Himmetli (Niğde-Merkez) Köyü Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar

Yıl 2018, Sayı: 74, 139 - 156, 24.06.2018

İdris Nebi Uysal

https://doi.org/10.32704/erdem.450121

Cited By: 3

Öz

Bu yazıda Niğde merkeze bağlı Himmetli köyünden derlenen sözcük ve deyimlerden Derleme Sözlüğü’ne katkı sağlayabilecek olanlar üzerinde durulmuştur. Derlemeler sırasında tespit edilen 66 sözcük ve deyim, Derleme Sözlüğü’ne alınabilecek durumdadır. Kimi sözcükler, anlaşılırlığı kolaylaştırmak ve kullanımı örneklendirmek için tanık cümleleriyle birlikte verilmiştir. Listedeki sözcük ve deyimlerden bir bölümü (camız böcüsü, cıcıh, gözü düşmek, örtmelik, yığdırmak gibi) yalnızca Derleme Sözlüğü için değil, bazı genel sözlükler ve alan sözlükleri için de sözlük maddesi olabilecek örneklerdir. Sözcükler arasında bugün yazı dilinde bulunmayan ancak Türkçenin tarihî dönemlerinde işletilmiş olanlar da vardır. Çalışmanın, hem Türkiye Türkçesi ağız araştırmalarına hem de Niğde yöresi için yürütülecek olan ağız araştırmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ağız Bilimi, Derleme, Himmetli, Derleme Sözlüğü

Kaynakça

• Akar, Ali (2016). “Sosyal Bilimlerin Veri Kaynağı Olarak Ağızlar”, Akademik Bakış, S 19, s. 169-182.
• Aktunç, Hulki (2010). Büyük Argo Sözlüğü, 7 bs., İstanbul: Yapı Kredi yayınları.
• Baytop, Turhan (2007). Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, 3. bs., Ankara: TDK yayınları.
• Caferoğlu, Ahmet (1968). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara: TDK yayınları.
• Clauson, Sir Gerard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth- Century Turkish, Oxford: At The Clarendon Press.
• Demir, Nurettin (2013). Ankara Örneğinde Ağızların Belgelenmesi, Ankara: TDK yayınları.
• Demirci, Metin (2017). “Osmaniye, Düziçi Ağzından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, S. 33, s. 36-44.
• Erdem, Mehmet Dursun (2013). “Ağız Sözlükçülüğü Üzerine” Turkish Studies, Volume 8/3, s. 95-102.
• Erdoğan, Songül (2012). Niğde Merkez ve Bor Ağzı, Basılmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdoğan, Songül (2013). “Niğde ve Kırşehir Yöresi Ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”, Muzaffer Akkuş Armağanı, Konya: Kömen Yayınları.
• Erdoğan, Songül (2016). “Niğde Yöresi Ağzından Derleme Sözlüğüne Katkılar 1”, Türklük Bilimi Araştırmaları, S 40, s. 69-82.
• Gülensoy, Tuncer ve Alkaya, Ercan (2011). Türkiye Türkçesi Ağızları Bibliyografyası, 2. bs., Ankara: Akçağ yayınları.
• Gülseren, Cemil (2016). “Malatya’dan Derleme Sözlüğü’ne Katkılar”, Diyalektolog, S 12, s. 47-55.
• Karahan, Leylâ (1996). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, Ankara: TDK yayınları.
• Levend, Agâh Sırrı (1972). Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri, 3. bs., Ankara: TDK Yayınları.
• Paçacıoğlu, Burhan (2016). Türkçenin VIII.-XVI. Yüzyıllar Arasında Sözcük Dağarcığı, İstanbul: Kesit yayınları.
• TDK (2009a). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-VI, 3. bs., Ankara: TDK yayınları.
• TDK (2009b). Tarama Sözlüğü-IV, 3. bs., Ankara: TDK yayınları.
• TDK (2011). Türkçe Sözlük, 11. bs, Ankara: TDK yayınları.
• Toker, Mustafa (2011). “Derleme Sözlüğü ve Mersin Ağzı Sözlüğü’ne Tarsus Yöresinden Katkılar”, Turkish Studies, Volume 6/3, Summer 2011, s. 1229-1249.
• Uysal, İdris Nebi (2017). “Ağız Verilerinin Şehir Tarihi Araştırmalarına Katkısı”, 4. Milletlerarası Şehir Tarihi Yazarları Kongresi, İstanbul (Basım aşamasında).
• Zülfikar, Hamza (1995). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: TDK yayınları.
• http://www.nigde.gov.tr/kurumlar/nigde.gov.tr/Genel/Resimler/nufusson. pdf.