Dış Borçların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2008, Sayı: 31, 1 - 23, 07.05.2015

Mehmet Bilginoğlu Ahmet Aysu

Öz

Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arzuladıkları ekonomik büyüme hızına ulaşmada çeşitli kısıtlarla karsı karsıyadırlar. Bunlardan en önemlisi yatırımları finanse edecek olan iç tasarrufların yetersizliğidir. Ayrıca bu ülkelerde ihracat gelirlerinin düşük olması döviz kıtlığına neden olmaktadır. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler bu kısıtları asarak yüksek büyüme hızlarına ulaşmak için dış borçlanmaya sık başvurmaktadırlar. Fakat literatürde dış borçlanma ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki tartışmalıdır. Yapılan ampirik çalışmaların büyük bir kısmında yüksek dış borca sahip ülkelerde dış borç ile ekonomik büyüme arasında negatif bir ilişki tespit edilmiştir. Bu çalışmada, dış borç ve ekonomik büyüme ilişkisi Türkiye ekonomisi açısından ele alınmıştır. Çalışmada, Türkiye için 1968-2005 dönemine ait yıllık veriler kullanılmıştır. Yapılan regresyon analizi sonucunda Türkiye’deki dış borçların ekonomik büyüme üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu dolayısıyla borç fazlası sorunu ile karsı karsıya olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuç, ekonomik büyümeyi hızlandırmak için ülkenin dış borçlarının azaltılması gerektiği seklinde yorumlanabilir

Anahtar Kelimeler

Dıs borçlanma, Ekonomik Büyüme, Borç Fazlası.

Kaynakça

• AJAYI, I. ve M. KHAN; (2000), External Debt and Capital Flight in Sub- Saharan Africa, IMF Publications, İnternet Adresi: http://www.imf.org /external/pubs/nft/2000/extdebt/index.htm, Erişim Tarihi: 02.08.2006.
• AKLAN, Nejla Adanur; (2002), “Dış Borçlanma Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Etkin Bir Finansman Yöntemi Midir?”, Dış Ticaret Dergisi, 25.
• ARNONE, Marco; Luca BANDIERA ve A. F. PRESBITERO; External Debt Sustainability: Theory and Emprical Evidence, İnternet Adresi: http://129.3.20.41/eps/if/papers/0512/0512007.pdf, 02.02.2007. Erişim Tarihi:
• AVRAMOVIC, Dragoslav; Ravi GULHATI; J. Philip HAYES vd.; (1964), Economic Growth and External Debt, The Johns Hopkins Pres, USA.
• BANGURA, Sheku; Damoni KITABIRE ve Robert POWELL; (2000), External Debt Management in Low-Income Countries, IMF Working Paper, No: 00/196, Washington, ss. 1-35.
• BİLGİNOĞLU, M. Ali; (1988), “Türkiye’nin Dış Borç Sorunu”, Erciyes Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, ss. 247-257.
• CHOWDHURY, Abdur R.; (2001), External Debt and Growth in Developing Countries: A Sensitivity and Causal Analysis, World Institute for Development Economics Research, Discussion Paper, No. 2001/95, ss. 1-26.
• CLAESSENS, Stijn; Enrica DETRAGIACHE; Ravi KANBUR vd.; (1996), Analytical Aspects of The Debt Problems of Heavily Indebted Poor Countries, World Bank Policy Research Working Paper, No. 1618, ss. 1-48.
• CLEMENTS, Benedict; Rina BHATTACHARYA ve Toan Quoc NGUYEN; (2003), External Debt, Public Investment and Growth in Low- Income Countries, IMF Working Paper, No. WP/03/249, ss. 1-25.
• COHEN, Daniel; (1996), The Sustainability of African Debt, World Bank Policy Research Working Paper, No.1621, ss. 1-40.
• CUNNINGHAM, R.T.; (1993), “The Effects of Debt Burden on Economic Growth in Heavily Indebted Nations”, Journal of Economic Development, 18 (1), June, ss. 115-126.
• DESHPANDE, Ashwini; (1997), “The Debt Overhang and the Disincentive to Invest”, Journal of Development Economics, 52, ss. 169-187.
• DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI; Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950- 2004, İnternet Adresi: http://ekutup.dpt.gov.tr/ekonomi/gosterge/tr/ esg.asp, Erişim Tarihi: 12.01.2006.
• EROL, Ahmet; (1992), Ekonomik Etkileri Açısından Türkiye’de Devlet Borçları: 1981-1990, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Araştırma Planlama ve Koordinasyon Kurulu Başkanlığı, Yayın No: 1992 / 324, Ankara.
• GLASBERG, Davita Silfen ve Kathryn B. WARD; (1993), “Foreign Debt and Economic Growth in the World System”, Social Science Quarterly, 74(4), ss. 703-721.
• HANSEN, Henrik; (2001), “The Impact of Aid and External Debt on Growth and Investment: Insights From Cross-Country Regression Analysis”, Wider Development Conference on Debt Relief, Helsinki.
• HJERTHOLM, Peter; (1999), “Analytical History of Heavily Indebted Poor Country (HIPC) Debt Sustainability Targets”, World Bank/ Nordic Working Seminar, Review of The HIPC Initiative, Oslo, İnternet Adre- si: http://www.econ.ku.dk/wpa/pink/2000/0003.pdf, Erişim Tarihi: 15.11.2006.
• HJERTHOLM, Peter; (2001), “Debt Relief and The Rule pf Thumb: of HIPC Debt Sustainability Targets”, Wider Development Conference on Analytical History Debt Relief, Helsinki.
• İNCE, Macit; (2001), Devlet Borçları ve Türkiye, Altıncı Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara.
• JAVED, Zahoor Hussain ve Ahmet ŞAHİNÖZ; (2005), “External Debt: Some Experience From Turkish Economy”, Journal of Applied Sciences, 5(2), ss. 363-367.
• KARA, Mehmet; (2001), “Türkiye’nin Ekonomik Büyüme Sürecinde Dış Borç Çıkmazı”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), ss. 95-110.
• KARAGÖL, Erdal; (2002), “The Causality Analysis of External Debt Service and GNP: The Case of Turkey”, Central Bank Review, 1, ss. 39-64.
• KLEIN, Thomas M.; (1994), External Debt Management, World Bank Technical Paper, No. 245.
• LIN, Shuanglin ve Kim SOSIN; (2001), “ Foreign Debt and Economic Growth”, Economics of Transition, 9(3), ss. 635-655.
• MALİYE BAKANLIĞI; (1992), Bütçe Gider ve Gelir Gerçekleşmeleri (1924-1991), Ankara..
• MOSS, Todd J. ve Hanley S. CHIANG; (2003), The Other Cost of High Debt in Poor Countries: Growth, Policy Dynamics and Institutions, Center for Global Development, Issue Paper on Debt Sustainability No. 3, Washington.
• NGUYEN Toan Quoc; (2004), Essays on The Dynamics of Social Capital and External Debt in Low Income Countries, Dissertation for the Degree of Doctor of Philosophy, New York University, New York.
• NISSANKE, Machiko ve Benno FERRANRINI; (2001); “Debt Dynamics and Contingency Financing: Theoretical Reappraisal of the HIPC Initiative”, WIDER Development Conference on Debt Relief, Helsinki.
• OLEKSANDR Demchuk; (2003), Nonlinear Impact of External Debt on EconomicGrowth: The Case of Post-Soviet Countries, Master Thesis, National University of Kyiv-Mohyla Academy, Kiev.
• PATTILLO, Catherine; Helene POIRSON ve Luca RICCI; (2002), “External Debt and Growth”, Finance and Development, 39, ss. 32-36.
• PRESBITERO, Andrea F.; “The Debt-Growth Nexus: An Emprical Analysis”, İnternet Adresi: http://www.unicatt.it/convegno/open_ economy 19.12.2006. Erişim Tarihi:
• SERIEUX, John ve Yiagadeesen SAMY; (2001), “The Debt Service Burden and Growth: Evidence From Low Income Countries”, The Nourth- South Institute, Canada, İnternet Adresi: http://62.237.131.18/ conference/conference-2001-2/parallel%20papers/ 4_2_Serieux. pdf, Erişim Tarihi: 18.01.2007.
• SERVEN, Luis; (1997), Uncertainty, Instability and Irreversible Investment, World Bank Policy Research Working Paper, No. 1722, ss. 1-52.
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU; İstatistik Göstergeler 1923-2005; İnter- net Adresi: http://www.tuik.gov.tr/Start.do, Erişim Tarihi: 12.01.2006.
• ULUSOY, Ahmet ve Yakup KÜÇÜKKALE; (1996), “Türkiye’de Dış Borçların İktisadi Büyüme ve Enflasyon Üzerine Etkisi”, Ekonomik Yaklaşım, 7(21), ss.13-25.
• ULUSOY, Ahmet; (2004), Devlet Borçlanması, İkinci Baskı, Celepler Matbaa- cılık, Trabzon.
• WERE, Maureen; (2001), “The Impact of External Debt on Economic Growth and Private Investment in Kenya: An Emprical Assessment”, Wider Development Conference on Debt Relief, Helsinki.
• WIJEWEERA, Albert; Brian DOLLERY; Palitha PATHBERIYA; (2005), Economic Growth and External Debt Servicing: A Cointegration Analysis of Sri Lanka 1952 to 2002, Working Paper Series in Economics, No. 2005-8, University of New England School of Economics, publications/econ_2005_8.pdf, Erişim Tarihi: 02.12.2006.World Development Indicator (WDI), 2005.