Turup El Bağlayalar Karşuña Yârân “Saf Saf”

Yıl 2010, Sayı: 56, 69 - 102, 01.04.2010

Hasan Gültekin

Öz

Divan şiirinin; klâsik şerh metodunun yanında yapısalcı bir yaklaşımla çözümlemeyi amaçladığımız bu çalışmanın ilk bölümünde Bakî’nin
“saf saf” redifli gazeli incelenmiş; ikinci bölümde de Bakî’nin gazeline
yazılan nazirelerin metni verilmiştir. Yapısal yöntemle çözümleme denemesi yaptığımız “saf saf” redifli gazelin ses ve anlam uyumu ile şeklî
mükemmelliği yanında bu gazele yazılan nazirelerin çokluğu da dikkat
çekmektedir. Bakî’nin gazeli, nazirelerine göre sanatsal yönden ve üslup yönünden daha etkileyicidir. Kullanılan redif, anlam ve biçim bütünlüğünü sağlarken gazelin tamamında aktarılmak istenen düşünceyi
de her beyitte farklı açılardan ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, Bakî, nazire, gazel, yapısal inceleme, şerh, redif

Bakî’s Ode: Turup El Bağlayalar Karşuña Yârân “Saf Saf”

Öz

Bakî’s Ode: Turup El Bağlayalar Karşuña Yârân “Saf Saf”
The first part of this essay aims to to analyze Baki’s Ode with the “saf
saf” rhyme, and İn the second part provides the texts of the replying
poetry written for Baki’s ode. This study also aims to examine the divan poetry a with a structuralist approach together with the classical
comment (şerh) method. The structuralist approach gives the sound
harmony and meaning accord, and stylistic excellency in the ode. There are abundance of replying poetry (nazire) for Baki’s ode; however,
Baki’s ode is more impressive than the replies in terms of artistic and
stylistic tones. Baki’s rhymes ensure the integrity of meaning and style,
and each rhyme puts forward the ideas of the whole ode from different
aspects. 

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish literature, divan, Baki, nazire, ode, şerh, rhyme, structural analysis

Kaynakça

• Açık, Nilgün (1998), Gayrı Redifli Gazeller (İnceleme-Açıklama-Karşılaştırma), Muğla Üniversitesi, SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
• Ceylân, Ömür (2003), “Klâsik Türk Şiirinde Turnaya Dâir”, Gazi Üniversitesi HBVAE, Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, XXVIII:1-8.
• Çetin, İsmail (1993), Derzî-zâde Ulvî (Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Divanının Tenkidli Metni), Fırat Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• Dilçin, Cem (1986), “Divan Şiirinde Gazel”, Türk Dili (Divan Şiiri Özel Sayısı), CDXVCDXVII:78-247.
• Dilçin, Cem (1991), “Fuzulî’nin Bir Gazelinin Şerhi ve Yapısal Yönden İncelenmesi”. Türkoloji Dergisi, IX:I:43-98, Ankara.
• Dilçin, Cem (1992), “Fuzulî’nin Şiirlerinde Söz Tekrarlarına Dayanan Bir Anlatım Özelliği”, Türkoloji Dergisi, X:I: 77-114, Ankara.
• Dilçin, Cem (1995), “Fuzulî’nin Şiirlerinde İkilemelerin Oluşturduğu Ses, Söz ve Anlam Düzeni”, Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), Abdülbaki Gölpınarlı Armağanı, XIX:157-202. Harvard University.
• Esir, Hasan Ali (1994), Hâfız-zâde Seyyid Mehmed Sa’dî Çelebi Dîvânı (İnceleme-Metin-Sözlükİndeks), İstanbul Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Feldman, Walter (1996), “The Celestial Sphere, the Wheel of Fortune, and Fate in the Gazels of Nâ’ilî And Bâkî” Int. Journal of Middle Eastern Studies, 28:193-215.
• Gültekin, Hasan (2000), Mecmûa-i Nezâyir (Transkripsiyonlu Metin), Pamukkale Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
• Güz, Nüket (1987), “ Şiirsel İşlev ve Yapısal Çözümleme”, Dilbilim, VII:83-99.
• Horata, Osman (1998a), “Ses, Anlam Bütünlüğü ve Gazel-i Tecnîsler”, Doğu Akdeniz Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Dergisi, I:65-76.
• Horata, Osman (1998b), “Necâtî Bey’den Bakî’ye Döne Döne”, Bilig, VII:44-66, Ankara.
• İpekten, Haluk (2001), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, Mehmet (1995), Tevfik Fikret, Devir-Şahsiyet-Eser, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Koç, Nagihan (2006), Hâfız Mehmed Sebâtî Divânı’nın Transkripsiyonlu Metni ve İncelenmesi, Sakarya Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya. Kortantamer, Tunca (1993), “Türk Şiirinde Ses Konusunda ve Ses Gelişmesinin Devamlılığı Üzerine Genel Bazı Düşünceler I”, Eski Türk Edebiyatı Makaleler, 273- 336, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Köksal, M. Fatih (2001), Edirneli Nazmî-Mecmaü’n’-Nezâ’ir (İnceleme-Tenkitli Metin), Yayımlanmamış Doktora Tezi, SBE, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Köksal, M. Fatih (2003), “Nazire Kavramı ve Klâsik Türk Şiirinde Nazire Yazıcılığı”, Diriözler Armağanı-Prof. Dr. Meserret Diriöz ve Haydar Ali Diriöz Hatıra Kitabı, 215-290, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Kürkçüoğlu, Kemâl Edip (1973), Tahirü’l-Mevlevî-Edebiyat Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Kuloğlu, Nazan (1996), “Bâkî’nin Kanûnî Sultan Süleyman Mersiyesi Üzerine Psikolojik Bir Çözümleme”, Türk Edebiyatı, 272:50-52.
• Küçük, Sabahattin (1988), “Bâkî’ye Dair Notlar”, Fırat Üniversitesi Dergisi (Sosyal Bilimler), 2:2:139-147.
• Küçük, Sabahattin (1994), Bâkî Dîvânı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Levend, Agâh Sırrı (1988), Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Mermer, Ahmet (1991), Mezâkî-Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı’nın Tenkidli Metni, Ankara: AKM Yayını.
• Saraç, M. A. Yekta (2007), Klâsik Edebiyat Bilgisi, Biçim-Ölçü-Kafiye, İstanbul:3f Yayınevi.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1998), Edebiyat Üzerine Makaleler, 5. Baskı, İstanbul:Dergâh Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihad (1946), “Hayâlî-Bâkî”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 1:1:26-38.
• Tuyan, Derya Rabia (2007), Ayntablı Hâfız ve Dîvanı-İnceleme-Metin-Dizin, Gazi Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yahya Kemal (1984), Edebiyata Dair, İstanbul.