BÖLGESEL KALKINMA VE YATIRIM TEŞVİKLERİ: TOKAT İLİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2012, Sayı: 39, 119 - 146, 21.05.2015

Rüştü Yayar , Yusuf Demir

Öz

Teşvikler, genel ekonomi politikasının en önemli uygulama araçlarından biri olup ekonomik birimleri belirli davranışlara yönlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu çerçevede yatırım teşvikleri toplam yatırım hacminin artırılarak üretimin ve istihdamın artırılması, sektörel gelişimin sağlanması, geri kalmış bölgelerin geliştirilmesi gibi amaçlarla gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerde sıkça kullanılmaktadır. Türkiye’de de ekonomik gelişmeyi hızlandırmak amacıyla bazı faaliyetler teşvik edilmektedir. Özellikle bölgeler arası sosyo-ekonomik gelişmişlik farklarının oldukça önemli boyutlara vardığı ülkemizde, sektör bazında öngörülen genel teşviklere ek olarak, bazı yöreler için teşvik tedbirleri daha avantajlı hale getirilmiştir. Bu çalışmanın amacı; Tokat’ta çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren firmaların yatırım teşviklerinden yararlanma durumunu analiz etmektir. Bu çalışmada önce bölgesel kalkınma açısından teşvikler hakkında bilgi verilmiş daha sonra, Tokat ilindeki uygulama için anketlerden elde edilen bulgular istatistiki analize tabi tutulmuştur. Yatırım teşviklerinden yararlanma ile firmanın hukuki şekli, faaliyet süresi esnaf odasına kayıtlı olması arasındaki ilişkiler istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur. Yöneticinin yaşı, eğitimi, cinsiyeti ve firmanın ihracat yapmasının teşviklerden yararlanmayı etkilemediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Teşvikler, Yatırım Teşvikleri, Bölgesel Kalkınma, Tokat.

Kaynakça

• ÇİLOĞLU, İsmail; (1997), “Teşvik Sisteminin Değerlendirilmesi”, Hazine Dergisi, 8, ss.1–15.
• ÇİLOĞLU, İsmail; (2000), “Teşvik Politikasının Yönlendirme Gücü”, Hazine Dergisi, 13, ss.29–49.
• DPT; (2003), “İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması”, Yayın No: DPT 2671, Ankara.
• DPT; (2012), “Kamu Yatırımlarının İllere Göre Dağılımı”, İnternet Adresi: http://www.dpt.gov.tr , Erişim Tarihi: 21.03.2012.
• DURAN, Mustafa; (2003), “Teşvik Politikaları ve Doğrudan Sermaye Yatırım- ları”, Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Ekonomi Araştırma- lar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• GÜLMEZ, Mustafa ve İlkay Noyan YALMAN; (2010), “Yatırım Teşviklerinin Bölgesel Kalkınmaya Etkileri”, Atatürk Üniversitesi İİBF Der- gisi, 24(2), ss.235–257.
• ÖĞÜT, Uzbay ve Rafet BARBAROS; (2003), “Regional Development Inequal- ities In Turkey: An Assessment on the Distribution of Investment Incentives”, ODTÜ Ekonomi Kongresi-VII, 6–9 Eylül 2003, Ankara.
• ÖZTÜRK, Nazım ve Ayşe Meral UZUN; (2010),”Bölgesel Kalkınma Dinamik- leri: Bölgesel Dengesizliklerin Ortaya Çıkmasında Rol Oynayan İktisadi Etmenler”, Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(2), ss.91–110.
• KÜÇÜKER, Celal; (2000), “Teşvik Teorisi: Ekonomik Argümanlar ve Endüstri Politikaları”, iç. Erdinç TELATAR (Ed.), Ekonomik Gelişme Teş- vikler ve Sivas, Ankara: Türkiye Ekonomi Kurumu, ss.133–159.
• LEBLEBİCİ, Fatih; (2002), “Devlet Yardımları Uygulamasının Maliyeti ve Ekonomik Göstergelerle Mukayesesi”, DPT İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Yayın No: (DPT. 2663), Ankara.
• SERDENGEÇTİ, Turan; (2000), “Teşviklerin Genel Bir Değerlendirmesi”, iç. Erdinç TELATAR (Ed.), Ekonomik Gelişme, Teşvikler ve Si- vas, Ankara: Türkiye Ekonomi Kurumu, ss. 119–128.
• SÖYLEMEZ, Ufuk; (1997), “Teşvik Sistemi Nasıl Olmalıdır?”, Asomedya, Mart, ss.6–8.
• T.C. Ekonomi Bakanlığı; (2012), “Yeni Teşvik Sistemi”, İnternet Adresi: http://www.ekonomi.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.06.2012.
• Tokat Valiliği; (2012), Tokat Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Kayıtları, Tokat.
• TÜİK; (2012), “Türkiye İstatistik Kurumu Sınıflama Sunucusu”, İnternet Adre- si: http://tuikapp.tuik.gov.tr/DIESS/. Erişim Tarihi: 18.03.2012.
• TÜİK; (2001), “İmalat Sanayi İstatistikleri”, İnternet Adresi:
• http://www.tuik.gov.tr, Erişim Tarihi: 18.03.2012.
• ÜZÜMCÜ, Adem ve Adem DOĞAN; (2001) ”Türkiye ve Sivas’ta Yatırım- Kobi Teşviklerinin Gelişimi”, Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1), ss. 299–318.