27 Mayıs Darbesi’nin Meşruiyetini Sağlamaya Çalışan Öncü Gazetesinin YTP ve TİP Çizgisindeki Değişimi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 743 - 760, 21.01.2019

Meltem Şahin

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.471120

Öz

Bu çalışmanın konusu, 26 Ağustos 1960 – 17 Kasım 1962 tarihleri arasında, 27
Mayıs 1960 Darbesi’nin ardından çıkarılan Öncü gazetesinin yönetiminde yaşanan
değişime bağlı olarak Yeni Türkiye Partisi (YTP) ve Türkiye İşçi Partisi (TİP) ile olan
ilişkilerinin gazetenin içeriğine nasıl yansıdığıdır. 27 Mayıs 1960 Askerî Darbesi’nden
3 ay sonra yayın hayatına giren Öncü, yeni iktidarın fikir ve inançlarını yayması ve
darbenin meşruiyetini sağlamaya çalışması anlamında basın tarihinde önemli bir
yerde durmaktadır. Alparslan Türkeş’in etkisinde çıktığı ve 27 Mayıs fikirlerini
desteklemek için çıkarıldığı kesin olan Öncü’nün ortaya çıkmasını sağlayan darbeye
ilişkin olan temel siyasi duruşla birlikte, oluşan yeni siyasi partilerle yürüttüğü ilişki
de önemlidir. Söz konusu ilişkiyi açıklamak ve bu ilişkinin gazetenin karakterine
yansımalarını aktarmak amacıyla gazetenin yayımlanan tüm sayılarına bakılmış,
konuyla ilgili tüm metinler tarihsel betimleyici analiz yöntemiyle incelenmiştir.
Çalışma sonunda Öncü’nün yeni kurulan ve farklı ideolojilere sahip siyasi partilerle
olan yakınlığının içeriklere önemli ölçüde yansıdığı ortaya çıkmıştır. Aydın Yalçın
yönetiminde gazetede YTP ile ilgili haberler ağırlıkla yer alırken, liberal ekonomi
savunulmuş ve CHP’nin devletçilik politikası eleştirilmiştir. 1962’de Kuvvet Başarır
ve Müşerref Hekimoğlu yönetiminde ise TİP’e yakınlık; sendika, işçi haberleri, çalışma
ilişkileri, kadınların iş yaşamı gibi konuların sayfalarda sıklıkla yer almasıyla kendini
göstermiştir. Yönetimdeki yapı değişimi gazetenin yazar kadrosuna da yansımıştır.

Anahtar Kelimeler

Öncü Gazetesi, Yeni Türkiye Partisi, Türkiye İşçi Partisi, 27 Mayıs 1960 Darbesi

The Change of Oncu Newspaper, Which Had Been Trying to Support the Legitimacy Of the Military Coup of May 27, 1960, With the Trendline of the YTP and TIP

Öz

The subject of this study is, how the relationship of Öncü Newspaper, started
publication following the coup of May 27, 1960, between August 26, 1960 and
November 17, 1962, with New Turkey Party (YTP) and the Workers Party of Turkey
(TIP), reflected on the content of the newspaper depending on the changes in its
management. Beginning its publication life 3 months after the Military Coup of May
27, Öncü stands in an important place in the history of press, in terms of spreading
the ideas and beliefs of the new power and trying to ensure the legitimacy of the
coup. It is clear that Öncü was published under the influence of Alparslan Türkeş and
published to support the ideas of May 27. The relationship with the new political
parties is important as well as the main political stance related to the coup leading to
the emergence of Öncü newspaper. In order to explain this relationship and to convey
the reflections of this relationship to the character of the newspaper, all published
issues of the newspaper were examined and all related texts were analyzed with
historical descriptive analysis method. At the end of the study, it was revealed that
the fondness of Öncü with the parties that were newly formed and having different
ideologies, significantly reflected on the contents. While the news about YTP in the
newspaper was dominant under the direction of Aydın Yalçın, the liberal economy
was defended and the statism policy of CHP was criticized. In 1962, under the
direction of Kuvvet Başarır and Müşerref Hekimoğlu, fondness to TIP was apparent
with the subjects such as union, worker news, working relations, women’s work life
being frequently available on the pages. The change of structure in the management
also reflected on the journalist staff of the newspaper.

Anahtar Kelimeler

Öncü Newspaper, New Turkey Party, Workers Party of Turkey, Military Coup of May 27, 1960

Kaynakça

• Akgün, S. K. (2009). 27 Mayıs: Bir İhtilal Bir Devrim Bir Anayasa. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• AnaBritannica Genel Kültür Ansiklopedisi. (1990). Yeni Türkiye Partisi. Cilt: 22, İstanbul: Ana Yayıncılık.
• Avcıoğlu, D. (1998). Türkiye’nin Düzeni, 2. Kitap. İstanbul: Tekin Yayınevi.
• Bektaş, A. (2000). Kamuoyu, İletişim ve Demokrasi, İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Burçak, R. Salim. (1988). Türkiye’de Askeri Müdahalelerin Düşündürdükleri. Ankara: Gazi Üniversitesi Basın Yayın Yüksekokulu Matbaası. 1988.
• Çakmak, D. (2007). Forum Dergisi:1954-1960. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• Duayen Gazeteciler 3. (2005). (S. Coşkun, Ed.) Ankara Üniversitesi İletişim Araştırma ve Uygulama Merkezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Duayen Gazeteciler. (2003). (S. Coşkun, Ed.) Ankara Üniversitesi İletişim Araştırma ve Uygulama Merkezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Erkanlı, O. (1972). Anılar… Sorunlar… Sorumlular. İstanbul: Baha Matbaası.
• Esendir, H. (2007). Babıâli’nin Meşhurları. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Faik, B. (2003). Matbuat Basın Derkeen… Medya. 4. Cilt, İstanbul: Doğan Kitap.
• Gürkan, N. (1998). Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Gürsoy, İ. (2013). Medyadaki Darbe Geni. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Hale, W. (1996). Türkiye’de Ordu ve Siyaset. (Çev. Ahmet Fethi). İstanbul: Hil Yayınları.
• Hekimoğlu, M. (1975). 27 Mayıs’ın Romanı. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Hekimoğlu, M. (1990). Başkent Günleri. İstanbul: Çağdaş Yayınları. Işık, İ. (2007). Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. Cilt: 9. Ankara: Elvan Yayınları. s. 3789-3790.
• İpekçi, A. (1966). Basının Kendi Kendini Kontrol Sistemi, Ekonomik ve Sosyal Etüdler Konferansı Heyeti. (Teksir).
• İpekçi, A. ve Coşar, Ö. S. (1965). İhtilalin İç Yüzü. İstanbul: Uygun Yayınevi.
• Karluk, R. (2009). Türkiye Ekonomisinde Yapısal Dönüşüm. İstanbul: Beta Yayınları.
• Keyder, Ç. (2004). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Öymen, Ö. (2011). Bir İhtilâl Daha Var. (E-Kitap). İstanbul: Dogan Egmont Yayıncılık.
• Öztuna, Y. ve Gökdemir, A. (1987). Türkiye’de Askeri Müdahaleler. İstanbul: Tercüman.
• Seyhan, D. (1966). Gölgedeki Adam. İstanbul. Yayınevi yok.
• Şimsek, M. (2006).Yarım Kalan Devrim Rüyası, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Taş, O. (2012). Gazetecilik Etiğinin Mesleki Sınırları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Üner, C. (1971). “Türkiye’de Otomobil Sanayiinin Tarihçesi”. Mühendis ve Makine Dergisi, Sayı: 166 (261-267)
• Weiker, F. W. (1967). Amerikalı Fransız ve Rus Gözüyle 1960 Türk İhtilali. (M. Ergin, Çev.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Yalçın, A. (1979). Türkiye İktisat Tarihi: Osmanlı İktisadında Büyüme ve Gerileme Süreci. Ankara: Ayyıldız Matbaası.
• Yalçın, T. (2010). İhtilaller, Darbeler Arasında Gazetecilik ve Kitapçılık Anılarım, İstanbul: Toker Yayınları.
• 10 Ocak ve Ötesi. (1963). İstanbul: İstanbul Gazeteciler Sendikası Yayınları.
• Akşam, 28 Mayıs 1960.
• Cumhuriyet, 27 Mayıs 1960.
• Hürriyet, 28 Mayıs 1960.
• Milliyet, 1 Eylül 1961.
• Öncü, 26 Ağustos 1960 – 17 Kasım 1962.
• Ulus, 3 Eylül 1961.