The Loss of Sincerity and the Delusions of Innocence in Yavuz Turgul’s Cinema in the Sample of “Muhsin Bey” and “Yol Ayrımı”

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 373 - 398, 21.01.2019

Ahmet Oktan

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.473590

Öz

The stories about the neighborhood, which are described in many of the Yeşilçam
films, including people who share poverty, sadness, joy, hope, find little space on
the screen after 1980’s. The narratives of solidarity, innocence, and sincerity, which
are the main themes of these films, become elements of a nostalgic imagination of
the past after the 1980’s. This melancholic atmosphere is one of the characteristics
that defines Yavuz Turgul’s cinema which is the subject of this study. Within the
scope of such an understanding of cinema fed by the social transformations and the
director’s own personal history, the struggles of the individuals who are the bearers
of the values of the past are discussed to resist the pessimistic, individualist and
degenerated time. The themes of innocence, sincerity, loyalty and solidarity are the
elements of questioning “the spirit of time” in these films.
In this study, Turgul’s Muhsin Bey (1987) and Yol Ayrımı (2017) films are analysed in
relation to their social context. The director’s approach about the topic is examined
in these two films focusing on the problems of sincerity and innocence. Although
these films were produced in different times, they were preferred because of the
thought of completing each other in terms of sincerity discussion. These films were
analyzed by taking into account the characteristics of stories and characters, in
retalion with sociological context.

Anahtar Kelimeler

Social Transformation, Resistance To Time, Nostalgia

“Muhsin Bey” ve “Yol Ayrımı” Ekseninde Yavuz Turgul Sinemasında İçtenliğin İlgası ve Masumiyet Hezeyanları

Öz

Yeşilçam filmlerinin pek çoğunda anlatılan, yoksulluğu, hüznü, sevinci, umudu
paylaşan insanlardan oluşan mahalle öyküleri, 1980 sonrası dönemde beyaz
perdede çok az yer bulur. Bu filmlere özgü dayanışma, masumiyet ve içtenlik
anlatıları artık nostaljik bir geçmiş tasavvuruna dönüşür. Sözü edilen hüzünlü
atmosfer çalışmaya konu olarak belirlenen Yavuz Turgul sinemasını tanımlayan
karakteristik özelliklerden biridir. Toplumsal dönüşümlerden ve yönetmenin kendi
kişisel tarihinden beslenen bu sinema anlayışı içerisinde, geçmişe ilişkin değerlerin
taşıyıcısı durumundaki bireylerin, kötümser, bireyci, yozlaşmış zamana direnme
mücadeleleri işlenir. Masumiyet, içtenlik, sadakat, dayanışma temaları bu filmlerde
“zamanın ruhu”nu sorgulamanın elemanlarıdır artık.
Bu çalışmada Turgul’un Muhsin Bey (1987) ve Yol Ayrımı (2017) filmleri merkeze
alınarak, sözü edilen temsil biçimleri, toplumsal bağlantılarıyla ilişkili olarak
tartışılmaktadır. Yönetmenin konuya ilişkin yaklaşımı, farklı dönemlerde
çektiği, içtenlik ve masumiyet problemlerine yoğunlaşan bu iki film odağında
incelenmektedir. Bu filmler, farklı dönemlerde çekilseler de içtenlik tartışması
açısından birbirini tamamladığı düşünüldüğünden tercih edilmişlerdir. Ele alınan
filmler, sosyolojik bağlam çerçevesinde, öykü ve karakterin özellikleri ön plana
alınarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Dönüşüm, Zamana Direnme, Nostalji

Kaynakça

• Akkoç, H. B. (Erişim Tarihi: 01.03.2017). Bir “Turgul Kıskacı” Kurbanı Olarak Muhsin Bey. http://www.sinematopya.com/2015/11/bir-turgul-kiskaci-kurbaniolarak-muhsin-bey.html.
• Bachelard, G. (2008). Uzamın Poetikası. (A. Tümerketin, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Bali, R. N. (Nisan 2001). Ertuğrul Özkök: Yeni Türk İnsanının Heykeltraşı. Birikim, 144, 57-65.
• Battal, S. (2008). Yavuz Turgul’un Dünyası. Belgesel film.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu: Söylenceleri/Yapıları. (H. Deliceçaylı & F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2001). Parçalanmış Hayat: Postmodern Ahlak Denemeleri. (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik Ve Müphemlik. (İ. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2009). Akışkan Aşk: İnsan İlişkilerinin Kırılganlığına Dair. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Versus Kitap.
• Bauman, Z. (2010). Sosyolojik Düşünmek. (A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berman, M. (2004). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. (Ü. Altuğ, B. Peker, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Esen H., Kayador, V. (2009). Yavuz Turgul Sinemasında Nostalji. Selçuk İletişim Dergisi, 6 (1), 154-171.
• Fatherstone, M. (1996). Postmodernizm Ve Tüketim Kültürü. (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gürbilek, N. (2004). Kötü Çocuk Türk (2. bs.). İstanbul: Metis Yayınevi.
• Gürbilek, N. (2007). Vitrinde Yaşamak: 1980’lerin Kültürel İklimi (4. bs.). İstanbul: Metis Yayınevi.
• Harvey, D. (1999). Postmodernliğin Durumu: Kültürel Değişimin Kökenleri. (S. Savran, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• İnanır, S. (Kasım 2006). Vitrindeki Gençlikler. Birikim, 211, 90-95
• Kılınç, B. (2008). Yabancılaşmış Karakterler ve Politik Eleştiri: Yavuz Turgul Sinemasından “Muhsin Bey” Örneği. Selçuk İletişim Dergisi, 5(3), 220-235.
• Kozanoğlu, C. (1995). Cilalı İmaj Devri: 1980’lerden 90’lara Türkiye ve Starları. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lefebvre, H. (1998). Modern Dünyada Gündelik Hayat. (I. Gürbüz, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Lüküslü, G. D. (Ağustos 2005). 1960’lardan 2000’lere Gençlik Tipleri: Maddeci Başarıcı Manager Tipten Yuppie ve Tiki’ye. Birikim, 196, 30-36.
• Mardin, Ş. (2006). Türkiye’de Toplum ve Siyaset. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mevlâna C. (2002). Mesnevî, (Ş. Can, Çev.). Cilt: 1-2, İstanbul: Ötüken Yayınları
• Oktan, A. (2012). 1980’den Günümüze Değişen Aile İmgesi. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İzmir.
• Öncü, A. (2005). 1990’larda Küresel Tüketim, Cinselliğin Sergilenmesi ve İnsanbul’un Kültürel Haritasının Yeniden Biçimlenmesi. Kültür Fragmanları: Türkiyede Gündelik Hayat (2. bs.). Deniz Kandiyoti ve Ayşe Saktanber (Haz.). (Z. Yelçe, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları, 183-200.
• Özbay, F. (1995). Kadınların Eviçi Ve Evdışı Uğraşlarındaki Değişme. 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, (Ş. Tekeli, Haz.). İstanbul: İletişim Yayınları, 129-158.
• Özbek, M. (2003). Popüler Kültür ve Orhan Gencebay Arabeski. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sennet, R. (2010). Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Kişilik Üzerindeki Etkileri. (B. Yıldırım, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2009). Yeni Kapitalizmin Kültürü. (A. Onacak, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis Yayınları.
• Şirâzî, S. (2008). Bostân ve Gülistân, (O. Koca, Haz.). İstanbul: Beyan Yayınları.
• Ünal, Y. (2009). Tüketim Toplumuna Geçişte Televizyonun Sosyoekonomik Rolü, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir. Doktora Tezi.
• Yüksel, S. E. (2013). Yavuz Turgul Sinemasında Toplumsal Değişim ve Kriz Anlatısı. Selçuk İletişim Dergisi, 8(1), 282-294.