INFLUENCERLARIN (Online Etkileyici) KAYNAK GÜVENİLİRLİĞİ BOYUTLARININ SOSYO-DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Sayı: 67, 89 - 97, 30.04.2024

Doğukan Livdumlu , Mustafa Ünsalan

https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.1374186

Öz

Son yıllarda yaşanılan teknolojik gelişmeler, ürün pazarlama stratejilerinin evrimleşmesine neden olmuştur. 1950-1970 yılları arasında kitlesel pazarlamalar radyo ve gazeteler üzerinden yapılırken, televizyonun devreye girmesi ile daha da gelişmiş, son olarak bilgisayar ve cep telefonlarının yaygınlaşması ile beraber internetin kullanımının artması ve sürekli olarak da kendini yenilemesi kitlesel pazarlamayı çok farklı bir yere getirmiştir. Genelde insanlar satın alacakları, özellikle de ilk defa alacakları ürün ya da hizmetleri yakın gördükleri kişilere danışarak almaktadırlar. Dijital gelişmeler neticesinde tüketiciler artık alışverişlerinde ürün onay kaynağı olarak influencer dediğimiz online(çevrimiçi) etkileyicilerden de yardım almakta ve satın alma kararları etkilenmektedirler. Bu çalışmanın amacı, sosyal medyada influencerları takip eden tüketiciler tarafından algılanan influencer kaynak güvenilirlik boyutlarının sosyo-demografik değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını incelemektir. Çalışmada nicel araştırma yöntemleri ve online anket tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 23.0 istatiksel paket programıyla analiz edilmiştir. Araştırma bulguları değerlendirildiğinde; kaynak güvenilirliği uzmanlık alt boyutunun yaş ve cinsiyet değişkenlerine göre anlamlı bir fark oluşturduğu, güvenilirlik alt boyutunda hiçbir sosyo-demografik değişkenin anlamlı bir fark oluşturmadığı, çekicilik alt boyutunun yaş ve medeni durumu değişkenlerine göre anlamlı bir fark oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kaynak Güvenilirliği, Influencer Pazarlama, Sosyo-Demografik Değişkenler

Etik Beyan

Gerçekleştirilen araştırma “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği” bütününde uyulması gereken tüm kurallara uyularak hazırlanmıştır.

INVESTIGATION OF INFLUENCERS' SOURCE CREDIBILITY DIMENSIONS IN TERMS OF SOCIO-DEMOGRAPHIC VARIABLES

Öz

In recent years, technological developments have led to evolution of product marketing strategies. While mass marketing was carried out through radio and newspapers between 1950 and 1970, it developed further with the introduction of television, and finally, with the widespread use of computers and mobile phones, the increase in the use of the internet and its constant renewal have brought mass marketing to a very different place. Generally, people buy products or services, especially those they will buy for the first time, by consulting people they consider close. As a result of digital developments, consumer now receive help from online influencers, which we call influencers, as a source of product approval in their purchases, and their purchasing decisions are influenced. The purpose of this study is to examine whether influencer source credibility dimensions perceived by consumers who follow influencers on social media differ according to socio-demographic variables. Quantitative research methods and online survey technique were used in this study. The data obtained was analyzed with the SPSS 23.0 package program. When the research findings are evaluated; It was concluded that the source credibility expertise sub-dimension creates a significant difference according to age and gender variables, that no socio-demographic variables create a significant difference in the credibility sub-dimension, and that the attractiveness sub-dimension creates a significant difference according to age and marital status variables

Anahtar Kelimeler

Source Credibility, Influencer Marketing, Socio-Demographic Variables

Kaynakça

• [1] Ali, A. A. A., ve Temizkan, V. (2022). Instagram fenomenlerinin sahip olduğu özelliklerin markaya yönelik tutum ve satın alma niyeti üzerindeki etkisi. Business & Management Studies: An International Journal, 10(2), 740-756. doi: https://doi.org/10.15295/bmij.v10i2.2062
• [2] Ao, L., Bansal, R., Pruthi, N. ve Khaskheli, M. B. (2023). Impact of social media ınfluencers on customer engagement and purchase ıntention: a meta-analysis. Sustainability, 15(3), 2744. https://doi.org/10.3390/ su15032744
• [3] Arslan, A. E. ve Güven, Ö. Z. (2018). Turizm sektöründe elektronik ağızdan ağıza iletişimi etkileyen faktörlerin demografik özellikler açısından incelenmesi: akademisyenler üzerinde bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (57), 280-295.
• [4] Assael, H. (1998). Consumer Behavior and Marketing Action, 6th Edition, Ohio: South-Western College Publishing.
• [5] Attri, S., ve Pranjal, P. (2023). I was under the Influence of the ‘Influencer’ when I bought this!. International Journal of Law Management and Humanities, 6(2), 1333-1338. https://doij.org/10.10000/IJLMH.114503
• [6] Avcı, İ. ve Yıldız, E. (2019). Fenomenlerin güvenilirlik, çekicilik ve uzmanlık özelliklerinin marka tutumu, satın alma niyeti ve elektronik kulaktan kulağa pazarlama üzerindeki etkileri: Instagram örneği. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(38), 85-107. https://doi.org/10.35343/kosbed.569351
• [7] Bademci, V. (2019). Geçerlik: Nedir? Ne Değildir?. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(2), 373-385.
• [8] Baştürk, S. ve Taştepe, M. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Vize Yayıncılık, 129-159.
• [9] Brown, D. ve Hayes, N. (2008). Influencer marketing; Who really influences your customers?. Butterworth-Heinemann.
• [10] Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• [11] Cambridge Dictionary (2023). Dictionary. 15 Mayıs 2023 tarihinde https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl% C3%BCk/ingilizce/influencer, adresinden erişildi
• [12] Canöz, K., Gülmez, Ö., ve Eroğlu, G. (2020). Pazarlamanın yükselen yıldızı influencer marketing: Influencer takipçilerinin satın alma davranışını belirlemeye yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 23(1), 73-91.
• [13] Carr, C. T. ve Hayes, R. A. (2015). Social media: Defining, developing, and divining. Atlantic journal of communication, 23(1), 46-65.
• [14] Cevahir, E. (2020). SPSS ile nicel veri analizi rehberi, İstanbul: Kibele Yayınları.
• [15] Cevher, M. F. (2020). Sosyal medyada satın alma niyetinin demografik özellikler açısından incelenmesi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 58-69. doı: 10.18221/bujss.754188
• [16] Chiu, C. L. ve Ho, H. C. (2023). Impact of celebrity, micro-celebrity, and virtual influencers on Chinese gen Z’s purchase intention through social media. SAGE Open, 13(1). https://doi.org/10.1177/21582440231164034
• [17] Demirağ, F. (2023). Influencer özelliklerinin tüketicilerin davranışsal niyetleri üzerindeki etkisi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (77), 219-233. doi: 10.51290/dpusbe.1295684
• [18] Dhun ve Dangi, H. K. (2023). Influencer marketing: Role of influencer credibility and congruence on brand attitude and eWOM. Journal of Internet Commerce, 22(1), S28-S72. https://doi.org/10.1080/15332861.2022.2125220
• [19] Djafarova, E., ve Rushworth, C. (2017). Exploring the credibility of online celebrities' Instagram profiles in influencing the purchase decisions of young female users. Computers in human behavior, 68, 1-7. http://dx.doi.org/10.1016/j.chb.2016.11.009
• [20] Erdogan, B. Z., Baker, M. J., ve Tagg, S. (2001). Selecting celebrity endorsers: The practitioner's perspective. Journal of advertising research, 41(3), 39-48.
• [21] GFK (2021). Türkiye Influencer Marketing 2021 Raporu, 8 Eylül 2023 https://www.versusmedya.com/blog/turkiye-influencer-marketing-2021-raporu-yayinlandi/ adresinden erişildi
• [22] Güven, E. ve Köken, M. M. (2022). Sosyal medya pazarlamasında fenomenlerin online kaynak güvenilirliğinin marka değeri ve satın alma niyetine etkisi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 6(3), 2853-2868.Doi: 10.29023/alanyaakademik.1010774
• [23] Hudders,L.& De Jans, S. (2022) Gender effects in influencer marketing: an experimental study on the efficacy of endorsements by same- vs. other-gender social media influencers on Instagram, International Journal of Advertising, 41:1, 128-149.
• [24] Influencer Marketing Hub (2023). Influencer Marketing Statistics, 23 Mayıs 2023 tarihinde https://influencermarketinghub.com/influencer-marketing/#toc-1. adresinden erişildi
• [25] Karataş, M. ve Eti, H. S. (2022). Dijital pazarlama çağında Instagram fenomenlerinin tüketici satın alma davranışlarına etkisi, Academic Journal of Information Technology, 13(50), 184-219.https://doi.org/10.5824/ajite.2022.03.005.x
• [26] Larsen, M. B.,ve Pedersen, E. H. ( 2021 ) The effect of influencer marketing, (Master's thesis), Aalborg University. Erişim adresi https://projekter.aau.dk/projekter/files/414944782/Master_s_Thesis___The_Effect_of_Influencer_Marketing.pdf
• [27] Natanael, A.,ve Permana, D. (2023). The effect of micro influencer (source trustworthiness, source expertise, source attractiveness, message authenticity, message believability) on online purchase intention formakarizo product. International Journal of Innovative Science and Research Technology, 8(2), 1282-1289.
• [28] Köprülü, O. ve Turhan, M. (2023). Influencer pazarlamanın tüketicilerin satın alma davranışları üzerindeki etkileri: Bursa ili örneği. Fiscaoeconomia, 7(2), 1158-1177.Doi: 10.25295/fsecon.1255086
• [29] Niloy, A. C., Alam, J. B. ve Alom, M. S. (2023). Influencer marketing: factors influencing a customer’s purchase intention. Asian Journal of Business Environment, 13(1), 23-32. Doi: 10.13106/ajbe.2023.vol13.no1.23
• [30] Nugroho, S. D. P., Rahayu, M., ve Hapsari, R. D. V. (2022). The impacts of social media influencer’s credibility attributes on gen Z purchase intention with brand image as mediation: Study on consumers of Korea cosmetic product. International Journal of Research in Business and Social Science, 11(5), 18-32. https://doi.org/10.20525/ijrbs.v11i5.1893
• [31] Ohanian, R. (1990). Construction and validation of a scale to measure celebrity endorsers' perceived expertise, trustworthiness, and attractiveness. Journal of advertising, 19(3), 39-52.
• [32] Onurlubaş, E. (2023). Hazır giyim sektöründe influencerların marka imajı ve satın alma niyeti üzerindeki etkisi: z kuşağı örneği. Tekstil ve Mühendis Dergisi, 30(130), 148-157.https://doi.org/10.7216/teksmuh.1320585
• [33] Onurlu, Ö., Bilgiseven, B., ve Bilgili, S. (2022). Influencerın kaynak güvenilirli̇ğini̇n satın alma niyeti̇ üzeri̇ne etki̇si̇nde marka güveninin aracı rolü (Annelere yöneli̇k bebek bakım ürünleri üzeri̇ne araştırma). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(2), 165-174.DOI: 10.54614/TBE.2022.951054
• [34] Orsiad (2023). Mobilya. 10 Temmuz 2023 tarihinde , https://www.orsiad.com.tr/mobilyanin-tarihi.html.adresinden erişildi
• [35] Önem, Ş. (2022). Sosyal medya etkileyicilerinin tüketicinin satın alma niyeti ve kararına etkisi. (Doktora Tezi), Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi https://acikerisim.nku.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.11776/11430/771724.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• [36] Özel, A,P. (2022). Yeni medya, yeni etkileyenler ve etkileyenli pazarlama: sektörel bir bakış açısı. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 17(57), 21-49.DO1: 10.14783/maruoneri.943768
• [37] Özkan, B. ve Yerezhep, A. (2023). Influencerlara yönelik tutumun satın alma niyetine etkisi: Markaya güvenin aracı rolü. Turkish Journal of Marketing, 8(2), 37-50. https://doi.org/10.30685/tujom.v8i2.182
• [38] Radwan, A. F.,Mousa, S. A., Mohamed, M., ve Youssef, E. Y. M. (2021). Impact of social media influencer marketing on youth purchase intentions in UAE. Media Watch Journal, 12(3), 422-439.DOI: 10.15655/mw/2021/v12i3/165405
• [39] Rebelo, M. F. (2017). How influencers’ credibility on Instagram is perceived by consumers and its impact on purchase intention (Doctoral dissertation), Unıversıdade Católıca Portuguesa İn Busıness Administration. Erişim Adresi https://repositorio.ucp.pt/bitstream/10400.14/23360/1/201748908. pdf.
• [40] Saima, ve Khan, M. A. (2020). Effect of social media influencer marketing on consumers’ purchase intention and the mediating role of credibility. Journal of Promotion Management, 27(4), 503-523.https://doi.org/10.1080/10496491.2020.1851847
• [41] Sanayi Bakanlığı (2021). Mobilya Sektör Raporu. 10 Temmuz 2023 tarihinde https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari/mu2812011412 adresinden erişildi.
• [42] Sarıoğlu, C. İ. (2023). Influencer kaynak güvenilirliği ve marka tutumunun satın alma niyeti üzerindeki etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(2), 912-937. https://doi.org/10.15869/itobiad.1248404
• [43] Shamli, M. (2019). Güvenilir bir kaynak olarak influencerların marka güveni ve marka satın alma niyetine etkisindeki sponsorluk beyanının moderatör rolü (Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erişim Adresi https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=tHWYf55HL9pXUW92tDzfwQ&no=YZmPyvMyp-RWla-H4Vridg
• [44] Taşdelen, B. (2020). Dijital çağın yeni trendi sosyal medya etkileyicileri: Vloggerların üniversite öğrencilerinin satın alma davranışı üzerindeki etkisi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(3), 1071-1098.
• [45] Ticaret Bakanlığı (2021). Mobilya Sektör Raporu. 10 Temmuz 2023 tarihinde https://ticaret.gov.tr/data/5b87000813b8761450e18d7b/Mobilya%20Sekt%C3%B6r%20Raporu%202021.pdf adresinden erişildi.
• [46] Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) (2023). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=49685 adresinden erişildi.
• [47] Uğurhan, Y. Z. C., ve Yaşar, İ. H. (2021). Tıktok’taki reklam ve sponsorlu içeriklerin satın alma niyeti üzerindeki rolü: sosyo-demografik değişkenler özelinde bir inceleme. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 243-269. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.896333
• [48] Uzkurt, C., Sarıtaş, A., Özkul Arıkan N. E. ve Sarı, D. (2022). Marka aşkının kaynak güvenilirliği ile satın alma ilişkisindeki aracılık rolü. Pazarlama Teorisi ve Uygulamaları Dergisi, 8 (2), 231-254. Doi: 10.15659/patu.8.2.070
• [49] Van der Waldt, D. L. R., Van Loggerenberg, M., ve Wehmeyer, L. (2009). Celebrity endorsements versus created spokespersons in advertising: A survey among students. South African Journal of Economic and Management Sciences, 12(1), 100-114.
• [50] WeAreSocial (2023). 2023 Digital Report. 23 Mayıs 2023 tarihinde https://datareportal.com/reports/digital-2023-turkey adresinden erişildi.
• [51] Yıldız, S. Y. (2021). Sosyal Medya Kullanıcılarının Satın Alma Tercihlerinde Influencer Pazarlamasının Etkisi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(3), 599-610. DOI: 10.33712/mana.1022475
• [52] Yıldız, S. Y. (2022). Instagramın influencerlarının cinsiyetine göre tüketici profillerinin belirlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(4), 943-953. https://doi.org/10.37880/cumuiibf.1130303