The Relationship between the Broadcasting Policy of the Media and Public Attitude Towards EU-Turkey Relations: A Comparison of 2008 and 2017 Surveys

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 1269 - 1290, 22.07.2019

Hakan Sağlam

https://doi.org/10.17680/erciyesiletisim.536993

Öz

Although a revival in Turkey-European Union relations occurred with the acceptance
of Turkey as a candidate country at the Helsinki Summit in 1999, the desired
progress in relations could not take place. One of the factors shaping the future of
Turkey-EU relations, which is referred by a chronic crisis agenda in recent years, is
the support from the public to the full membership process. Therefore, it becomes
essential to determine the changes in public’s perception of Turkey-EU relations and
this requires a comparison between the studies carried out in different periods. The
first part of the three-part study structured for this purpose includes the literature
review demostrated results of the media and the public’s attitude towards TurkeyEU relations by making use of previous periodical studies. The second section is
reserved the debates about the process of Turkey’s becoming a member of the EU.
The third section (implementation part) contains two research results are compared
in order to gain insight about how the public’s perception of the EU and its attitude
regarding Turkey-EU relations changes from the year 2008 to 2017. At the end of
the study, where some inferences regarding the nature of the relationship between
the representation of Turkey-EU relations in the media and the public’s approach
to this relation are revealed, some proposals have been developed about required
communication policies to ensure a healthy flow of information among the public. 

Anahtar Kelimeler

European Union, Turkey-EU Relations, Media, Social Perception, Changing in Perception

Türkiye-Avrupa Birliği İlişkilerine Dair Kamuoyunun Tutumu ile Medyanın Genel Yayın Politikası Arasındaki İlişki: 2008’den 2017’ye Bir Karşılaştırma

Öz

1999 yılındaki Helsinki Zirvesi’nde Türkiye’nin aday ülke olarak kabul edilmesiyle
Türkiye-Avrupa Birliği (AB) ilişkilerinde bir canlanma meydana gelse de
ilişkilerde istenen ilerleme kaydedilememiştir. Son yıllarda kronikleşen bir kriz
gündemiyle anılır olan Türkiye-AB ilişkilerinin geleceğini belirleyen faktörlerden
biri de, kamuoyunun tam üyelik sürecine olan desteğidir. Bu nedenle, TürkiyeAB ilişkilerine yönelik kamuoyu algısındaki değişimin saptanabilmesi önemli
hale gelmekte ve bu da farklı dönemlerde yapılan araştırmaları karşılaştırmayı
gerektirmektedir. Bu amaçla yapılandırılan üç bölümlük çalışmanın ilk bölümü daha
önce yapılmış dönemsel çalışmalardan yararlanılarak medyanın ve kamuoyunun
Türkiye-AB ilişkilerine yaklaşımına ilişkin sonuçların ortaya konduğu literatür
taramasını içermektedir. İkinci bölüm, Türkiye’nin AB’ye tam üyelik sürecine
ilişkin tartışmalara ayrılmıştır. Üçüncü bölüm (uygulama) ise kamuoyunun AB
algısının ve Türkiye-AB ilişkilerine yaklaşımının 2008 yılından 2017’ye nasıl
değişiklik gösterdiği hakkında fikir edinmek amacıyla iki araştırma sonuçlarının
karşılaştırılmasını içermektedir. Türkiye-AB ilişkileri ile ilgili medyadaki temsilin,
kamuoyunun Türkiye-AB ilişkilerine olan yaklaşımıyla nasıl bir ilişki içinde
olduğuna dair çıkarımların yapıldığı çalışmanın sonunda konuyla ilgili kamuoyunda
sağlıklı bir bilgi akışının sağlanabilmesi için gerekli iletişim politikaları hakkında
bazı öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Avrupa Birliği, Medya, Algıda Değişim, Türkiye-AB İlişkileri, Toplumsal Algı

Kaynakça

• Acar, M. (2006). Avrupa Birliği ve Türkiye (Bir Ekonomik ve Siyasi Analiz). Ankara: Orion Yayınevi.
• Aksoy, P., Tuğ, B. ve Kaymak A. (2017). ‘‘Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Giriş Sürecinin Türk Basınındaki Sunumu’’. İnif E-dergi, 2-1, 36-83.
• Akyol, T. (2016). ‘‘AB önemli mi?’’. Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/ yazarlar/taha-akyol/ab-onemli-mi-40121485. Erişim Tarihi: 04.03.2019.
• Altıok, M. (2016). ‘‘Alayına trexit’’. Sabah. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/ melihaltinok/2016/11/14/alayina-trexit. Erişim Tarihi: 04.03.2019.
• Ardıç, E. (2016). ‘‘AB işi burada biter’’. Sabah. https://www.sabah.com.tr/ yazarlar/ardic/2016/08/04/ab-isi-burada-biter. Erişim Tarihi: 05.05.2019.
• Aslan, A. (2008). Avrupa Birliği ve Medya: Türkiye’de Yazılı Basında Avrupa Birliği Haberleri. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Avrupa İşbirliği Ağı Derneği (2017). “AB Algı Araştırması”. http://www.aiad.org.tr/ ab-algisi-arastirmasi-sonuclari-yayinlandi/. Erişim Tarihi: 02.01.2019.
• Barlas, M. (2016). ‘‘Tek merkezli birleşik Avrupa Hitler’in hayali miydi? ’’. Sabah. https://www.sabah.com.tr/yazarlar/barlas/2016/05/16/tek-merkezlibirlesik-avrupa-hitlerin-hayali-miydi. Erişim Tarihi: 06.04.2019.
• Bila, F. (2016). ‘‘Türkiye’nin yeri’’. Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/ fikret-bila/turkiyenin-yeri-40288781, Erişim Tarihi: 04.03.2019.
• Bozkurt, E. (2018). “Son Gelişmeler Işığında Türkiye’de Avrupa Birliği Algısı”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32-8, 267-288.
• Börekci, H., Yurdakul C., (2011). Avrupa Birliği ve Türkiye’nin Birliğe Katılım Sürecinde MASAK. Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayınları.
• Can, Hacı vd., (2013). Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri, Editörler: S. Rıdvan Karluk, Betül Yüce Dural, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Ceran, A., İleri, Ç., Kıvılcım İ. ve Şahin Y. (2016). Türkiye Kamuoyunda AB Üyeliği Desteği ve Avrupa Algısı: Kamuoyu Araştırması. İstanbul: İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları No: 283.
• Cıvaoğlu, G. (2016). ‘‘AB’yle zor AB’siz çok zor”. Milliyet. http://www.milliyet. com.tr/ab-yle-zor-ab-siz-cok-zor--siyaset-ydetay-2345646/. Erişim Tarihi: 04.03.2019.
• Çeviköz, Ü. (2016). ‘‘AB çıpası ne demektir? Neden kaybedilmemelidir?’’. Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/unal-cevikoz/ab-cipasi-ne-demektirneden-kaybedilmemelidir-40320521. Erişim Tarihi: 04.03.2019.
• Dartan, M., Göral, E. (2017). “Almanya’daki Türk Göçmenlerin Türkiye’nin Avrupa Birliği Üyeliği Sürecine Bakışı: Bir Anket Değerlendirmesi”. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 25-1, 35-73.
• Dartan, M. Göral, E. (2017). “Berlin Türk Toplumunun Türkiye-AB İlişkilerine Yönelik Bir Anket Değerlendirmesi”. Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, 25-2, 41-76.
• Er, R. (2016). ‘‘Ömürsüz AB’’. Türkiye. http://www.turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/ rahim-er/591923.aspx. Erişim Tarihi: 10.05.2019.
• Ercan, M. (2012). “Bilecik Üniversitesi Avrupa Birliği Anketi Türk Kamuoyu AB’ye Nasıl Bakıyor?”. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36-1, 199-220.
• Erken, B. (2013). “Türkiye - AB İlişkisinde Temel Bir Etken Türk’ün Avrupalı Kimliği”. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 12-1, 79-104.
• Göral, E., Özdemir L., Yurtkoru S. ve Dartan M. (2014). Üniversite Gençliğinde Avrupa Birliği Algısı: Marmara Üniversitesi 2004 ve 2014 Anketlerinin Bir Değerlendirmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Avrupa Birliği Enstitüsü Yayınları.
• İktisadi Kalkınma Vakfı. (t.b.y.). “Kamuoyunda Ab Desteği ve Ab Algısı Kamuoyu Araştırma Sonuçları Açıklandı”. https://www.ikv.org.tr/ikv.asp?id=2055. Erişim Tarihi: 10.01.2019.
• Kadir Has Üniversitesi. (t.b.y.). “Türkiye Sosyal-Siyasal Eğilimler Araştırması 2017 Sonuçları”. http://ctrs.khas.edu.tr/post/19/turkiye-sosyal-siyasal-egilimlerarastirmasi-2017-sonuclari. Erişim Tarihi: 07.01.2019.
• Kadir Has Üniversitesi. (t.b.y.). “Türk Dış Politikası Kamuoyu Algıları Araştırması – 2018”. http://ctrs.khas.edu.tr/post/27/turk-dis-politikasi-kamuoyu-algilariarastirmasi-2018. Erişim Tarihi: 10.01.2019.
• Kahraman, H. B. (2016). ‘‘Durun, siz kardeşsiniz’’. Sabah. https://www.sabah.com. tr/yazarlar/kahraman/2016/07/13/durun-siz-kardessiniz. Erişim Tarihi: 01.05.2019.
• Karluk, S. R. (2013). Avrupa Birliği Türkiye İlişkileri: Bir Çıkmaz Sokak, İstanbul: Beta Basım Yayın.
• Kaymas, S. (2014). Avrupa Birliği’ni Türkiye’de Okumak, Kültür, Kimlik ve Medya. Ankara: İmaj Yayınevi, 2014.
• Kohen, S. (2016). “TREXİT” bir çare midir?’’. Milliyet. http://www.milliyet. com.tr/-trexit-bir-care-midir--dunya-ydetay-2348807/. Erişim Tarihi: 06.04.2019.
• Konrad-Adenauer-Stiftung Derneği. (t.b.y.). Türkiye’deki Üniversite Öğrencilerinin Avrupa Birliği Algısı. Ed: M. Nail Alkan. https://www. kas.de/c/document_library/get_file?uuid=df35a661-9f40-3e13-99cf343f055f1909&groupId=252038. Erişim Tarihi: 05.01.2019.
• Köksal, H. (2016). ‘‘Sonunda birbirlerini yiyecekler!’’. Türkiye. http://www. turkiyegazetesi.com.tr/yazarlar/hikmet-koksal/592248.aspx. Erişim Tarihi: 04.04.2019.
• Kurul, S. (2018). Türkiye – AB İlişkilerinde Yaşanan Sorunlar Bağlamında Uludağ Üniversitesi Öğrencilerinin AB Algısı. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Nalkıran, A. (2009). Türkiye- Avrupa Birliği Müzakere Sürecinin Türk Basınındaki Yeri. Ankara: Ufuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Özkan, Ö. (2009). Avrupa Birliği Sürecinde Türk Yazılı Basınının Yaklaşımı ve Avrupa Birliği’nin Sunumu. İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• Pagden, A. (2010). Avrupa Fikri. Çev: Rahmi Öğdül, Mesut Varlık, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ruttley, P. (2010). “Birleşmeye Giden Uzun Yol: 1945’ten İtibaren Avrupa Bütünleşmesine Hukukun Katkısı”. Avrupa Fikri, (s.255-287). Çev: Rahmi Öğdül, Mesut Varlık. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Soutou, H. (2014). Avrupa Birliği Tarihi 1815’ten Günümüze. Çev: Eylem Alp. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Şenyuva, Ö. (2009). “Türkiye Kamuoyu ve Avrupa Birliği 2001-2008: Beklentiler, İstekler ve Korkular”. Uluslararası İlişkiler, 6-22, 97-123.
• Tonus, Ö. (2015). “Eskişehir’de Avrupa Birliği algısı Türkiye genelinden farklı mı? ”. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 14-2, 49-83.
• Yazgan H., Aktaş A. (2012). “Türkiye- Avrupa Birliği İlişkilerinde Kamuoyu Faktörü: Çankırı İli Örneği”. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2-2, 1-23.