Yeraltı Diyarının Kartalı Adlı Masalın Vladimir Propp’un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde Çözümlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 513 - 526, 21.01.2019

Ahmet Güneş

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.451641

Cited By: 1

Öz

Anonim halk edebiyatının en bilinen türlerinden biri olan ve aynı zamanda bir anlatı
türü olan masal, insanlık tarihinin geçmişinden günümüze kadar çok önemli bilgiler
barındırmak ve aktarmakla birlikte toplumsal yaşamın her aşamasında önemli
bir rol oynar. Masalda toplumsal yaşamı temsil eden her tabakadan insan ve insan
davranışlarını temsil eden diğer canlılar bulunur. Göstergebilim ve halkbilim gibi
alanlarda çalışmalar yapmış olan Vladimir Propp en önemli yapıtı sayılan Masalın
Biçimbilimi ile bilimsel çalışmalarda kullanılan bir çözümleme yöntemi ile bilime
önemli bir katkı sağlamıştır. Bu eserde, masalların yapısal durumunu kişiler ve
eylemleri aracılığıyla gözler önüne sermeye çalışmıştır.
Propp masallardaki yapıyı açıklayabilmek için masal kişilerinin eylemlerinden
hareketle 31 işlev geliştirmiş ve bu aşamaları masallarda uygulama yoluna gitmiş
olumlu ve pozitif bir sonuç almıştır. Sonuç olarak biçimsel bir yapı ortaya koymuştur.
Bu çalışmada biçimbilimsel yöntemin ortaya konduğu Masalın Biçimbilimi adlı
eserin yazarı Propp ve onun kuramını açıkladıktan sonra Yeraltı Diyarının Kartalı
adlı masal bu kuram çerçevesinde çözümlenecektir.

Anahtar Kelimeler

Vladimir Propp, Masal, Biçimbilim, İşlev, Eylem Alanı, Yeraltı Diyarının Kartalı

The Analysis of the Folktale Called the Eagle Of the Underworld in the Frame Work of Vladimir Propp’s Morphological Approach

Öz

The folktale, which is one of the most well-known types of anonymous folk literature
and which can also be considered as a type of narrative, plays an important role in
every stage of social life, as well as harbouring and transmitting information from
the past of human history. In the folktale, there are other living things that represent
human beings and human behaviour from every layer that represents social life.
Vladimir Propp, who has worked in areas such as semiotics and folklore, has made
an important contribution to the field by means of a method of analysis used in
scientific studies through his most famous work, Morphology of the Folk Tale. In
this work, he tried to reveal the structural state of the tales through people and their
actions.
In order to explain the structure of the folktales, Propp developed 31 functions based
on the actions of the fairy tales, and it took a helpful and positive result to implement
these stages in the fairy tales. As a result, it has revealed a formal structure.
In this study, after explaining Propp, the author of the Morphology of the Folktale,
where the morphological method was introduced, and his theory, The Eagle of the
Underworld will be analysed within the framework of this theory.

Anahtar Kelimeler

Vladimir Propp, Folktale, Morphology, Function, Field of Action, Yeraltı Diyarının Kartalı

Kaynakça

• Bars, M. E. (2014). “Vladimir Propp’un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde Basat Depegözi Öldürdügi Boy Üzerine bir İnceleme”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/3, pp: 257-269, Ankara - Turkey.
• Boratav, P. N. (1998). Zaman Zaman İçinde. İstanbul: Adam yayınları.
• Boratav, P. N. (1999). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Boratav, P. N. (2006). Az Gittik Uz Gittik. Ankara: İmge Kitabevi.
• Çıblak, N. (2005). V. Propp’un Masal Çözümleme Metodu. Türk Dili, Sayı: 638, ss:127- 140.
• Elçin, Ş. (2004). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Güngör, N. (2013). İletişim Kuramlar Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kıran, Z. ve Kıran A.(2000). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Özçalışkan, Ş. (1996). “Vladimir Propp’un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde Bir Keloğlan Masalının İncelenmesi”, Dilbilim Araştırmaları Dergisi, ss.: 59-75, Ankara.
• Piaget, J. (1999). Yapısalcılık. Ankara: Doruk Yayınları.
• Propp, V. (2011). Masalın Biçimbilimi. (Çev. Mehmet Rifat-Sema Rifat). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Tüfekçi, M. E. (2006). “Yapısalcı Yöntem ve Uygulama Alanları”. Ankara Üniversitesi Tiyatro Araştırmaları Dergisi. Sayı: 17. Ankara.