PSİKOLOJİK DANIŞMAN ADAYLARININ YAŞLILARA YÖNELİK TUTUMLARI

Yıl 2023, Cilt: 37 Sayı: 3, 1022 - 1038, 30.09.2023

Ahmet Karcı , Hatice Kumcağız

https://doi.org/10.48070/erciyesakademi.1343327

Öz

Bu araştırmanın amacı psikolojik danışman adaylarının yaşlılara yönelik tutumlarının incelenmesidir. Bu araştırma ilişkisel araştırma düzeylerinden korelasyonel bir araştırmadır. Araştırmada tüm evrene ulaşılmaya çalışılmış olup araştırmaya 142 kişi katılmıştır. Araştırmanın verileri Kişisel Bilgi Formu ve Yaşlılara Yönelik Tutum Ölçeği ile toplanmıştır. Bu araştırmada istatistiksel analizler IBM SPSS 18 programı aracılığıyla yapılmıştır. Verileri analiz etmek için bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü varyans analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda psikolojik danışman adaylarının yaşlılara yönelik tutumlarının; büyükbaba veya büyükannenin yaşama durumu, evde yaşlı bireyler ile yaşama isteme, sınıf düzeyi ve yaşanılan yer değişkenlere göre anlamlı bir farklılık gösterdiği bulunmuştur. Büyükbaba veya büyükannesi hayatta olmayanların, evde yaşlı bireyler ile yaşamayı isteyenlerin, 2. Sınıfların 4. Sınıflara göre ve ilçede yaşayan psikolojik danışmanların köyde yaşayanlara göre yaşlılara yönelik olumlu bir tutuma sahip olduğu bulunmuştur. Öte yandan psikolojik danışman adaylarının yaşlılara yönelik tutumlarının; cinsiyet; evde büyükbaba veya büyükanne ile yaşama durumu, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, aile yapılarına göre anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışman adayları, Yaşlılık, Tutum

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

ATTITUDES OF PSYCHOLOGİCAL COUNSELOR CANDIDATES TOWARDS THE ELDERLY

Öz

The purpose of this research is to examine the attitudes of psychological counselor candidates towards the elderly. This study is a correlational study from the relational research levels. In the research, it was tried to reach the whole universe and 142 people participated in the research. The data of the study were collected with the Personal Information Form and the Attitudes towards the Elderly Scale. Statistical analyzes in this study were carried out using the IBM SPSS 18 program. Independent sample t-test and one-way analysis of variance were used to analyze the data. As a result of the research, the attitudes of the psychological counselor candidates towards the elderly; It was found that there was a significant difference according to the living status of the grandparents, the desire to live with the elderly at home, the class level and the place of residence. It has been found that those whose grandparents are not alive, those who want to live at home with elderly individuals, 2nd graders compared to 4th grades, and the psychological counselors living in the district have a positive attitude towards the elderly compared to those living in the village. On the other hand, the attitudes of psychological counselor candidates towards the elderly; gender; It was found that there was no significant difference in terms of living with grandparents at home, mother's education level, father's education level, and family structures.

Anahtar Kelimeler

Pyschological counselor candidates, Old age, Attitude

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Adıbelli, D., Türkoğlu, N., & Kılıç, D. (2013). Öğrenci hemşirelerin yaşlılığa ilişkin görüşleri ve yaşlılara karşı tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6(1), 2-8.
• Akbal, Y. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumlarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Akdemir, N., Çınar, F. İ., & Görgülü, Ü. (2007). Yaşlıların algılanması ve yaşlı ayrımcılığı. Turkish Journal of Geriatrics, 10, 215-222.
• Altay, B., & Aydın, T. (2014). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 12(1), 11-18.
• Altay, B., & Aydın, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 12(1), 11-18. https://doi.org/10.26466/opus.337355
• Atasoy, İ. (2020). Hemşirelik bölümü öğrencileri ile mühendislik bölümü öğrencilerinin yaşlılığa ilişkin görüşleri ve yaşlılara karşı Tutumları. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 13(1), 10-18.
• Ayaz Alkaya, S., & Birimoğlu Okuyan, C. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı bireylere yönelik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(1), 43-52). https://doi.org/10.46414/yasad.551113
• Bakırhan, S., Özkeskin, M., Reyhanioğlu, D. A., & Gülpınar, D. (2017). Analysıs of the attıtudes and approaches of the physıotherapy and rehabılıtatıon students towards the elderly. Turkish Journal of Geriatrics/Türk Geriatri Dergisi, 20(2), 125-134.
• Bahar, A. (2005). Huzurevinde yaşayan yaşlıların anksiyete ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bayraktar, D., Yılmaz, H., & Khorshtd, L. (2015). Hemşirelik ve beden eğitimi öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumlarının incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 31(3), 68-80.
• Beğer, T., & Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve yaşlılık epidemiyolojisi. Klinik Gelişim Dergisi, 25(3), 1-3.
• Bıyıklı, G. (2020). Yaşlılıkta içselleştirilmiş damgalanma ve sosyal desteğin iyilik durumu ve depresyon ile ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Bulduk, E. Ö. (2014). Yaşlılık ve toplumsal değişim. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 182(182), 53-60.
• Buz, S. (2015). Yaşlı bireylere yönelik yaşlı ayrımcılığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 268-278. https://doi.org/10.17755/esosder.89453
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2019). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, R., Işık, M. T., Erenoğlu, R., Tambağ, H., & Halidi, G. (2019). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu yaşlı bakımı bölümünde okuyan öğrencilerin yaşlılara yönelik tutumlarının belirlenmesi. Türkiye Biyoetik Dergisi, 6(1), 13-25. https://doi.org/10.5505/tjob.2019.30306
• Canatan, A. (2018). Gerontolojiye giriş. İçinde A. Canatan ve E. Özmete (Eds.), Temel gerontoloji (ss. 14-24). Hedef CS Basım Yayın.
• Ceylan, H. (2015). Yaşlılık ve refah devleti. Açılım Kitap.
• Civitçi, N., & Arıcıoğlu, A. (2012). Helping styles and personality traits based on the five-factor theory of counselor candidates. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 78-96.
• Çakmak, H. S. G. (2022). Öğrencilerinde psikolojik sağlamlık ve yaşlı bireye tutum arasındaki ilişkinin incelenmesi. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 62-68. https://doi.org/10.53493/avrasyasbd.1098820
• Çöllü, E. F., & Öztürk, Y. E. (2006). Örgütlerde inançlar-tutumlar, tutumların ölçüm yöntemleri ve uygulama örnekleri, bu yöntemlerin değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 9, 373-04.
• Dalcalı, B. K., & Özyürek, A. (2019). Yaşlı bakım bölümü öğrencilerinin kişisel değer tercihlerine göre yaşlıya yönelik tutumları. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 12(1), 1-7.
• Danış, M. Z. (2011). Yaşlılık, yoksulluk ve yalnızlık. https://gebam.hacettepe.edu.tr/sosyal_boyut/yaslilik_yoksuluk_yanlizlik.pdf
• Danış, M. Z., Efe, F., Güneş, Ö., & Bülbül, S. (2022). Sakarya üniversitesi öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumlarının incelenmesi. Sosyal Politika ve Sosyal Hizmet Çalışmaları Dergisi, 3(2), 168-183.
• Demir, B. (2021). Ege üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinin covid-19 pandemisine yönelik anksiyetelerinin yaşlılara yönelik tutumlarıyla ilişkisinin değerlendirilmesi (Tıpta Uzmanlık Tezi). Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı.
• Demiray, T., & Dal Yılmaz, Ü. (2017). Opinions of the nursing students on ageism. İstanbul Med J, 18(1), 7-12. https://doi.org/10.5152/imj.2017.02997
• Demir- Dikmen, R. (2022). Yaşlı bakımı öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Geriatrik Bilimler Dergisi, 5(3), 81-89. https://doi.org/10.47141/geriatrik.1200832
• Duran, Ş. (2018). Lise öğrencilerinin problem çözmeye yönelik inançları ve akademik öz yeterlik algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Duyan, V., & Gelbal, S. (2013) Yaşlılara Yönelik Tutum Ölçeği’nin bir grup üniversite öğrencisi üzerinde Türkçeye uyarlama çalışması. Turkish Journal of Geriatrics, 16(2), 202 – 209.
• Duyan, V., & Koç, N. E. (2019). Aile, çalışma ve sosyal hizmetler bakanlığına bağlı kuruluşlarda görev yapan meslek elemanlarının yaşlılara yönelik tutumlarının belirlenmesi: Ankara örneği. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(45), 827-856. https://doi.org/10.21560/spcd.v19i50781.434394
• Elbi, H., Altan, S., Rahman, S. B., Özyurt, B., Şahin, S., & Çam, F. (2015). Tıp fakültesi öğrencilerinin yaşlılara karşı tutumları. Turkish Journal of Geriatrics, 18, 299-304.
• Er, D. (2009). Psikososyal açıdan yaşlılık. Fırat Sağlık Hizmetleri, 4(11), 131-142.
• Ercan, L. (2021). Psikolojik danışman adaylarının yaşlılık ve yaşlılara yönelik hizmetlere yönelik görüşleri. Journal of Social, Hümanities and Administrative Sciences, 7(35), 30-40. https://doi.org/10.31589/JOSHAS.500
• Eyüboğlu, C., Şişli. Z., & Kartal, M. (2012). Yaşam döngüsünde yaşlılığın psikolojik boyutu. Turkish Family Physician, 3(1), 18-22.
• Feldman, R. S. (2021) (Ed). Yaşam boyu gelişim keşfi (Çev. C Şahin). Nobel Yayınları.
• George, D., & Mallery, P. (2016). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. Routledge.
• Gümüşoğlu, F. (2019). Hemşirelerin yaşlı hastalara karşı tutumlarının ve bakım davranışlarının değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Güven, Ş., Muz, G. U., & Ertürk, N. E. (2012). Üniversite öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları ve bu tutumların bazı değişkenlerle ilişkisi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(2), 99-105.
• Hanson, R. M. (2014). Is elderly care affected by nurse attitudes? A systematic review. British Journal of Nursing, 23(4), 225-229. https://doi.org/10.12968/bjon.2014.23.4.225
• Ivey, A. E., Ivey, M. B., Myers, J. E., & Sweeney, T. J. (2005). Developmental counseling and therapy. Promoting wellness over the lifespan. Hougton Mifflin Company.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum algı iletişim. Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Kaçan, H., Dibekli, E., & Akkan, K. (2018). Toplumda yaşayan bireylerin yaşlı ayrımcılığı tutum düzeylerinin incelenmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 11(2), 8-15.
• Kail, R. V., & Cavanaugh, J. C. (2008). Human development: A life-span view. (5th edition). Cengage Learning.
• Kaker, D. J., Ovsenik, M., & Zupancic, J. (2016). Attitudes of social gerontology and physiotherapy students towards the elderly. Organizacija, 49(1), 32-41. https://doi.org/10.1515/orga-2016-0002
• Koca, E. (2022). Sosyal hizmet öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumları ile empati düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Koç, N. E. (2017). Sosyal hizmetler alanında çalışan profesyonellerin yaşlılığa karşı tutumlarının ve geriatrik yetkinliklerinin belirlenmesi: Ankara örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kogan, N. (1961). Attitudes toward old people: The development of a scale and an examination of corre-lates. J Abnorm Soc Psychol, (64), 44-54. https://doi.org/10.1037/h0048053
• Köse, G., Ayhan, H., Taştan, S, İyigün, E., Hatipoğlu, S., & Açıkel, C. H. (2015). Sağlık alanında farklı bölümlerde öğrenim gören öğrencilerin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının belirlenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 57, 145-151. https://doi.org/10.5455/gulhane.152591
• Kumcağız, H., Çelik, S., Barut, Y., & Koçyiğit, M. (2013). Psikolojik danışman adaylarının cinsel sağlık eğitimi dersine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 227-242.
• Küçük, L. (2016). Yaşlı ayrımcılığı. Türkiye Klinikleri J Psychiatr Nurs-Special Topics, 2(1), 60-66.
• Lee, Y. S., Shin, S. H., & Greiner P. A. (2015). Can education change attitudes toward aging? A quasi-experimental design with a comparison group. Journal of Nursing Education and Practice, 5(9), 90-99. https://doi.org/10.5430/jnep.v5n9p990
• Mancılık, A. (2015). Sosyal hizmet öğrencilerinin müracaatçı olarak yaşlılarla çalışma ve yaşlılara yönelik tutumlarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Officer, A., Thiyagarajan, J. A., Schneiders, M. L., Nash, P., & De La Fuente-Nunez, V. (2020). Ageism, healthy life expectancy and population ageing: How are they related? International Journal Of Environmental Research And Public Health, 17(9), 3159. https://doi.org/10.3390/ijerph17093159
• Onur, B. (2011). Gelişim psikolojisi yetişkinlik, yaşlılık, ölüm. İmge.
• Önder- Erol P, (2009).Social construction of old age among university students in Turkey. Sincronia, 13, 1-16.
• Önder- Erol P, (2011). Sosyolojik perspektiften demografik yaşlanma: Toplumsal, ekonomik ve politik alanlarda yaşlı failliği. Sosyoloji Dergisi, 25, 141-147.
• Özdemir, Ö., & Bilgili, N. (2014). Sağlık hizmetlerinde yaşlı ayrımcılığı. Gülhane Tıp Dergisi, 56(2), 128-131. https://doi.org/10.5455/gulhane.32088
• Özdoğan, M. A. (2022). Yaşlılık, sosyal medya ve din (Yayımlanmamış doktora tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pehlivan, S., & Karadakovan, A. (2013). Yaşlı bireylerde fizyolojik değişiklikler ve hemşirelik tanılaması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 385-395.
• Pehlivan, S., & Vatansever, N. (2019). Hemşirelerin yaşlılara yönelik tutumları ve etkileyen faktörler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 45(1), 47-53. https://doi.org/10.32708/uutfd.468622
• Peterson, L., & Ralston, M. (2017). Valued elders or societal burden: Cross-national attitudes toward older adults. International Sociology, 32(6), 731-754. https://doi.org/10.1177/0268580917726943
• Sevil, H. T. (2005). Yaşlılığın sosyal anatomisi. SABEV.
• Sucu, N. (2019). Yaşlılara göre “yaşlılık” ve yaşlılar etkileyen sosyal değişimler. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 3(1), 66-81.
• Şahin, H., & Erdem, Y. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlılara yönelik tutumunun belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1), 219-232.
• Şentürk, U. (2020). Yaşlılık sosyolojisi (2. Baskı). Dora Basım Yayın.
• Tereci, D., Turan, G., Kasa, N., Öncel, T., & Arslansoyu, N. (2016). Yaşlılık kavramına bir bakış. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 16(1), 84-116.
• Tezcan, S., & Seçkiner, P. (2012). Türkiye’de demografik değişim; yaşlılık perspektifi. Palme Yayıncılık.
• Tomanbay, İ. (2002). Sosyal rehabilitasyon-sosyal geriatri. İçinde Y. Gökçe Kutsal (Ed.), Geriatri (ss. 248-259). Turgut.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2021). İstatistiklerle yaşlılar. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle- Yaslilar-2020-37227
• Tuncer, Y. (2019). Huzurevi çalışanlarının yaşlılara yönelik tutumlarının sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi: İstanbul Örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ucun, Y., Mersin, S., & Öksüz, E. (2015). Gençlerin yaşlı bireylere karşı tutumu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37), 1143-1149. https://doi.org/10.17719/jisr.20153710677
• Ustaahmetoğlu, E. (2013). Ünite 7, Tutumlar. İçinde B. Candan (Ed.), Tüketici davranışları (ss. 1-25). Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Yayınları.
• Usta, Y. Y., Demir, Y., Yönder, M., & Yildiz, A. (2012). Nursing students’ attitudes toward ageism in Turkey. Archives of Gerontology and Geriatrics, 54(1), 90-93. https://doi.org/10.1016/j.archger.2011.02.002
• Weiten W. (2010). Psychology themes & variations (8th ed.). Cengage Learning.
• Yazıcı, R. (1994). Yaşlı bireylerin ölüm kaygısı ve bunun günlük yaşam aktivitelerine olan etkisinin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yazıcı, S. Ö., Kalaycı, I., Kaya, E., & Tekin, A. (2016). Sağlıkla ilgili bölümlerde okuyan öğrencilerin yaşlılara yönelik tutumları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 601-614. https://doi.org/10.21547/jss.256713
• Yıldız, M. (2012). Bağlanma kuramı açısından yaşlılık dönemine genel bir bakış. Sosyal Bilimler Dergisi, 36(1), 1-30.
• Yılmaz, E., & Özkan, S. (2010). Hemşirelik öğrencilerinin yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumları. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 3(2), 35-53.
• Yumurtacı, A. (2013). Demografik değişim: psikososyal ve sosyoekonomik boyutlarıyla yaşlılık. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 9-31.
• Yun, R. J., & Lachman, M. E. (2006). Perceptions of aging in two cultures: Korean and American views on old age. Journal of cross-cultural gerontology, 21(1), 55-70. https://doi.org/10.1007/s10823-006-9018-y
• Yüce, G. E. (2020). Sağlık hizmetleri alanında öğrenim gören öğrencilerin yaşlılara yönelik tutumlarının belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(2), 208-218. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.715353