Üniversite Öğrencilerinin Sahte ve Kaynağı Belirsiz Facebook İletilerini Medya Okuryazarlığında Beş Anahtar Soru Çerçevesinde Sorgulama ve Paylaşma Süreçleri

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 1359 - 1382, 22.07.2019

Emel Dikbaş Torun

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.530056

Cited By: 1

Öz

Sosyal medya içeriğindeki çeşitlilik ve beraberinde getirdiği sürekli bilgi kirliliği
sonucu, dolaşıma sokulan sahte veya kaynağı belirsiz bilgilerin güvenirlik ve
doğruluğunu sorgulama gereksinimi doğmuştur. Birbirinden çok farklı çevrelerce
yaygın biçimde paylaşılan sahte bir Facebook iletisi ve kaynağı belli olmayan bir
kayıp ilanı iletisi; Facebook kullanıcılarınca doğruluklarının sorgulanma süreçleri
ve paylaşılma durumlarının incelenmesi amaçlarıyla araştırmada kullanılmıştır.
Araştırmaya toplam 116 üniversite öğrencisi katılmıştır. Katılımcılardan 46’sı Medya
Okuryazarlığında Beş Anahtar Soru yaklaşımının öğretildiği ders içi uygulamalara
katılarak başarı gösteren öğrencilerden oluşmaktadır. Yarı yapılandırılmış
görüşmeler ile tüm öğrencilerden “Bu ileti bence ... çünkü ...”, “Bu iletiyi paylaştım
çünkü ...” ve “Bu iletiyi paylaşmadım çünkü ...” tümcelerini tamamlamaları
istenmiştir. Araştırmada, nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı
karma araştırma yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırma sonuçları, sosyal medyada
karşılaşılan iletileri sorgulamada Beş Anahtar Soru yaklaşımını kullanmanın,
katılımcıların iletilerin güvenirliğini sorgulama, doğruluğundan emin olma ve
iletileri anlamlandırma süreçlerini açıklamasının yanısıra bu iletileri paylaşmaya
karar verme süreçlerinde anlamlı farklılık oluşturduğunu göstermektedir. Sosyal
medyadaki yaygın paylaşımların kullanıcılar tarafından doğruluk derecesi
sorgulanmadan paylaşıldığı görülmekle birlikte, paylaşımda sözü edilen tehlikelerin
gerçekleşme olasılığına karşı bireylerin kendini garantiye alma düşüncesiyle hareket
ettiği ayrıca görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Medya Okuryazarlığı, Sosyal Medya, Sahte İçerik, Facebook

University Students’ Facebook Message Interpretation and Share Process in the Framework of the Five Key Questions in Media Literacy

Öz

As a result of the diversity in social media content and the continuous pollution of
information it brings, there is a need to question the reliability and accuracy of the
new information circulated. A fake Facebook message and a source of loss posting,
whose source is unclear; have been used in the study to investigate the questioning
processes and sharing status of their accuracy by Facebook users. This research
focuses on the cognitive interpretation of media literacy and the stages of analyzing
the accuracy and reliability of messages with the Five Key Questions approach in
Media Literacy. Two messages on social media, which have been widely shared by
different circles, have been selected to analyze. 116 students both attendees and
nonattendees of Media Literacy course at the Faculty of Communication participated
in the study. During semi structured interviews the students were asked to complete
the following sentences; “I think this message ... because ...”, “I shared this message
because ...” and “I did not share this message because ...”. In the analysis of the data,
phenomenology from qualitative research patterns with content analysis and
quantitative techniques were used together with mixed methods research design.
The results of the research show that the widespread messages on social media are
assumed correct by most of the users without questioning and it shows that the
dangers mentioned in the messages are frequently shared by social media users
with the idea of securing themselves against the possibility of being real. 

Anahtar Kelimeler

Media Literacy, Social Media, Fraud Content, Facebook

Kaynakça

• Altun, A. (2014). Medya Okur Yazarlığı Eğitimine Yönelik Türkçe Yayınlar: Bir Bibliyografya Denemesi. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi (ODÜSOBİAD), 4 (9), 5-15.
• Atmaca, Ç. (2016). Medya Okuryazarlığı Dersinin Öğretmen Adayları Üzerindeki Etkileri. Ege Eğitim Dergisi, 17 (2), 442-480.
• Babad, E., Peer, E., hobbs, R. (2102). Media Literacy and Media Bias: Are Media Literacy Students Less Susceptible to Nonverbal Judgment Biases? Psychology of Popular Media Culture, Vol 1(2), 97-107.
• Bacaksız, T. (2010). Medya Okuryazarlığı Dersinde Gazete ve Dergi kullanımı: İzmir’de Medya Okuryazarlığı Dersinin Öğrencilerin Gazete Ve Dergi Okuma Alışkanlıklarına Olan Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five Approaches. Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications, Inc.
• Desmond, R. (1996). (Ed. Flood, J., Heath, S. B. And Lapp, D.). TV Viewing, Reading and the Media Literacy. Handbook of Research on Teaching Literacy Through the Communicative and Visual Arts. A Project of the International Reading Association, New York.
• Deveci, H., ve Çengelci, T. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarından Medya Okuryazarlğına Bir Bakış. Yüzüncü yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 25-43.
• Duncan, B. et. al. (1989). Media Literacy Resource Guide. Ministry of Education and the Association for Media Literacy, Toronto.
• Durak, H. & Seferoğlu, S. S. (2016). Türkiye’de Sosyal Medya Okuryazarlığı ve Sosyal Ağ Kullanım Örüntülerinin İncelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 1-10.
• Elitok Kesici A. Kızılkaya, A. (2016). Medya Okuryazarlğı Dersine İlişkin Öğretmen Görüşleri. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 6(2), 174-189.
• Giorgi, A. (1997). The Theory, Practice and Evaluation of the Phenomenological Method as a Qualitative Research Procedure. Journal of Phenomenological Psychology, 28 (2), 235-260.
• İnan, T. (2010). Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri ve Medya Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Jenkins, H. (2006). Convergence Culture: Where Old and New Media Collide. New York: New York University Press.
• Jolls, T. (2007). An Overview and Orientation Guide for Media Literacy Education, Los Angeles, Center for Media Literacy.
• Jolls, T., (2018). Center For Media Literacy. http://www.medialit.org/media-literacydefinition-and-more Son erişim tarihi: Kasım 2018
• Keller, U. (1995). Qualitative Data Analysis: Theory, Methods and Practice for Researchers. London: Sage.
• Masterman, L. (1980). Teaching About Television. Palgrave.
• Masterman, L. (1985). Teaching the Media. Comedia Publishing Group.
• McLuhan, M. & Quentin F.(1967). The Medium is the Massage. Bantam Books.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative Research and Case Study Applications in Education. San Francisco, CA 94104.
• Miles, M., B., & Huberman, A., M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. Thousand Oaks, CA, Sage.
• Moustakas, C., E. (1994). Phenomenological Research Methods. Thousand Oaks, CA, Sage Publications.
• Önal, H., İ. (2016). Medya Okuryazarlığının Topluma Getirdiği Yenilikler. Medya Okuryazarlığı (Ed. Küçük Durur, E.) içinde ss.179-195. Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Patton, M., Q. (Qualitative Research and Evaluation Methods. London. Sage Publications.
• Poggenpoal, M., & Myburgh, C. (2003). The Researcher as Research Instrument in Educational Research: A Research Instrument. Education, 124, 418-421.
• Potter, W., J. (2004). Theory of Media Literacy: A Cognitive Approach. Thousand Oaks, CA, Sage.
• Potter, W., J. (2005). “Media Literacy”. Sage, London.
• Real, Y., M. (2008). “An Assesment of the Relationship Between Creativity and Informationand Media Literacy Skills of Community College Students for a Selected Major”. PhD Dissertation, Malibu, USA.
• Shenton, A. (2004). Strategies for Qualitative Research Projects. Education for Information, 22, 63-75.
• Share J. & Jolls, T. & Thoman E. (2019). Five Key Questions That Can Change The World. Son Erişim Tarihi: Şubat 2019, https://www.medialit.org/readingroom/five-key-questions-can-change-world
• Thoman, E. (1993). Skills and Strategies for Media Education. Erişim Tarihi: Ekim 14, 2018. http://www.medialit.org/reading-room/skills- strategies-mediaeducation
• Thoman, E. (1998). Media Literacy: A Guided Tour of Selected Resources for Teaching”. The English Journal. 87 (1), pp. 34-37.
• Thoman E. & Jolls, T. (2008). Literacy for the 21st Century. An Overview & Orientation Guide to Media Literacy Education. Center for Media Literacy, Canada.
• Willig, C. (2012). Perspectives on the Epistemological Bases for Qualitative Research Methods.
• Vanwynsberghe, H., Verdegem P. (2013). Integrating Social Media in Education. ClCWeb-Comparative Literature and Culture 15(3): Article 10.
• Vanwynsberghe, Paulussen & Verdegem (2014). Towards A Conceptual framework for Media Literacy. 1-19.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 5. Baskı, Ankara.