KAYSERİ’DEKİ BELEDİYE SOSYAL TESİSLERİNE YÖNELİK MİMARİ DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 37 Sayı: 3, 1391 - 1417, 30.09.2023

Zübeyde Özlem Parlak Biçer , Makbule Kurtoğlu , Selen Öztürk Ustaoğlu

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1274402

Öz

Geçmişten günümüze sosyal yaşamın bir gerekliliği olarak ortaya çıkan sosyal yaşam alanlarının, her geçen gün gelişerek ve hızla çoğaldığı görülmektedir. Sosyal tesislerin, kentin ve kentlinin gelişmesinde etkili olduğu açıktır. Bireylerin topluluk halinde bulunduğu, eğitim, eğlence, spor gibi birçok aktivitenin yer aldığı sosyal tesis yapılarının sayısı, kentlinin kendini geliştirme ve sağlıklı ihtiyaçlarına karşılık olarak gün geçtikçe artmakladır. Bu doğrultuda sosyal tesislerin yer seçimi, tasarım ve malzeme kararlarının doğru yapılması, yapım ve kullanım süreçlerindeki sorunların ve kamu kaynaklarının yanlış kullanımının ortaya çıkmasını engelleyeceği düşünülmektedir. Sosyal tesis tasarımlarında; yer seçimi, tasarım ve malzemeye dikkat edilmesi önemli görülmektedir. Bu çalışmada; farklı işlevleri barındıran, farklı yerlerde ve farklı kullanıcı profiline sahip sosyal tesisler karşılaştırılarak, zayıf ve güçlü yönlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda yapılan alan çalışmasında; Kayseri’de yerel yönetimlerce yapılmış 16 ayrı sosyal tesisin mevcut durumları üzerinden yapılan gözlem ve tespitler sonucunda bulgular elde edilmiştir. Bu doğrultuda sosyal tesislerin kullanıcı gereksinimini ne ölçüde karşıladığı araştırılarak yerel yönetimlerin sosyal tesis ile ilgili tüm seçimlerine yön verecek tasarım, yapım aşamalarındaki kriterler üzerinden öneriler geliştirilmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen bulguların her geçen gün daha fazla ihtiyaç duyulan sosyal tesis yapılarının tasarımında, yerel yönetim yetkililerine ve tasarımcılara yol gösterici olması ve alana katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetim, Sosyal Tesis, Tasarım Kriterleri, Yer Seçimi, Tasarım, Malzeme, Kayseri

Teşekkür

Makaleyi önemli ölçüde geliştiren yorumları için Editör ve iki anonim hakeme teşekkür ederiz. Bu çalışma Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı’nda Prof. Dr. Özlem Parlak Biçer danışmanlığında Makbule KURTOĞLU tarafından hazırlanan “Kayseri Belediye Sosyal Tesislerine Yönelik Mimari Ölçekte Bir Değerlendirme” adlı tezden üretilmiştir.

AN ARCHITECTURAL ASSESSMENT OF KAYSERI MUNICIPALITY SOCIAL FACILITIES

Öz

It is seen that social living spaces, which have emerged as a necessity of social life from past to present, are developing and increasing rapidly day by day. Social facilities are effective in the development of the city and its citizens. The number of social facility buildings, where individuals gather and provide many activities such as education, entertainment, and sports, is increasing day by day in response to the self-improvement and healthy needs of the citizens. In this regard, it is thought that correct location selection, design, and material decisions of social facilities will prevent the emergence of problems in the construction and use processes and misuse of public resources. In social facility designs, it is important to pay attention to location selection, design, and materials. This study aims to determine the weaknesses and strengths of social facilities with different functions, different locations, and different user profiles by comparing them. In the field study conducted in this direction; Findings were obtained because of observations and determinations made on the status of 16 different social facilities built by local governments in Kayseri. In this regard, by investigating to what extent social facilities meet user needs, suggestions have been developed based on the criteria in the design and construction stages that will guide all choices of local governments regarding social facilities. The findings obtained within the scope of the study are aimed to guide local government officials and designers in the design of social facility structures, which are needed more and more every day, and to contribute to the field.

Anahtar Kelimeler

Yerel Yönetim, Sosyal Tesis, Tasarım Kriterleri, Yer Seçimi, Tasarım, Malzeme, Kayseri

Kaynakça

• Akıncıtürk, N. (1998). Ekomimari ölçekteki yapı elemanları ve malzeme olgusunun sürdürülebilir kentleşmeye yansıması. BAÜ Fen Bilimleri Enstitü Dergisi, 1 (1): 114-133.
• Akşehir, M., İ. (2013). Sosyal tesisler, iktisadi işletmeler ve tabi olduğu esas ve usuller. Denetişim Dergisi, 11: 86-91.
• Akyüz, V. (2005). İslam geleneğinden günümüze şehir hayatı ve yerel yönetimler (ss. 305). İlke Yayıncılık .
• Arkitera. (2005, 14 Temmuz). 5393 sayılı Belediye Kanunu yürürlüğe girdi. https://v3.arkitera.com/h3090-5393- sayili-belediye-kanunu-yururluge-girdi.html
• Arslan Talat, N. (2005). İdari ve mali paylaşım açısından merkezi yönetim yerel yönetim ilişkisi. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 33: 189-208 s.
• Asiliskender, B. (2002). Cumhuriyet’in ilk yıllarında mimari’de “modern” kimlik arayışı: Sümerbank Kayseri Bez Fabrikası Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Atabay, Ş., & Dikmenoğlu, N., E. (2018). İnşaat sektöründe değer mühendisliği yöntemi ile malzeme seçimi. Teknik Bilimleri Dergisi, 8 (3): 15-22 s.
• Atlı, Y., & Yücel, N. (2018). Sağlık kurumları, sağlık kurumlarında marka ve Elazığ ili sağlık sektörü. Fırat Üniversitesi İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2 (2): 45-64.
• Aydın, Ö., & Öznehir, S., & Akçalı, E. (2009). Ankara için optimal hastane yeri seçiminin analitik hiyerarşi süreci ile modellenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2): 69-86.
• Aytaç, Ö. (2006). Girişimcilik: Sosyo-kültürel bir perspektif. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15: 139-160.
• Başal, H. A. (2003). Gelişim ve psikoloji: Nasıl mutlu bir çocuk yetiştirebilirim?. Morpa Yayıncılık.
• Bingöl, C. (2010). Kültürler arası iletişim sürecinde kültür, kültürel kimlikler ve çeviri ilişkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Birol, İ. (2011). Hayırseverlerimiz ve Kayseri. Mazaka Yayıncılık.
• Bulut, S. (2008). Türkiye’de yerel yönetimlerin çevre politikası uygulamalarının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri. Enstitüsü.
• CBS Müdürlüğü. (t.y.) Kayseri kent bilgi sistemi(3B). https://cbs.kayseri.bel.tr/sayfa/141/kayserikent- bilgi- sistemi-3b)
• Cılga, İ. (2004). Bilim ve meslek olarak Türkiye’de sosyal hizmet. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayınları.
• Coşkun, Ö. (2004). Local government green space polıcy the cases of Kartal And Sarıyer in İstanbul. A Thesıs Summıtted To The Graduate School Of Socıal Sciences Of Middle East Technıcal Universty, In Partıal Fullfılment Of The Requırements For The Degree Of Master Of Science In The Department Of Urban Polıcy Planing And Local Governments.
• Çetinkaya, S. (2016). Eğitim yapılarında tasarım kriterlerinin araştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Demir, A. (1997). Sektöre göre tek düzen hesap planları. Çağdaş Yayıncılık.
• Demirdöğen, O. (1988). Kuruluş yeri seçimi ve bir uygulama. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirdöğen, O., & Bilgin, B. (2004). Organize sanayi bölgeleri için yer seçimi kararlarını etkileyen faktörler: Erzurum örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2): 306-324.
• Deniz, B. (2005). Kentsel kamusal mekânlar bağlamında Centennial Olimpiat Parkı’nın (Atlanta, ABD.) irdelenmesi. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (1): 5–10.
• Doğan, M. (1998). Yerinden yönetimde halkın yönetime katılımı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Doğan, M. (2013). Yerel yönetimlerde açıklık politikaları. Marmara Üniversitesi Dergisi, 10 (40): 173-183.
• Genç, T. (1998). Kamu yönetimi. Başkent Klişe Matbaacılık.
• Google Earth. (2023). https://earth.google.com/
• Göçmen, Z., & Doğan, B. (2015). Turizm amaçlı su altı ve su üstü Sportif faaliyetlere yönelik talimatlar ve İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü uygulamaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 6 (2):432.
• Göde, K. (1991). Tarih içinde Kayseri. Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Karayılmazlar, A., & S., Çelikyay, H. S. (2018). Kentlerde kamusal alanların tasarımı ve önemi. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 9 (17): 83-89.
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi (t.y.) Belediye tarihçesi. https://www.kayseri.bel.tr/belediye-tarihcesi
• Kayseri Büyükşehir Belediyesi. (2016). Stratejik plan 2016-2020. https://www.kayseri.bel.tr/uploads/pdf/uploads_pdf/kbb_stratejik_plan_2016_2020.pdf
• Kayseri İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (t.y.). Kocasinan. https://kayseri.ktb.gov.tr/TR-62500/kocasinan.html
• Kayseri Melikgazi Belediyesi. (2020). İdari personel sözlü beyan, Kayseri.
• KCETAŞ. (2017). Kayseri’de bir inci. KCETAŞ yayınları.
• Keleş, R. & Yavuz, F. (1983). Yerel yönetimler. Turhan Kitabevi.
• Kıratlı, M. (1972). İdarenin bayındırlık hizmetleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 27 (4): 238-328.
• Kocasinan Belediyesi. (2017). Kocasinan Belediyesi 2017-2020 stratejik planı 26 s.
• Koç, M. T. (2015). Sosyal Belediyecilik Anlayışı çerçevesinde Kayseri Büyükşehir Belediyesi bünyesinde yapılan sosyal faaliyetler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koçak, O., & Arslan, H., & Eti, S. (2017). Belediyelerde sosyal politika uygulamaları ve Pendik Belediyesi örneği. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(12): 119-144.
• Kurtoğlu, M. (2020). Kayseri belediye sosyal tesislerine yönelik mimari ölçekte bir değerlendirme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Fen Bilimleri Enstitüsü.
• McCormack, G. & McCormack, B. & Bulsara, M. & Pikora, T. (2006). Correlates of distances traveled to use recreational facilities for physical activity behaviors, 3:18.
• Melikgazi Belediyesi. (2015). Kamu iç kontrol standartları eylem planı. https://www.melikgazi.bel.tr/images/acilirdosya/20210104154329_0.pdf
• Melikgazi Belediyesi. (2019). Melikgazi Belediyesi 2019 yılı performans programı. https://www.melikgazi.bel.tr/images/acilirdosya/20210104155130_0.pdf
• Ökmen, M., & Çağatay, U. (2014). Kamu hizmeti- yerel hizmet ilişkisi ve açılımları üzerine notlar. Yerel Politikalar Dergisi, 6: 77-104.
• Özdemir, G. (2018). Türk siyasi kültürü bağlamında hükümet sistemlerine ilişkin bir değerlendirme. Oğuz- Türkmen Araştırmaları Dergisi (OTAD), 2 (2): 45-86.
• Özgen, E. (2014). Sağlık yapılarının genel mekân tasarımlarının kullanıcılar üzerindeki etkisi ile Hacettepe Tıp Fakültesi Hastanesi 7 no’ lu kapı girişinin düzenlenmesine bir öneri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Panter, J., & Jones, A., & Hillsdon, M., (2008). Equity Of access to physical activity facilities in an English city, Preventive Medicine, 46:303-307.
• Resmi Gazete. (2005). Belediye kanunu, (2005, 13 Temmuz. Sayı: 25874).
• Resmi Gazete. (2017). Kamu sosyal tesislerinin işletilmesine ilişkin tebliğ, (2017, 7 Temmuz. Sayı Numarası: 30117).
• Şahin Tural, A. (2006). İstanbul-Beyoğlu’nda yer alan yeme-içme mekânlarının tasarımında ve kullanımında yeni eğilimler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri. Enstitüsü.
• Talas Belediyesi. (t.y.). Tarihçe. https://www.talas.bel.tr/tr/rota-talas/tarihce
• Tandoğan, O. (2017). Evrensel tasarım kavramı ve kentsel peyzaj ile ilgili örnekler üzerinden değerlendirilmesi. Artium Dergisi, 5 (2): 51- 66.
• Tanrıtanır, A. (2011). Sağlık yapılarında hasta yatak katlarının kullanıcı güvenliği ve memnuniyeti bağlamında irdelenmesi ve bir tasarım klavuzu önerisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Taylor, B., &W., Keown A., J., (1978). Planning urban recreational facilities with integer goal programming. Journal of the Operational Research Society, 29: 8, 751-758.
• Torlak, Ö., & Özdemir, Ş. (1999). Yerel hizmetler, yerel yönetimler ve etkinlik. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15: 111-120.
• TÜİK. (2018). Seçilmiş göstergelerle Kayseri. TÜİK Yayınları.
• Türkiye Sağlık Yapıları Asgari Tasarım Standartları. (2010). Türkiye sağlık yapıları asgari tasarım standartları 2010 yılı kılavuzu. https://ekutuphane.saglik.gov.tr/Yayin/414
• Ulusoy, A., & Akdemir, T. (2001). Mahalli idareler. Seçkin Yayıncılık.
• Yelkenci, Sert, F. (2015). Dini yapılarda akustik koşulların İzmir Kemeraltı Havralar Bölgesi Sefarad Sinagogları üzerinden incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi ) Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, N. (2014). Günümüz tekstil ve moda tasarımında tasarım, tasarımcı ve tüketici açısından tasarım kültürü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi) Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.