The Paradigmatic Analysis of the Representation of Modern and Traditional Turkish Families in the Film of “If You Have A Daughter You Have A Trouble” by Halit Refiğ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 4, 189 - 221, 30.07.2018

Levent Yaylagül , Şebnem Soygüder Baturlar

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.422407

Öz

In Turkey, the last two hundred years is the history of modernization/westernization
efforts. One of the institutions that this change affects is family. In Turkey, modern
and traditional family types are living togetler. In the context of the question of how
modern and traditional family types are represented in the cinema of Halit Refiğ, the
“binary oppositions” which was first improved and used as a conceptual tool by LeviStrauss,
have been revealed in the context of modern and traditional family types
by using paradigmatic analysis technique. In the film of Halit Refiğ, “If You Have a
Daughter, You Have a Trouble” which was produced in 1973, modern and traditional
families seem to be constructed based on binary oppositions in terms of cultural
codes such as body language, consumption habits, leisure activities, clothing, sexual
roles, social distance, gesture and mimic, greetings etc.

Anahtar Kelimeler

Modern Family, Traditional Family, Paradigmatic Analysis, Halit Refiğ’s Cinema, If You Have a Daughter You Have a Trouble

Halit Refiğ’in “Kızın Var Mı Derdin Var” Filmindeki Geleneksel ve Modern Türk Ailesi Temsillerinin Dizisel Çözümlemesi

Öz

Son iki yüz yıllık dönem Türkiye’de bir modernleşme/Batılaşma çabaları tarihidir.
Bu değişimin etkilediği kurumlardan birisi de ailedir. Türkiye’de modern ve
geleneksel aile tipleri bir arada yaşamaktadır. Modern ve geleneksel aile tiplerinin
Halit Refiğ sinemasında nasıl temsil edildiği sorunsalı çerçevesinde, Levi-Strauss’un
yapısalcı kültür analizlerinde kullandığı ikili karşıtlık kavramından yararlanılarak
yapılan dizisel çözümlemede, geleneksel ve modern aile bağlamında ikili kültürel
karşıtlıklar ortaya çıkarılmıştır. 1973 yapımı Kızın Var Mı Derdin Var filminde
modern ve geleneksel aile yapıları arasında beden dili, tüketim alışkanlıkları, boş
zaman etkinlikleri, giyim-kuşam, kadın-erkek ilişkileri, sosyal mesafe, jest ve mimik,
selamlaşma, mekanın düzenlenmesi ve kullanımı gibi kültürel kodlar açısından ikili
karşıtlıklara dayalı bir yapılaşma olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halit Refiğ Sineması, Modern Aile, Geleneksel Aile, Dizisel Çözümleme, Kızın Var Mı Derdin Var

Kaynakça

• Aktar, Cengiz (1993). Türkiye’nin Batılaştırılması. İstanbul: Ayrıntı.
• Anderson, M. (1980). Approaches to the History of the Western Family. London: MacMillan.
• Barthes, R. (1979). Göstergebilim İlkeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Barthes, R. (2009). Göstergebilimsel Serüven. (Mehmet Rifat ve Sema Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Başgüney, Hakkı (2010). Türk Sinematek Derneği- Türkiye’de Politik Tartışma. İstanbul: Libra.
• Berkes, Niyazi (1975). Türk Düşününde Batı Sorunu. İstanbul: Bilgi.
• Bordwell D.ve Thompson K. (2012) Film Sanatı. (Ertan Yılmaz ve Emrah Suat Onat, Çev.). Ankara: De Ki Sinema.
• Caner, Hayri (1969). Türk Sinema Yönetmenleri: Halit Refiğ. Akademik Sinema (As), 3, 73-82.
• Casey, J. (1989). The History Of The Family. Oxford: Blackwell.
• Cem, İsmail (1977). Türkiye’de Geri Kalmışlığın Tarihi. İstanbul: Cem.
• Debaene V. ve Keck F. (2011). Claude Levi-Strauss Uzaktan Bakan İnsan. (Ali Berktay, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Divitçioğlu, Sencer (2010). Asya Üretim Tarzı Merceğinden Osmanlı Üretim Tarzı. Doğu-Batı: Osmanlılar I. 12(51), 71-78.
• Doğan, İsmail (2009). Dünden Bugüne Türk Ailesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• Doğan-Topçu, Aslıhan (2004). Sinema ve Zaman: Geleneksel (Klasik) Anlatı ve Çağdaş Anlatı Filmlerinde Zamanın Kullanımı ve Anlatısal Yapı İle İlişkileri. (Ed.: Fatma Dalay Küçükkurt ve Ahmet Gürata). Sinemada Anlatı Ve Türler . 49-93. Ankara: Vadi.
• Dundes A. (2006). Mitte İkili Karşıtlık: Geçmişe Bakışta Propp/Levi-Srauss Tartışması. (Selcan Gürçayır, Çev), Milli Folklor Dergisi.18 (69), 110-117.
• Durrand, Jean-Pierre (2000). Marx’ın Sosyolojisi. (Ali Aktaş, Çev.). İstanbul: Birikim Yayınları.
• Erdoğan, İrfan (2003). Pozitivist Metodoloji. Ankara: Erk.
• Evren, Burçak (2006). Türk Sinema Yönetmenleri Sözlüğü. Antalya: Türsak Yayını.
• Fiske, John (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş. Ankara: Ark.
• Flandrın, J. L. (1979). Families İn Former Times: Kinship, Household And Sexuality. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gıddens, A. (1990). The Consequences Of Modernity. Cambridge: Polity Press.
• Greımas, A. J. (1966). Semantique Structurale. Paris: Larousse. İlhan, Attila (1982). Hangi Batı. İstanbul: Bilgi.
• Jeannıere, Abel (1994). Modernite Nedir?. (Nilgün Tutal-Küçük, Çev.). (Ed. M. Küçük). Modernite Versus Postmodernite. 15-25. Ankara: Vadi.
• Karakaya, Handan (2017). Türkiye’de Ulusalcılık, İslamcılık ve Modernizm Açısından Kadın”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 27( 2), 155-166.
• Karpat, Kemal (1967). Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Kayalı, Kurtuluş (1998). Sinema Bir Kültürdür. Ankara: Alaz Yayıncılık.
• Kayalı, Kurtuluş (1994). Yönetmenler Çerçevesinde Türk Sineması. Ankara: Ayyıldız Yayınları.
• Kutlar, Onat (1968). “Yeşilçam”. Papirüs, 29, 21-33.
• Koyuncu A.(2011). Levi-Strauss Yapısalcılığı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 253-262.
• Lash, Scott (1994). “Modernite Mi, Modernizm Mi? Weber ve Günümüz Toplumsal Teorisi”.. (Mehmet Küçük. Ed. ve Çev). Modernite Versus Postmodernite. ( 47- 72). Ankara: Vadi.
• Levi-Strauss, C. (1986). Mit ve Anlam. (Ş. Süer ve S. Erkanlı, Çev.). İstanbul: Alan.
• Levi-Strauss C. (2012). Modern Dünyanın Sorunları Karşısında Antropoloji. (Akın Terzi, Çev). İstanbul: Metis.
• Mestovic, Stephen (1994). Modernitenin İlk Sosyologları: Simmel Ve Durkheim. (Mehmet Küçük Ed.. ve Çev.). Modernite Versus Postmodernite (26-46). Ankara: Vadi.
• Monaco, James (1981). How To Read A Film: The Art, Technology, History And Theory Of Film And Media, New York: Oxford University. Press.
• Moran, Berna (1991). Edebiyat Kuramları Ve Eleştiri. 8. Baskı. İstanbul: Cem.
• Nar, Mehmet Şükrü (2014). Yapısalcılık Kavramına Antropolojik Bir Yaklaşım: LeviStrauss Ve Yapısalcılık. Ankara Üniversitesi Dil Ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi,27, 29-46.
• Ortaylı, İlber (2006). Osmanlı Toplumunda Aile. 7. Baskı. İstanbul: Pan.
• Öngen, Tülin (1997). Kriz ve Burjuvazinin İkilemi. Marksizm Ve Gelecek, Bahar, 10- 28.
• Parsa, Seyide Ve Parsa, A. Fatoş (2004). Göstergebilim Çözümlemeleri. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Piaget, J. (1999). Yapısalcılık. (A. Ş. Oktay Yener, Çev.). Ankara: Doruk.
• Pred, A. (1995). Recognizing European Modernities, A Montage Of The Present. London: Routledge.
• Raınbow, P. (1989). French Modern: Norms And Forms Of The Social Environment. Cambridge: Mıt Press.
• Refiğ, Halit (1999). Türk Aydınının Batı İle Hesaplaşması. Görüşen: Işık Yenersu. Sinemayı Sanat Yapanlar. (101-120). Ankara: TRT Yayınları.
• Refiğ, Halit (1996). Türk Sinemasının Yükselişi ve Çöküşü Üzerine Bazı Düşünceler. (Ed. Süleyma Murat Dinçer). Türk Sineması Üzerine Düşünceler. ( 177-187). Ankara: Doruk.
• Refiğ, Halit (1971). Ulusal Sinema Kavgası. İstanbul: Hareket Yayınları.
• Refiğ, Halit (1967). Batılaşma ve Halk Sineması Kavramları Üzerine”. Yön, 20 Ocak, 14-15.
• Refiğ, Halit (1967). Bende Bir Kara Sevda Var -IV. Yön, 23 Haziran, 15.
• Refiğ, Halit (1965). Türk Sineması Nedir?-I : Gerçek Duygusu. Sinema 65, 1, 12-13.
• Refiğ, Halit (1965a). Türk Sineması Nedir? II: Sinemamızın Kökleri. Sinema 65,2, 7-9.
• Refiğ, Halit (1965b). İç Göç ‘Gurbet Kuşları’: Gurbet Kuşları İle İlgili Bir Açıklama. Sinema 65,2, 16.
• Saussure, Ferdinand De (1998). Genel Dilbilim Dersleri. (Berke Vardar, Çev.). İstanbul: Multilingual.
• Sarup, M. (1997). Post-Yapısalcılık Ve Postmodernizm. (A. Baki Güçlü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Scognamıllo, Giovanni (1965). Halit Refiğ-Kadın Ve Toplum I. Sinema 65, 8, 18-23.
• Scognamillo, Giovanni (1965a). Halit Refiğ- Kadın ve Toplum III. Sinema 65, 9, 16-20.
• Scognamillo, Giovanni (1965b). Halit Refiğ- Kadın Ve Toplum III”. Sinema 65,11-12, 16-23.
• Sekmeç, Alican (2010). “Sinemada Bir Düşünce Adamı: Halit Refiğ…”. (Ed.: Abdurrahman Şen). Türk Sinemasında Yerli Arayışlar. (245-256). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını.
• Şasa, Ayşe (1967). Geçiş Döneminde Türk Sineması. Yön, 10 Mart, 14.
• Şener, Erman (1975). Türk Halk Sineması İle Ulusal Sinemadan Milli Sinemaya. Milliyet Sanat Dergisi64, 4-6.
• Şener, Erman (1970). Yeşilçam Ve Türk Sineması. İstanbul: Kamera Yayınları.
• Tahir, Kemal (2016). Notlar/ Sanat-Edebiyat 2. İstanbul: İthaki.
• Tahir, Kemal (2005). Esir Şehrin Mahpusu. İstanbul: İthaki.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1996). Yaşadığım Gibi. İstanbul: Dergah
• Vardar, B. (2001). Dilbilimden Yaşama: Yapısalcılık. İstanbul: Multilingual.
• Teksoy, Rekin (1963). Perde Bulamayan Film: Şehirdeki Yabancı. Sosyal Adalet. 9 Nisan, 15.
• Toklu, Ahmet (2012). Bir Yorgun Savaşçı Halit Refiğ. İstanbul: Sepya Yayıncılık.
• Tuna, Feyzi (1965). Halit Refiğ İle ‘Kırık Hayatlar’ Üzerine Bir Konuşma. Sinema 65,6, 8-10.
• Türk, İbrahim (2001). Halit Refiğ, Düşlerden Düşüncelere Söyleşiler. İstanbul: Kabalcı. Wimmer, Roger D. ve Dominick, Joseph R. (1987). Mass Media Research.: An Introduction. 2nd Edition. California: Wadsworth. Publishing Company.
• Yücel, H. (2014). İmgeden Yoruma, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Yücel, T. (1991). Eleştirinin ABC’si. İstanbul: Simavi.
• Yücel, T. (2008). Yapısalcılık. İstanbul: Can.
• “Kızın Var mı Derdin Var” filmi
• https://www.youtube.com/watch?v=SOvC7f8CjVc, Erişim tarihi: 07.06.2018. Filmin künyesi
• http://www.sinematurk.com/film/4702-kizin-varmi-derdin-var/ Erişim Tarihi: 07.06.2018