Platon’un Devlet’ini Bir Siyasal Program Olarak Okuma Girişimi

Yıl 2021, Sayı: 60, 633 - 665, 25.12.2021

Sabır Güler Sevli

https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.990662

Öz

Siyaset felsefesinin kurucusu, siyaset biliminde çokça tartışılan birçok kavramın ve ideolojinin öncüsü veya daha yaygın kullanımıyla “babası” olarak kabul edilen Platon, bugün bile üzerinde canlı tartışmaların yürütüldüğü bir filozoftur. Platon üzerinden yürütülen tartışmaların ve değerlendirmelerin genel özelliği, onun felsefesinin teorik düzeyde ele alınması ve yorumlanması şeklindedir. Özellikle de Platon’un Devlet eserinde ortaya koyduğu yönetim modeli, üzerinde en çok tartışma yürütülen konulardan biridir. Ancak bu tartışmalar ve yorumlar, Platon’un ortaya koyduğu modelin, genellikle onun somut politik kişiliği ve yaşadığı dönemdeki toplumsal ve siyasal koşullarla ilişkisi ve bunların etkisi değerlendirilmeden yapılmaktadır. Bu durum ise soyut ve anlaşılması güç bir Platon portresi ortaya çıkarmaktadır. Atina’nın önde gelen aristokrat bir ailesine mensup bir filozof olan Platon aynı zamanda politik bir kişilik ve politik bir liderdir. Platon, Atina demokrasisinin uzun yüzyılı (MÖ 461-322) döneminde yaşamış, bu dönemin birçok siyasal ve toplumsal olayına tanıklık etmiştir. Genel olarak demokrasi ve kısmen de oligarşi yönetimlerine tanıklık eden Platon, bu yönetimleri bozuk devlet düzenleri olarak eleştirmiş, Devlet’te ise kendi yönetim modelini ortaya koymuştur. Platon’un, yaşadığı dönemin aktif bir politik figürü olduğu dikkate alındığında, Devlet’te ortaya koyduğu yönetim modelini de iktidarı hedefleyen bir siyasal program olarak değerlendirmek olası görünmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Platon, Devlet, Atina, Demokrasi, Siyasal Program

Attempt to Read Plato's Republic As a Political Program

Öz

Plato, the founder of political philosophy, the pioneer of many ideologies and concepts discussing in political science, at the same time accepting as the "father" with its more common usage, is a philosopher on which actual discussions are carried out even today. The general characteristic of the discussions and evaluations carried out through Plato is that his philosophy is considered and interpreted at the theoretical level. Especially the government model put forward by Plato in his work of Republic is one of the most controversial issues. However, these discussions and comments are made without evaluating Plato's concrete political personality and its relationship with the social and political conditions of the period and their impact. This situation creates an abstract and incomprehensible portrait of Plato. Plato, as a philosopher from a prominent aristocratic family of Athens, had also a political personality and was a political leader. Plato lived in the long century of Athenian democracy (461-322 BC) and witnessed many political and social events of this period. Plato, who witnessed democratic in general and partly oligarchic governments, criticized these governments as corrupt state orders and presented his own government model in the Republic. Considering that Plato was an active political figure of the period in which he lived, it seems possible to evaluate the government model he put forward in the Republic as a political program targeting the government. 

Anahtar Kelimeler

Plato, Republic, Athens, Democracy, Political Program.

Kaynakça

• Ağaoğulları, M. A. (1994). Kent devletinden imparatorluğa. Ankara: İmge Yayınevi.
• Allen, D. S. (2011). Platon neden yazdı? (Çev. A. Batur), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aristoteles, (2018). Politika. (Çev. M. Tunçay), İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Badiou, A. (2015). Platon’un Devleti. (Çev. S. Kılıç, N. Özyıldırım), İstanbul: Metis Yayınları.
• Berti, E. (2017). Platon’un Akademia’sı. U. Eco (Ed.). Antik Yunan. (Çev. L. T. Basmacı) içinde (s. 470-476). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bettalli, M. (2017a). Başarılı Model: Aristokratik Polis. U. Eco (Ed.). Antik Yunan. (Çev. L. T. Basmacı) içinde (s. 72-75). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bettalli, M. (2017b). İstisnai Bir Model: Atina ve Demokratik Polis. U. Eco (Ed.). Antik Yunan (Çev. L. T. Basmacı) içinde (s.114-129). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Brun, J. (2007). Platon ve Akademia. (Çev. İ. Yerguz), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Burckhardt, J. (2020). Yunan kültürü tarihi. (Çev. N. Nirven), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Canfora, L. (2010). Avrupa’da demokrasi, bir ideolojinin tarihi. (Çev. N. Domaniç, N. Avhan), İstanbul: Literatür Yayınları.
• Cassirer, E. (2005). Devlet Efsanesi. (Çev. N. Arat), İstanbul: Say Yayınları.
• Copleston, F. (1995). Felsefe tarihi, Platon. (Çev. A. Yardımlı), İstanbul: İdea Yayınevi.
• Davies, J. K., (1971). Athenian propertied families, 600-300 B.C. Oxford: Clarendon Press.
• Eco, U. (2017). Antik Çağa Giriş. U. Eco (Ed.), Antik Yunan. (Çev. L. T. Basmacı) içinde (s. 13-25). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Finley, I. M. (2003). Antik ve modern demokrasi. (Çev. D. Türker), Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Guthrie, W. K. C. (1975). A History of Greek Philosophy: Plato, The Man And His Dialogues; Earlier Period (vol. 4). Cambridge: Cambridge University Press.
• Hesiodos. (2017). Theogonia, işler ve günler. (Çev. A. Erhat, S. Eyüboğlu), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kışlalı, A. T. (1984). Eski Yunan’da demokrasi ve demokratik düşünce. Amme İdaresi Dergisi, 17(1), 63-77.
• Laertios, D. (2015). Ünlü filozofların yaşamları ve öğretileri. (Çev. C. Şentuna), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Nannini, S. (2017). Symposion. U. Eco (Ed.), Antik Yunan. (Çev. L. T. Basmacı) içinde (s. 461-470). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Platon. (1971). Devlet. (Çev. S. Eyüboğlu, M. A. Cimcoz), İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Platon. (2018). Devlet adamı. (Çev. F. Akderin), İstanbul: Say Yayınları.
• Platon. (2019). Yasalar. (Çev. C. Şentuna, S. Babür), Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Platon. (2020a). Mektuplar. (Çev. F. Akderin), İstanbul: Say Yayınları.
• Platon. (2020b). Şölen-Dostluk. (Çev. S. Eyüboğlu, A. Erhat), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Platon. (2020c). Timaios. (Çev. F. Akderin), İstanbul: Say Yayınları.
• Plutarch. (1989). Lives, Dion and Brutus. Timoleon and Aemilius Paulus (vol. VI). Loeb Classical Library, Harvard University Press. https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Dion*.html, p.111 (erişim tarihi:13.03.2021).
• Popper, K. (2018). Açık toplum ve düşmanları. (Çev. H. Rızatepe, M. Tunçay), Ankara: Liberte Yayınları.
• Sartori, G. (2014). Demokrasi teorisine geri dönüş. (Çev. T. Karamustafaoğlu, M. Turan.), İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Ste. Croix, G. E. M. D. (2016). Antik Yunan Dünyasında Sınıf Mücadelesi. (Çev. Ç. Sümer), İstanbul: Yordam Kitap.
• Strauss, L. (2019). Platon’un politik felsefesi, Devlet. (Çev. Ö. Orhan), İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Strauss, L. (2019). Politika felsefesi nedir? (Der. ve Çev. S. Zelyüt), İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Uygun, O. (2014). Demokrasi; tarihsel, siyasal ve felsefi boyutlar. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Vegetti, M. (2017). Platon. U. Eco (Ed.), Antik Yunan. (Çev. L. T. Basmacı) içinde (s. 440-461). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Wood, M.E. (2017). Yurttaşlardan Lordlara, Eskiçağdan Ortaçağa Batı Siyasal Düşüncesinin Toplumsal Tarihi. (Çev. O. Köymen), Yordam Kitap, İstanbul.
• Yalçınkaya, A. (2016a). Büyük Sokratesçi Okullar ve Siyaset. M. A. Ağaoğulları (Ed.), Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler içinde (s. 91-152). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yalçınkaya, A. (2016b). Yunan Uygarlığı İçinde Polis ve Siyaset. M. A. Ağaoğulları (Ed.), Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler içinde (s. 23-90). İstanbul: İletişim Yayınları.