

Anahtar Kelimeler

Fizik ders kitabı, Ders kitabı değerlendirme ölçeği, Doküman analizi

Kaynakça

• Arıkan, G., Karataş, T. & Kavcar, N. (2017). Fizik Öğretmenlerinin 12. sınıf fizik kitabına ilişkin görüşleri: İzmir ili örneği. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 19-43.
• Arslan, A., Tekbıyık, A. & Ercan O. (2012). Fizik ders kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Turkish Journal of Education, 1(2), 1-13. https://doi.org/10.19128/turje.181048
• Ayvacı, H. S., Çepni, S. ve Akdeniz, A.R. (1999). Fizik ders kitaplarının değerlendirilmesi. III Ulusal Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Kitapçığı, 129-136, Trabzon.
• Bowen, G., A. (2009). ’Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
• Chacón-Díaz, L.B. (2022). A textbook analysis to uncover the hidden contributors of science and mathematics. Science & Education, 31, 193–211. https://doi.org/10.1007/s11191-021-00246-7
• Chiappetta, E. L., & Fillman, D. A. (2007). Analysis of five high school biology textbooks used in the United States for inclusion of the nature of science. International Journal of Science Education, 29(15), 1847-1868.
• Chiappetta, E., Ganesh, T., Lee, Y., & Phillips, M. (2006). Examination of science textbook analysis research conducted on textbooks published over the past 100 years in the United States. San Francisco, CA: Paper Presented at the Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale: Lawrence Earlbaum Associates.
• Conger, A. J. (1980). Integration and generalization of kappas for multiple raters. Psychological Bulletin, 88(2), 322–328.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. (3. Baskıdan Çeviri). Siyasal Kitabevi.
• Davis, E. A., Janssen, F. J. J. M. & Driel, J. H. V. (2016) Teachers and science curriculum materials: where we are and where we need to go. Studies in Science Education, 52(2), 127-160.
• Dede, S. Ç. & Arslan, S. (2019). Türkiye’de 2002-2018 yılları arasında matematik ders kitapları üzerine yapılmış tezlerin ve makalelerin analizi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(1), 176- 195. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.546301
• Demir, C., Maskan, A. K., Çevik, Ş. & Baran, M. (2009). Ortaöğretim 9. Sınıf fizik ders kitabının ders kitabı değerlendirme ölçütlerine göre incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 125-140.
• Ders Kitapları Yönetmeliği (2012). Millî Eğitim Bakanlığı.
• DeVore-Wedding, B. (2016). Enhancing science instruction and learning through reading and writing strategies. NSTA Reports, 27(5), 3.
• Doğan, Ö. K. (2021). Methodological? or dialectical?: Reflections of Scientific Inquiry in Biology Textbooks. International Journal of Science and Mathematics Education, 9, 1563–1585. https://doi.org/10.1007/s10763-020- 10120-7
• Drechsler, M., & Schmidt, H. J. (2005). Textbooks’ and teachers’ understanding of acid-base models used in chemistry teaching. Chemistry Education Research and Practice, 6(1), 19-35. https://doi.org/10.1039/B4RP90002B
• Ercan, S. & Çakar, B. (2021). Matematik dersi öğretim programlarının ve ders kitaplarının öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre incelenmesi. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 2(2), 86-107.
• Faiz, M., & Karasu-Avcı, E. (2018). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları “etkin vatandaşlık” öğrenme alanında yer alan becerilerin ve değerlerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 1-21.
• Gönen, S. & Kocakaya, S. (2006). Fizik öğretmenlerinin öğretim etkinliklerine ve fizik ders kitaplarının içeriğine yönelik düşünceleri. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3(1), 86-96.
• Güzel, H. & Adıbelli, S. (2011). 9. sınıf fizik ders kitabının eğitsel, görsel, dil ve anlatım yönünden incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 201-216.
• Jo, I., & Bednarz, S. W. (2011). Textbook questions to support spatial thinking: Differences in spatiality by question location. Journal of Geography, 110(2), 70-80. https://doi.org/10.1080/00221341.2011.521848
• Kamışçıoğlu, Ç. (2022). Investigation of High School Textbooks in terms of Particle Physics. The Journal of Limitless Education and Research, Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 7(1), 131 - 167. https://doi.org/10.29250/sead.1084862
• Karadağ, M., Dülgeroğlu, İ. & Ünsal, Y. (2013). Ortaöğretim 9. Sınıf fizik ders kitabının öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 549-568.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavcar N., Özkan, G., Arıkan, G. & Kaya-Şengören, S. K. (2014). Fizik öğretmen adaylarının MEB’nca önerilen 10. Sınıf fizik ders kitabına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 549-570.
• Kavcar, N., & Erdem, A. (2017). Fizik öğretim programları ile fizik ders kitaplarının proje tabanlı öğrenme açısından incelenmesi. Online Fen Eğitimi Dergisi, 1(1), 11-44.
• Kavcar, N., Çınar, G., Dönmez, İ., & Kaya-Şengören, S. K. (2015). Fizik öğretmen adaylarının 11. sınıf fizik kitabına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 40-68.
• Kavcar, N., Kırık, N. S., & Kaplan, T. (2011). Fizik öğretmen adaylarının 12. sınıf fizik kitabına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 1-24.
• Kayacan, K., & Özlüleci, M. (2021). An analysis of the seventh-grade science textbook in terms of science, engineering and entrepreneurship applications. Journal of Qualitative Research in Education, 27, 319-345. https://doi.org/10.14689/enad.27.1
• Kaya-Şengören S., Tanel, R., Yıldırım-Benli, A. & Kavcar, N. (2015). Opinions of Physics Teachers about the 9th Grade Physics Textbook: The Example of Izmir Province. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 224-245. https://doi.org/10.17522/nefefmed.09916
• Kaya-Şengören, S. K., Dönmez, İ., Çınar, G. & Kavcar, N. (2016). Fizik öğretmenlerinin 11. Sınıf fizik kitabına ilişkin görüşleri: İzmir ili örneği. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6, 282-308. http://doi.org/10.16991/INESJOURNAL.144
• Keleş, E. (2001). Fizik ders kitaplarını değerlendirme ölçeği [Yayımlanmamış̧ Yüksek Lisans Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Khataybeh, A., Naser, H., Masadah, G., & Hamasha, E. (2022). The inclusion of science textbook quality assurance standards. Journal of Positive School Psychology, 6(8), 1034-1043.
• Kumaş, A. (2022). Fizik öğretiminde yaşanılan problemlerin fizik zümre toplantıları ve öğretmen görüşleri ile değerlendirilmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 1303-1348. https://doi.org/10.29299/kefad.980273
• Lebrun, J., Lenoir, Y., Laforest, M., Larose, F., Roy, G. R., Spallanzani, C., & Pearson, M. (2002). Past and current trends in the analysis of textbooks in a Quebec context. Curriculum Inquiry, 32(1), 51-83.
• Lee, B. R., & Huh, M. K. (2022). Analysis of questions in the science textbook of the 4th and 2nd semester (4-2) in elementary school. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 10(2), 26-32.
• Marulcu, İ. & Doğan, M. (2010). Ortaöğretim fizik ders kitaplarına ve müfredatlarına Afyonkarahisar'daki öğretmen ve öğrencilerin bakışı, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü̈ Dergisi, 29(2), 193-209.
• McDonald, C. V., & Abd-El-Khalick, F. (2017). Representations of nature of science in school science textbooks. In C. V. Mcdonald ve F. Abd-El-Khalick (Eds.), Representations of nature of science in school science textbooks (pp. 1–19). Routledge.
• Oktay, Ö., Üner, S. & Şen, A. (2021). Fen bilimleri, fizik, kimya, biyoloji öğretim programları ile ders kitaplarının okul dışı öğrenme yönünden incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 671-710. https://doi.org/10.21764/maeuefd.838914
• Papakonstantinou, M., & Skoumios, M. (2021). Science and engineering practices in the content of Greek middle school physics textbooks about forces and motion. Journal of Technology and Science Education, 11(2), 457- 473. https://doi.org/10.3926/jotse.1286.
• Sideri, A., & Skoumios, M. (2021). Science process skills in the Greek primary school science textbooks. Science Education International, 32(3), 231-236. https://doi.org/10.33828/sei.v32.i3.6
• Stern, L., & Roseman, J. E. (2004). Can middle‐school science textbooks help students learn important ideas? Findings from Project 2061's curriculum evaluation study: Life science. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 41(6), 538-568. https://doi.org/10.1002/tea.20019
• Tanel, R., Kaya-Şengören, S. K., Yıldırım-Benli, A. & Kavcar, N. (2013). Fizik öğretmen adaylarının 9. Sınıf fizik kitabına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi ve öğretmen görüşler ile karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 96-113.
• Tshuma, T., & Sanders, M. (2015). Textbooks as a possible influence on unscientific ideas about evolution. Journal of Biological Education, 49(4), 354–369. https://doi.org/10.1080/00219266.2014.967274
• Ünsal, Y. ve Güneş, B. (2004). Bir kitap inceleme çalışması örnek olarak MEB lise 1. sınıf fizik ders kitabının eleştirel olarak incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 305-320.
• Wang, T., Ma, Y., Ling, Y., & Wang, J. (2021). Integrated STEM in high school science courses: An analysis of 23 science textbooks in China. Research in Science & Technological Education, https://doi.org/10.1080/02635143.2021.1995346
• Yalçınkaya-Önder, E., Zorluoğlu, S. L., Timur, B., Timur, S., Güvenç, E., Özergun, I., & Özdemir, M. (2022). Investigation of science textbooks in terms of science process skills. International Journal of Contemporary Educational Research, 9(2), 432-449. https://doi.org/10.33200/ijcer.1031338
• Yazar, (2007). Journal of Science Teacher Education.
• Yıldız-Feyzioğlu, E. & Tatar, N. (2012). Fen ve teknoloji ders kitaplarındaki etkinliklerin bilimsel süreç becerilerine ve yapısal özelliklerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(164), 108-125.
• Yu, J, Li, C. & Li, G (2022). Alignment between biology curriculum standards and five textbook editions: a content analysis. International Journal of Science Education, 44(14), 2241–2260 https://doi.org/10.1080/09500693.2022.2119621
• Zajkov, O., Gegovska-Zajkova, S., & Mitrevski, B. (2016). Textbook-Caused Misconceptions, Inconsistencies, and Experimental Safety Risks of a Grade 8 Physics Textbook. International Journal of Science and Mathematics Education, 15(5), 837–852. doi:10.1007/s10763-016-9715-0.