Empirical analysis of the causality relationship of BIST tourism index with dollar exchange rate, dollar index and oil prices

Yıl 2019, Sayı: 53, 73 - 86, 30.06.2019

Kasım Kiracı

https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.462790

Cited By: 6

Öz

The aim of this study is to reveal the causal relationship between the BIST (İstanbul Stock Exchange) Tourism Index and the dollar rate, dollar index and oil prices. For this purpose, causality analyzes were made by using the daily data of 01 January 2003 - 24 July 2018 period. Therefore, a total of 4060 observations for each variable were analyzed. In order to determine the causality relationship between these variables, in addition to the traditional Granger (1969) causality analysis, the asymmetrical causality analysis, which allows to reveal the asymmetrical causality relationship, was used. The findings of the study indicate that there is a significant Granger causality and asymmetric causality relation between variables that included in the analysis.

Anahtar Kelimeler

BIST Tourism Index, Dollar Rate, Dollar Index, Oil Prices, Causality

BİST turizm endeksi ile dolar kuru, dolar endeksi ve petrol fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisinin ampirik analizi

Öz

Bu çalışmanın amacı BİST (Borsa İstanbul) Turizm Endeksi ile dolar kuru, dolar endeksi ve petrol fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisinin ortaya çıkarılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda 01 Ocak 2003 – 24 Temmuz 2018 dönemi günlük verilerine nedensellik analizleri uygulanmıştır. Dolayısıyla çalışma kapsamında her bir değişkene ait toplam 4060 gözlem analiz edilmiştir. Çalışmada söz konusu değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin tespit edilmesi amacıyla geleneksel Granger (1969) nedensellik analizinin yanı sıra asimetrik nedensellik ilişkisinin de ortaya çıkarılmasına olanak sağlayan Hatemi-J (2012) asimetrik nedensellik analizi kullanılmıştır. Çalışmanın bulguları, analize dâhil edilen değişkenler arasında anlamlı Granger nedensellik ve asimetrik nedensellik ilişkisinin varlığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

BİST Turizm Endeksi, Dolar Kuru, Dolar Endeksi, Petrol Fiyatları, Nedensellik

Kaynakça

• ABDIOĞLU, Zehra ve Nurdan DEĞİRMENCİ; (2014), “Petrol Fiyatları-Hisse Senedi Fiyatları İlişkisi: BIST Sektörel Analiz”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), ss.01-24.
• AKTAŞ, Metin ve Saffet AKDAĞ; (2013), “Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatları ile İlişkilerinin Araştırılması”, International Journal of Social Science Research, 2(1), ss.50-67.
• ALPER, Değer ve Esen KARA; (2017), “Borsa İstanbul'da Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BIST Sınai Endeksi Üzerine Bir Araştırma”, Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 22(3), ss.713-730.
• ASPREM, Mads; (1989), “Stock Prices, Asset Portfolios And Macroeconomic Variables in Ten European Countries”, Journal of Banking & Finance, 13(4-5), pp.589-612.
• BAYRAKDAROĞLU, Ali ve Şaban NAZLIOĞLU; (2009), “Hisse Senedi Fiyat-Hacim İlişkisi: İMKB’de İşlem Gören Bankalar İçin Doğrusal ve Doğrusal Olmayan Granger Nedensellik Analizi”, İktisat İşletme ve Finans, 24(277), ss.85-109.
• BELEN, Muhammet ve Hüseyin KARAMELIKLI; (2016), “Türkiye’de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı. Istanbul University Journal of the School of Business, 45(1), ss.34-42.
• BAHMANI-OSKOOEE, Mohsen and Ahmad SOHRABIAN; (1992), “Stock Prices and The Effective Exchange Rate of The Dollar”, Applied economics, 24(4), pp.459-464.
• BENLİ KESKİN, Yasemin; (2015), “Döviz Kuru İle Borsa İstanbul 100 ve Sektör Endeksleri Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi”, UHBAB, 55.
• BOYACIOĞLU, Melek Acar ve Derya ÇÜRÜK; (2016), “Döviz Kuru Değişimlerinin Hisse Senedi Getirisine Etkisi: Borsa İstanbul 100 Endeksi Üzerine Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (70), ss.143-156.
• BÜBERKÖKÜ, Önder ve Simge Tüzün ŞAHMAROĞLU; (2016), “Beta Katsayılarındaki Değişimin Açıklanmasında İşlem Hacminin Etkisinin İncelenmesi: Banka Hisselerine Dayalı Bir Analiz”, The Journal of Business Science, 4(1) ss.1-28.
• BÜBERKÖKÜ, Önder ve Celal KIZILDERE,; (2016), “ABD ve Euro Bölgesi Faiz Oranlarının Türk Faiz Oranı Piyasası Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), ss.28-47.
• COŞKUN, Metin; Kasım KİRACI ve Usmun MUHAMMED; (2016), “Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme”, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(616), ss.61-74.
• COŞKUN, Yener ve Öznur A ÜMIT; (2016), “Türkiye'de Hisse Senedi ile Döviz, Mevduat, Altın, Konut Piyasaları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkilerinin Analizi”, Business & Economics Research Journal, 7(1), ss.47-69.
• DIAZ, Elena Maria; Juan Carlos MOLERO and Fernando Perez DE GRACIA; (2016), “Oil Price Volatility and Stock Returns in The G7 Economies”, Energy Economics, 54, pp.417-430.
• DIZDARLAR, H. Işın ve Sinem DERINDERE; (2008), “Hisse Senedi Endeksini Etkileyen Faktörler: İMKB 100 Endeksini Etkileyen Makroekonomik Göstergeler Üzerine Bir Araştırma”, Yönetim Dergisi, 19(61), ss.113-124
• EGE, İlhan ve Serkan ŞAHIN; (2017), “BIST Sınaî, BIST Kimya Endeksi ile Doğal Gaz ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Toda-Yamamoto Yaklaşımı”, Alternatif Politika, ss.133-155.
• ERGÜL, Nuray; (2014), “BİST-Turizm Sektöründeki Şirketlerin Finansal Performans Analizi”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 4(1), ss.325-340.
• EYÜBOĞLU, Sinem ve Kemal EYÜBOĞLU, (2018), “Borsa İstanbul Sektör Endeksleri İle Döviz Kurları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: ARDL Modeli”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), ss.8-28.
• GRANGER, Clive W. J; (1969) Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross Spectral Methods”, Econometrica, (37), pp.424-438.
• GJERDE, Øystein ve Frode SAETTEM; (1999), “Causal Relations Among Stock Returns And Macroeconomic Variables in A Small, Open Economy”, Journal of ınternational financial markets, Institutions and Money, 9(1), pp.61-74.
• GÖKMEN, Oğuzhan ve İstemi ÇÖMLEKÇİ; (2018), “Turizm Endeksleri Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi”, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(2), ss.273-286.
• GÜDÜK, Tanju; (2018), “The Relationship Between Tourism Revenues And Financial Ratios Of Enterprises in The Bist Tourism: Panel Data Analysis”, Prizren Social Science Journal, 2(2), pp.35-42.
• HATEMI-J, Abdulnasser; (2012), “Asymmetric Causality Tests with an Application”, Empirical Economics, 43(1), pp.447-456.
• HATEMI-J, Abdulnasser; (2003), “A New Method to Choose Optimal Lag Order in Stable and Unstable VAR Models”, Applied Economics Letters, 10(3), pp.135-137.
• KARACA, Orhan; (2003), “Türkiye'de Enflasyon-Büyüme İlişkisi: Zaman Serisi Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(2), ss.247-255.
• KAYA, Vahdet; İstemi ÇÖMLEKÇI ve Oğuz KARA; (2013), “Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002–2012 Türkiye Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (356), ss.167-176.
• KENDİRLİ, Selçuk ve Muhammet ÇANKAYA; (2016), “BİST Turizm Endeksindeki Şirketlerde İşletme Sermayesi Yönetiminin Karlılık Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma”, International Review of Economics and Management, 4(2), ss.46-68.
• KUZU, Sultan; (2017), “Petrol Fiyatları ve Bazı Makro Ekonomik Değişkenlerin Borsa İstanbul'da Yer Alan Bir Takım Endeksler Üzerindeki Etkisinin Araştırılması”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(2), ss.579-599.
• LUDWIG, Alexander and Torsten SLØK, (2004), “The Relationship Between Stock Prices, House Prices and Consumption in OECD Countries”, Topics in Macroeconomics, 4(1)
• MISHRA, P. K; J. R. Das and S. K. Mishra; (2010), “Gold Price Volatility and Stock Market Returns in India”, American Journal of Scientific Research, 9(9), PP.47-55.
• NIEH, Chien-Chung and Cheng LEE, (2001), “Dynamic Relationship Between Stock Prices And Exchange Rates For G-7 Countries”, The Quarterly Review of Economics and Finance, 41(4), pp.477-490.
• PARK, Jungwook and Ronald A. RATTI, (2008), “Oil Price Shocks And Stock Markets in The US and 13 European Countries”, Energy Economics, 30(5), pp.2587-2608.
• SANDAL, Mehmet; Fatih; ÇEMREK ve Zeki YILDIZ; (2017), “BİST 100 Endeksi İle Altın ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), ss.155-170.
• SEVİNÇ, Erkan; (2014), “Makroekonomik Değişkenlerin, BİST-30 Endeksinde İşlem Gören Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkilerinin Arbitraj Fiyatlama Modeli Kullanarak Belirlenmesi”, Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 43(2), ss.271-292.
• ŞAHIN, Emrah; Fatih KONAK ve S. Serdar KARACA; (2017), “Türkiye ve Rusya Arasındaki" Uçak Krizinin" Borsa İstanbul Gıda, İçecek ve Turizm Endeksleri Üzerine Etkisi”, Business and Economics Research Journal, 8(3), ss.473-485.
• ŞENER, Sefer; Veli YILANCI ve Muhammed TIRAŞOĞLU; (2013), “Petrol Fiyatları ile Borsa İstanbul’un Kapanış Fiyatları Arasındaki Saklı İlişkinin Analizi”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 13(26), ss.231-248.
• SENTÜRK, Mehmet ve Engin DÜCAN; (2014), “Türkiye'de Döviz Kuru-Faiz Orani ve Borsa Getirisi Iliskisi: Ampirik Bir Analiz”, Business and Economics Research Journal, 5(3), ss.67-80.
• TSAI, I. Chun; (2012), “The Relationship Between Stock Price Index And Exchange Rate İn Asian Markets: A Quantile Regression Approach”, Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 22(3), pp.609-621.
• ÖZER, Ali; Abdulkadir KAYA ve Nevin ÖZER; (2011), “Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), ss.163-182.
• ÖZMEN, Mehmet; Selin KARLILAR ve Gülsen KARLILAR; (2017), “Türkiye İçin Döviz Kuru, Faiz ve Enflasyonun Hisse Senedi Getirileri Üzerine Etkileri”, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), ss.107-120.
• ÖZMERDİVANLI, Arzu; (2014), “Petrol Fiyatları ile BIST 100 Endeksi Kapanış Fiyatları Arasındaki İlişki”, Akademik Bakış Dergisi, (43), ss.134-155.
• ÜRKMEZ, Emre Togan KARATAŞ; (2017), “Borsa İstanbul 100 Endeksi İle Döviz Kurları Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(45), ss. 393-409.
• AKEL, Veli ve Sümeyra GAZEL; (2014), “Döviz Kurları İle BIST Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (44), ss.23-41.
• YAKUT, Emre; Melda HARBALIOĞLU ve Nazmiye Ülkü PEKKAN; (2015), “Turizm Sektöründe BIST’a Kayıtlı İşletmelerin Veri Zarflama Analizi ve Toplam Faktör Verimliliği ile Finansal Performanslarının İncelenmesi”, İşletme Araştırmaları Dergisi (ISARDER), 7(2), ss.235-257.
• YEŞİLDAĞ, Eser; (2016), “Makroekonomik Faktörlerin Borsa İstanbul'daki Endeks Getirilerine Etkisinin Arbitraj Fiyatlama Modeli ile Analizi”, Journal of Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CİEP Özel Sayısı, ss.51-76.
• YILANCI, Veli ve Şeref BOZOKLU,. (2014), “Türk Sermaye Piyasasında Fiyat ve İşlem Hacmi İlişkisi: Zamanla Değişen Asimetrik Nedensellik Analizi”, Ege Akademik Bakış, 14(2), ss.211-220.
• YILDIRIM, Murat; Yılmaz BAYAR ve Abdülkadir KAYA; (2014), “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62), ss.93-108.