Türk Sinemasında Kadının Temsil Sorununa Alternatif Bir Yöntemle Bakmak: Bechdel Test

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 467 - 486, 21.01.2019

Gülden Öz , Devrim Seçen

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.460827

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada uluslararası alanda pek çok makale ve teze konu olan “Bechdel Test”
tanıtılmış ve testin feminist sinemaya katkısı ve eksik yönleri tartışmaya açılmıştır.
Türkiye sinema araştırmalarında bugüne dek gündeme gelmemiş olan Bechdel
Test’ten yola çıkılarak, Türk sinemasında kadının temsiline yeni bir pencereden
bakılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve
Turizm Bakanlığı’nın 2014 yılında yaptığı halkoylamasıyla seçilmiş olan “En İyi 10
Türk Filmi”ne Bechdel Test uygulanmıştır. Bu filmlerde ortaya konulan kadına dair
söylem, karşılaştırmalı bir değerlendirme yapmaya olanak sağlaması ve Bechdel
Test verilerinin sağlamasının yapılması amacıyla, metin analizi yöntemi ile de
incelenmiştir. Çalışma sonucunda, Bechdel Test’in ölçüm biçiminin sınırlılığından
ötürü, testi geçen filmlerin tümünün feminist bakış açısına sahip olduğunun iddia
edilemeyeceği ortaya konulmuştur. Bunun yanı sıra, 1985 yılında sinema ve kadın
ilişkisine mizahi bir biçimde bakılarak ortaya çıkarılan Bechdel Test’in, sinemada
kadın temsili konusunda yarattığı geniş farkındalığa da dikkat çekilmiştir. Yapılan
çalışmada incelenen filmlerin pek çoğunun Bechdel Test’in oldukça basit üç
koşulunu dahi tamamıyla sağlayamamış olduğunun görülmesi, Türk sinemasında
kadının yokluğunun gözler önüne serilmesi bakımından önemlidir. Çalışmada
testin Avrupa ülkelerindeki kullanımına ve bu testten hareketle yeni film ölçekleri
de geliştirilebileceğine değinilerek, Türk sinemasında toplumsal cinsiyet temsili
kriterlerinin oluşturulmasının gereği ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Bechdel Test, Sinemada Kadın, Sinemada Temsil, Feminist Sinema

An Alternative Method to The Look At The Representation Problem of Women In Turkish Cinema: Bechdel Test

Öz

In this study “Bechdel Test” has been introduced, which is subjected to many
international articles and thesis and opened its contributions to the feminist cinema
and missing aspects up for discussion. Based on the Bechdel Test, which hasn’t been
mentioned on the research about Turkish cinema up to the present, it is aimed
that the representation of women is handled in a new perspective. In line with this
purpose, Bechdel Test has been applied to “The Top 10 Turkish Film”, chosen with
a referandum in 2014, held by Ministry of Culture and Tourism of Turkish Republic.
Discourse of women, seen in these films is examined by text analysis method in order
to allow to make an mutual assessment and to check Bechdel Test data. As a result
of the study, it is stated that: it isn’t claim that all films, passed the test don’t have a
feminist perspective due to the restriction of Bechdel Test’s measurement type. In
addition to this, it is drawn attention to the wide awareness of women representation
in cinema, created by Bechdel Test, which formed by approaching to the relation
between cinema and women by a humorous perpective in 1985. It is important
to see that many films, examined in the study haven’t been met even three basic
conditions of Bechdel Test in the sense that absense of women in Turkish cinema is
displayed. In this study it is mentioned that this test is used in European countries
and new film measures can be developed by using this test and also the necessity of
creating social gender resentation criteria in Turkish cinema is presented.

Anahtar Kelimeler

Bechdel Test, Woman İn Cinema, Representation İn Cinema, Feminist Cinema

Kaynakça

• Agarwal, A., Zheng, J., Kamath, S.V., Balasubramanian, S., ve Dey, S.A. (2015). Key Female Characters in Film Have More to Talk About Besides Men: Automating the Bechdel Test. Human Language Technologies: The 2015 Annual Conference of the North American Chapter of the ACL, s.830, 833.
• Agocuk, P. (2015). Türk Sineması’nda Melodram: “Seven Ne Yapmaz” Filmi Üzerinden Yeşilçam Sineması’nda Melodramın Kodlarının Çözümlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, (40). s. 569-570.
• Bayram, S. (2018). Necati Cumalı’nın Susuz Yaz Adlı Hikâyesinde Yapı ve İzlek. The Journal of Social Science. 2, (4), s.165.
• Bilge, D., Sönmez, S. (2010). 1980’li Yıllarda Türk Sinemasında “Dul” Kadın İmgesi. Çoban Döşkaya, F. (Ed.). 21. Yüzyılın Eşiğinde Kadınlar, Değişim ve Güçlenme, Uluslararası Multidisipliner Kadın Kongresi (13-16 Ekim 2009) Bildiri Kitabı. Cilt: 4, s.464-473. İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi.
• Birtek, B, F. (2007). Toplumsal Cinsiyet Açısından Sosyal Değişimlerin Türk Sinemasında Erkek Kimliklerine Yansıması: Koca Rolü (1980-2000 Yılları Arası). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Council of Europe. (2014). Eurimages Strategy – For Gender Equality in the Europen Film Industry. Erişim: 25 Ağustos 2018. https://rm.coe.int/eurimagesstrategy-for-gender-euqality-in-the-european-film-industry/168073286d
• Çoş, N. (1975). Hangi Toplumsal Gerçeklik? “Susuz Yaz”. Yedinci Sanat, (24), s.30.
• Demirtaş, H. (2004). Türk Sinemasında 1960-1980 Yılları Arasında Çizgi Roman Uyarlaması Fantastik Filmlerde Erkek Kahraman Temsili. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sinema Televizyon Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir.
• Doğan, H. (2013). Türk Sinemasında 1980’li Yıllar Ve “Dulluk” Teması Etrafında Üretilen Geleneksel Cinsiyet Rolleri. Folklor/edebiyat, 19, (76).
• Dutt, R. (2014). Behind the Curtain: Women’s Representations in Contemporary Hollywood. MEDIA@LSE MSc Dissertation Series. s.10. Erişim: 27 Ağustos 2018, http://www.lse.ac.uk/media@lse/research/mediaWorkingPapers/ ElectronicMScDissertationSeries.aspx
• Ekici, A. (2007). 1980-1990 Arası Türk Sinemasında Kentsel Ailede Kadının Konumu. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon ve Sinema Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Garcia, D., Weber, I., Garimella, V, R, K. (2014). Gender Asymmetriees in Reality and Fiction: The Bechdel Test of Social Media. ICWSM’14,s.2. Erişim: 27 Ağustos 2018, https://arxiv.org/pdf/1404.0163v1.pdf
• Güngör, A, C. (2014). Auteur Kuramı ve Metin Erksan Sineması. The Journal of Academic Social Science Studies, (30), s.92.
• Kabadayı, L. (2004). Toplumsal Cinsiyet ve Film ‘90’lı Yıllarda ABD-İspanya-Hong Kong ve Türk Sinemasında Üretilen Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Olgusunun Feminist Yaklaşımla İncelenmesi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Kang, I. (2016). What Happened After Swedish Theaters Introduced a Bechdel Rating for Its Movies? Erişim: 25 Ağustos 2018, https://www.indiewire. com/2016/02/what-happened-after-swedish-theaters-introduced-abechdel-rating-for-its-movies-204746/
• Kapoor, H., Bhuptani, P, H., Agneswaran, A. (2017). The Bechdel in India: gendered depictions in contemporary Hindi cinema. Journal of Gender Studies, 26, (2). Erişim 20 Ağustos 2017, https://doi.org/10.1080/09589236.2015.1102128
• Kayalı, K. (2004). Metin Erksan Sinemasını Okumayı Denemek. Ankara, Dost Kitabevi Yayınları, s.78.
• Keating, A., Murphy, J. (2015). Women and Media in the Twenty-First Century. Alphaville: Journal of Film and Screen Media, 10, s. 4.
• Kotaman, A. (2009). Zihinsel Koleksiyonlar: Yeşilçam’dan Beyazcama. Kebikeç, İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırma Dergisi, (27), s.351-366.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2014). Türkiye En İyi 100 Türk Filmini Seçiyor (Haziran 2014). Erişim: 25 Ağustos 2018, http://basin.kulturturizm.gov.tr/ TR,100574/turkiye-en-iyi-100-turk-filmini-seciyor.html
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2014). Türk Sinemasının 100’üncü Yılında Halk, “Susuz Yaz” Dedi (Eylül 2014). Erişim: 25 Ağustos 2018, http://basin.kulturturizm. gov.tr/TR,121453/turk-sinemasinin-100uncu-yilinda-halk-susuz-yaz-dedi. html
• Künüçen, H. (2001). Türk Sinemasında Kadının Sunumu Üzerine. Kurgu Dergisi, (18), s.57.
• Lindner, A, M., Schulting, Z. (2017). How Movies with a Female Presence Fare with Critics. Socius: Sociological Research for a Dynamic World, 3, (1-6), s.2. Erişim tarihi: 25.08:2018, DOI: 10.1177/2378023117727636
• Rughiniș, C., Rughiniș, R. ve B. Humă. (2016). Impromptu Crowd Science and the Mystery of the Bechdel-Wallace Test Movement. Proceedings of the 2016 CHI Conference Extended Abstracts on Human Factors in Computing Systems - CHI EA ’16, s. 487–500. Erişim: 27 Ağustos 2018, http://dx.doi. org/10.1145/2851581.2892580
• Mičić, Z. (2015). Female Interactions on Film - Beyond the Bechdel test: A quantitative content analysis of same-sex-interactions of top 20 box office films. Stockholm University Department of Media Studies. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sweden.
• Mulvey, L. (2014). Görsel Zevk ve Anlatı Sineması (E. Soğancılar, Çev.). Ahu Antmen (Ed.) Sanat ve Cinsiyet: Sanat Tarihi ve Feminist Eleştiri. İstanbul, İletişim Yayınları, s.277-299.
• Özgüç, A. (1993). 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Türk Sineması. Ankara, Bilgi Yayınevi, s.136.
• Özön, N. (1963). Sinema Terimleri Sözlüğü. Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, s.80.
• Öztürk, S, R. (2000). Sinemada Kadın Olmak. İstanbul, Alan Yayıncılık, s.69.
• Sim, Ş. (2009). Türk Sinema Tarihi’nde İlk Üçleme, Metin Erksan’dan Mülkiyet Üçlemesi: “Yılanların Öcü”, “Susuz Yaz”, “Kuyu”. Journal of Istanbul Aydın University, 1, (3), s.185.
• Sönmez, P. (2010). Türk Sinemasında Sansür ve Metin Erksan Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, s.129.
• Ulusay, N. (2004). Günümüz Türk Sinemasında “Erkek Filmleri”nin Yükselişi ve Erkeklik Krizi. Toplum ve Bilim, (101), Güz, s.157.
• Uslu, E, G. (2007). Metin Erksan Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik ve Bunun Filmlere Yansıması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo Televizyon Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, s.60.
• Yalamaç, E. (2011). 2000 Sonrası Türk Sinemasında Kadın Temsilleri. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Yüksel, S, D. (2010). Sinemada Ulusal Kimliğin Pekiştiricisi Olarak Kadınlar. Selçuk İletişim, 6, (3), s.88.