The Relationship Between Stocks,Bank Credits and Economic Growth in Turkey: Time Series Analysis

Yıl 2020, Sayı: 56, 123 - 160, 30.08.2020

Bülent Öz , Hüseyin Uslu

https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.669529

Cited By: 1

Öz

In this study, the relationship between stocks, bank credits and economic growth in Turkey is analyzed using the data of 1986:Q1-2019:Q2 period. Stationarity of the series is examined by Carrion-i-Silvestre et al. (2009) multiple structural break unit root test and it is found that all series are I(1). Cointegration relationships between the series are investigated by Maki (2012) multiple structural break cointegration test and it is determined that the series in the models are cointegrated. Structural break dates determined endogenously by cointegration test are included in the long-term analysis with dummy variables. Long-term analyzes are carried out with the help of DOLS, FMOLS and CCR methods and it is determined that 1% increase in bank loans increases economic growth by 0.14% and 1% increase in stock prices raises it by 0.86%. Short-term analysis is also conducted by DOLS, FMOLS and CCR methods within the framework of the error correction model and it is found that credits by banks and stocks rise economic growth also in short term. The error correction mechanisms of the models operate. Causality relationships between the series are analyzed by VECM causality test and two-way short-term causality relationship between bank credits and economic growth and one-way causality from bank credits and economic growth to stocks are determined. In long-term, causality relationships from bank credits and stocks to economic growth and from bank credits and economic growth to stocks are estimated.

Anahtar Kelimeler

Bank Credits, Stocks, Economic Growth, Analysis with Structural Break

Türkiye'de Hisse Senetleri, Banka Kredileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Zaman Serileri Analizi

Öz

Bu çalışmada, Türkiye'de hisse senetleri, banka kredileri ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiler, 1986:Q1-2019:Q2 dönemi verileri kullanılarak analiz edilmiştir. Serilerin durağanlığı; Carrion-i-Silvestre vd. (2009) çoklu yapısal kırılmalı birim kök testiyle analiz edilmiş ve bütün serilerin I(1) oldukları bulunmuştur. Seriler arasındaki eşbütünleşme ilişkileri; Maki (2012) çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme testiyle incelenmiş ve modellerde yer alan serilerin eşbütünleşik oldukları tespit edilmiştir. Yapısal kırılmalı eşbütünleşme testinde, test yöntemi tarafından içsel olarak belirlenen yapısal kırılma tarihleri, kukla değişkenlerle uzun dönem analizlerine dâhil edilmiştir. Uzun dönem analizleri, DOLS, FMOLS ve CCR yöntemleri yardımıyla gerçekleştirilmiş ve ekonomik büyümeyi; banka kredilerindeki %1’lik artışın %0.14, hisse senedi fiyatlarındaki %1’lik artışın %0.86 oranında artırdığı bulunmuştur. Kısa dönem analizleri; hata düzeltme modeli çerçevesinde yine DOLS, FMOLS ve CCR yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiş ve bankacılık sektörü tarafından verilen krediler ve hisse senetlerinin, ekonomik büyümeyi kısa dönemde de artırdığı belirlenmiştir. Modellerin hata düzeltme mekanizmaları çalışmaktadır. Seriler arasındaki nedensellik ilişkileri, VECM nedensellik testi ile analiz edilmiş ve banka kredileri ile ekonomik büyüme arasında iki yönlü, banka kredilerinden ve ekonomik büyümeden hisse senetlerine doğru tek yönlü kısa dönemli nedensellik ilişkileri bulunmuştur. Uzun dönemde ise banka kredileriyle hisse senetlerinden ekonomik büyümeye ve banka kredileri ve ekonomik büyümeden hisse senetlerine doğru nedensellik ilişkilerinin var olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Banka Kredileri, Hisse Senetleri, Ekonomik Büyüme, Yapısal Kırılmalı Analiz

Kaynakça

• Ahmed, J. and Bashir, M. (2016). An Empirical Investigation of Banking Sector Development and Economic Growth in a Panel of Selected Saarc Countries. Theoretical and Applied Economics, 23(2): 65-72.
• Ake, B. and Ognaligui, R. W. (2010). Financial Stock Market and Economic Growth in Developing Countries: The Case of Douala Stock Exchange in Cameroon, International Journal of Business and Management, 5(5), 82-88.
• Ayadi, R., Arbak, E., Ben-Naceur, S. and De Groen, W. P. (2013). Financial Development, Bank Efficiency and Economic Growth across the Mediterranean. Medpro Technical Report, No: 30.
• Aydın, M. K., AK, M. Z. ve Altıntaş, N. (2014). Finansal Gelişme’nin Büyüme’ye Etkisi: Türkiye Özelinde Nedensellik Analizi. Maliye Dergisi, 167: 149-162.
• Aydın, Y. (2019). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Kırılgan Beşli Ülkeleri İçin Analizi. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 4(1): 37-49.
• Beck, T. (2003). Stock Markets, Banks, and Economic Development: Theory and Evidence. EIB Papers, ISSN 0257-7755, European Investment Bank (EIB), Luxembourg, 8(1), 37-54.
• Bencivenga, V. R. and Smith, B. D. (1993). Some Consequences of Credit Rationing in an Endogenous Growth Model. Journal of Economic Dynamics and Control, 17(1-2): 97-122.
• BİST (2013). 25. Yıl. https://www.borsaistanbul.com/Dosyalar/25yil/index.html, [Erişim Tarihi: 21.11.2019].
• Bist, J. P. and Read, R. (2018). Financial Development and Economic Growth: Evidence from A Panel of 16 African and Non-African Low- Income Countries. Cogent Economics & Finance, 6(1): 1-17.
• BORSA NİSH (2014). Borsa Tarihi. http://www.borsa-nedir.com/borsa-tarihi/, (Erişim Tarihi: 10.10.2019).
• Bozoklu, Ş. ve Yılancı, V. (2013). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2): 161-187.
• Carrion-i-Silvestre, J. L., Kim, D. and Perron, P. (2009). GLS-Based Unit Root Tests with Multiple Structural Breaks Under Both the Null and The Alternative Hypotheses. Econometric Theory, 25: 1754-1792.
• Çavuşoğlu, F. (2010). Para Politikası Faiz Oranlarından Mevduat ve Kredi Faiz Oranlarına Geçişkenlik: Türkiye Örneği. TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
• Çetintaş, H. ve Barışık, S. (2003). Türkiye’de Bankalar, Sermaye Piyasası ve Ekonomik Büyüme: Koentegrasyon ve Nedensellik Analizi. İMKB Dergisi, 7(25-26), 1-16.
• Demir, Y., Öztürk, E. ve Albeni, M. (2007). Türkiye’de Finansal Piyasalar ile Ekonomik Büyüme İlişkisi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2: 424-437.
• Doğru, M. E., Coşkun, N. ve Değirmen, D. (2017). McKinnon ve Shaw Tamamlayıcılık Hipotezinin Türkiye İçin Sınanması. (Ed.) Koç, S. Yılmaz Genç, S. ve Çolak, K. Dünden Bugüne Ekonomi Yazıları Kocaeli Üniversitesi Vakfı Yayınları, No. 2017/4.
• De Gregoria, J. and Guidotti, P. (1995). Financial Development and Economic Growth. World Development, 23(3): 433-448.
• Domar, E. D. (1946). Capital Expansion, Rate of Growth, and Employment. Econometrica,14(2): 137-147.
• Domar, E. (1947). Expansion and Employment. American Economic Review, 37(1): 34-45.
• Drehmann, M., Sorensen, S. and Stringa, M. (2006). Integrating Credit and Interest Rate Risk: A Theoretical Framework and An Application to Banks' Balance Sheets. https://www.bis.org/bcbs/events/rtf06stringa_etc.pdf, [Erişim Tarihi: 21.11.2019].
• Emecheta, B. C. and Ibe, R. C. (2014). Impact of Bank Credit on Economic Growth in Nigeria: Application of Reduced Vector Autoregressive (VAR) Technique. European Journal of Accounting Auditing and Finance Research, 2(9): 11-21.
• Erdem, E. ve Dumrul, C. (2014). Keynesyen ve Neo-Klasik Yaklaşımlarda Finansal Sistem ve İktisadî Büyüme. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXXIII(2): 45-86.
• EVDS (2019a). BIST Endeksi ve Günlük İşlem Hacmi (İş Günü). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, [Erişim Tarihi: 21.11.2019].
• EVDS (2019b). Kurlar-Döviz Kurları (*) (Günlük). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, [Erişim Tarihi: 21.11.2019].
• EVDS (2019c). Aylık, Yurt İçi Kredi Hacmi, Bankacılık Sektörü (Bin TL)(Aylık). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket, [Erişim Tarihi: 22.11.2019].
• Friedman, M. and Schwart., A. J. (1963). Money and Business Cycles. Review of Economics and Statistics, 45(1): 476 - 485.
• Ghali, K. H. (1999). Financial Development and Economic Growth: The Tunisian Experience. Review of Development Economics, 3(3): 310-322.
• Graff, M. (2001). Financial Development and Economic Growth-New Data and Empirical Analysis. METU Studies in Development, 28(1-2): 83-110.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods. Econometrica, 37: 424-438.
• Gujarati, D.N. and Porter, D. (2012). Temel Ekonometri. (Çev.) Şenesen, Ü. ve Şenesen, G. G. Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Güneş, S. (2013). Finansal Gelişmişlik ve Büyüme Arasındaki Nedensellik Testi: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1): 73-85.
• Harrod, R. F. (1937). Mr Keynes and Traditional Theory. Econometrica, 5: 74-86.
• Harrod, R. F. (1939). An Essay in Dynamic Theory. The Economic Journal, 49: 14-33.
• Hicks, J.(1969). A Theory of Economic History. Oxford.
• Hondroylannis, G., Lolos, S. and Papapetrou, E. (2005). Financial Markets and Economic Growth in Greece, 1986-1999. Journal of International Financial Markets, 15(2): 173-188.
• Işık, H. B. ve Bilgin, O. (2016). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi Türkiye Örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(7): 1757-1765.
• Kandır, S. Y., İskenderoğlu, Ö. ve Önal, Y. B. (2007). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 311-326.
• Kandemir, T., Arifoğlu, R. ve Canbaz, M. F. (2018). Sektörel Krediler ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Katılım Bankaları Örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2): 19-30.
• Kamacı, A., Ceyhan, M. S. ve Peçe, M. A. (2017). Kredi Hacminin Para Arzı ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı, 410-416.
• KAP (2019). BIST Şirketleri. kap.org.tr/tr/bist-sirketler, [Erişim Tarihi: 21.11.2019].
• Karahan, Ö., Yılgör, M. ve Öztekin, A. A. (2018). Türkiye’de Banka Kredilerindeki Genişleme ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 55(636): 25-36.
• Kılıç, C. (2012). Finansal Liberalizasyon Sürecinde Türkiye’nin Sektörel Yapısında Meydana Gelen Değişmeler. Kafkas Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(4): 107-148.
• Kılıç, M., Gürbüz, A. ve Ayrıçay, Y. (2019). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 53-68.
• Koç, İ. C. (2000). İzmir İktisat Kongresi'nin Türk Ekonomisinin Oluşumuna Etkileri. Atatürk Dergisi, 3(1): 145-167.
• Koyuncu, T. (2018). BİST-100 Endeksinin Makroekonomik Değişkenler ile İlişkisi: Ampirik Bir Çalışma. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, DOI: 10.29106/fesa.423051, 615-624.
• Kuznets, S. (1955). Economic Growth and Income Inequality. The American Economic Review, 45(1): 1-28.
• Levine, R. (1997). Financial Development and Economic Growth: Views and Agenda. Journal of Economic Literature, 35: 688 - 726.
• Levine, R. and Zeros, S. (1998). Stock Markets, Banks, and Economic Growth. The American Economic Review, 88(3), 537-558.
• Loayza, N. and Ranciere, R. (2005). Financial Development, Financial Fragility and Growth. IMF Working Paper, No. 05/170.
• Lucas, R. E. (1988). On the Mechanics of Economic Development. Journal of Monetary Economics, 22: 3-42.
• Maki, D. (2012). Tests for Cointegration Allowing for an Unknown Number of Breaks. Economic Modelling, 29(5): 2011-2015.
• Matriks (2019). Borsa İstanbul (BİST). https://www.matriksdata.com/website/borsa-istanbul-bist, (Erişim Tarihi: 21.11.2019).
• Mckinnon, R. I.(1973). Money and Capital in Economic Development. Brookings Institution, Washington.
• Mehtizada, T. (2017). Türk Bankacılık Sektörü Kredi Gelişmeleri ve Ekonomik Büyümede İhracat Kredilerinin Önemi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Finans Enstitüsü Finans Anabilim Dalı Uluslararası Bankacılık ve Finans Yüksek Lisans Programı, Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi.
• Minyat, M. ve Gökbunar, R. (2005). Türkiye’de Finansal Liberalizasyon Süreci İç Borçlanma Politikalarının Bankacılık Sektörüne Etkileri. İktisat İşletme ve Finans, 20(231): 68-87.
• Müslümov, A. ve Aras, G. (2002). Sermaye Piyasası Gelişmesi ve Ekonomik Büyüme Arasında Nedensellik İlişkisi: OECD Ülkeleri Örneği,  İktisat İşletme ve Finans, 17(198): 90-100.
• Nazir, M. S., Nawaz, M. M. and Gilani, U. J. (2010). Relationship between Economic Growth and Stock Market Development. African Journal of Business Management, 4(16), 3473-3479.
• Nazlıoğlu, Ş. (2010). Makro İktisat Politikalarının Tarım Sektörü Üzerindeki Etkileri: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Bir Karşılaştırma. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Nordin, S. and Nordin, N. (2016). The Impact of Capital Market on Economic Growth: A Malaysian Outlook. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(S7), 259-265.
• Rajan, R. G. and Zingales, L. (1998). Financial Dependence and Growth. American Economic Review, 88(3), 559-586.
• Rioja, F. K. and Valev, N. T. (2004). Finance and the Sources of Growth at Various Stages of Economic Development. Economic Inquiry, 42(1): 127-140.
• Robinson, J. (1952). The Generalisation of the General theory. In her The Rate of Interest and O/he Essays. Macmillan, London.
• Romer, P. M. (1986). Increasing Returns and Long Run Growth. Journal of Political Economy, 94: 1002-1037.
• Roubini, N. and Sala-i Martin, X. (1992). Financial Repression and Economic Growth. Journal of Development Economics, 39(1), 5-30.
• Saldanlı, A., Bektaş, H. ve Şeker, M. (2017). Analysis of the Relationship Between Credit Capacity of Turkish Banking System with Economic Growth. Alphanumeric Journal, The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, 5(1), 37-44.
• Sağlam, Y. ve Erataş Sönmez, F. (2017). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Avrupa Geçiş Ekonomileri Örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(1), 121-140.
• Schumpeter, J. A. (1911). Theorie der Wirtschaftlichen Entwicklung. (İngilizceye çevirisi) The Theory of Economic Development: An Inquiry Into Profits, Capital. Credit, Interest and the Business Cycle, 1934.
• Shahbaz, M. and Dube, S. (2012). Revisiting the Relationship between Coal Consumption and Economic Growth: Cointegration and Causality Analysis in Pakistan. Applied Econometrics and International Development, 12(1): 165-192.
• Shaw, E. S.(1973). Financial Deepening in Economic Development. Oxford University Press, New York.
• Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. The Quarterly Journal of Economics, 70: 65-94.
• Stiglitz, J. E. (1989). Financial Markets and Development. Oxford Review of Economic Policy, 5(4): 55-68.
• Swan, T. W. (1956). Economic Growth and Capital Acumulation. Economic Record, 32(3): 34-61.
• Şahin, D. ve Durmuş, S. (2019). Yapısal Kırılmalı Testlerle Türkiye’de Bankacılık Sektörü Kredileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Analizi. Mali Çözüm, 29(151): 33-54.
• TBB (2019a). İstatistiki Raporlar, Seçilmiş İstatistikler, 2018 - Banka Grupları Bazında Mevduat ve Kredi Dağılımı. https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59, [Erişim Tarihi: 23.11.2019].
• TBB (2019b). İstatistiki Raporlar, Seçilmiş İstatistikler, Banka, Çalışan ve Şube Bilgileri. https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve- sektor-bilgileri/istatistiki-raporlar/59, [Erişim Tarihi: 235.11.2019].
• Tıraşoğlu, M. ve Yıldırım Tıraşoğlu, B. (2015). Hisse Senetleri, Banka Kredileri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(3): 21-30.
• Timsina, N. (2014). Impact of Bank Credit on Economic Growth in Nepal. NRB Working Paper, 22, 1-23.
• TUİK (2019). Gayr Safi yurtiçi Hasıla, Harcama Yöntemiyle, Cari Fiyatlarla. Ulusal Hesaplar. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do? metod=temelist, [Erişim Tarihi: 22.11.2019].
• Tuna, K. ve Bektaş, H. (2013). Kredi Hacminin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Rolünün İncelenmesi: Türkiye Örneği. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5(9): 139-150.
• Turgut, A. ve Ertay, H. (2016). Bankacılık Sektörünün Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Üzerine Nedensellik Analizi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(4): 114-128.
• Turgut, K. (2019). Banka Kredi Hacmi ile İktisadi Büyüme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Ankara.
• Xu, Z. (2000). Financial Development, Investment, and Economic Growth. Economic Inquiry, 38(2): 331-344.
• Vurur, S. ve Özen, E. (2013). Türkiye’de Mevduat Banka Kredisi ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3): 117-131.