Bir Aruz Ustası Olarak Mehmet Âkif Ersoy

Yıl 2010, Sayı: 58, 243 - 254, 06.06.2010

Mustafa Güneş

Öz

VIII. yüzyılda Arap edebiyatında doğan aruz, başta İran edebiyatı olmak
üzere İslâm edebiyatlarında kullanılmaya başlandı ve İslâmiyet’in kabulünden sonra da Türk şiirinde yer aldı.
Mehmet Âkif Ersoy, çocukluğundan itibaren özellikle şiire meraklı
olan bir insandır. Onun, şiir dünyasını besleyen en güçlü damarlardan
birisi de divan şiiri geleneğidir. Çocukluğundan itibaren klâsik edebiyat
geleneği içerisinde yetişen Mehmet Âkif’in şiirlerinde, şekil açısından
eskiye ait pek çok unsur ve özellik bulunur. Şair, bütün şiirlerini divan
edebiyatı nazım şekillerini kullanarak aruz vezni ile yazmıştır.
Sağlam bir anlatım, aruz vezninin Türkçeye başarıyla uygulanmış olması ve hikâye üslubunu çok sevmesi gibi konular, Mehmet Âkif’in şiirinin en belirgin özelliklerini gözler önüne serer. Önemli bir kısmı manzum hikâyelerden oluşan Safahat adlı şiir kitabı, bir yönüyle modern
bir mesnevi veya manzum bir roman olarak da kabul edilir.
Mehmet Âkif Ersoy, son devirde Türk şiirinde aruzun başarıyla uygulanabileceğini şiirleriyle açıkça göstermiştir. Aruz, Mehmet Âkif’in şiirlerinde Türkçe ile en güzel şekilde bağdaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk şiiri, aruz, Mehmet Âkif Erso

A Prosody (Aruz) Master: Mehmet Akif Ersoy

Öz

Prosody (aruz), born in the Arab literature in the 8th century, was used
in Islamic literature, especially the Iran literature. After the conversion of the Turks to Islam in the 10th century, it also took its place in the
Turkish poetry.
Mehmet Âkif Ersoy, beginning from his childhood, had a particular interest in poetry. One of the strongest assets of his poetry was the ivan tradition. Having been raised in tradition of classical literature, Âkif’s poems carries many components and features of the past in
terms of form.
The poet wrote all of his poems with aruz, by using the shape of verses of the divan literature. Certain characteristics of Mehmet Âkif’s poetry are his solid expression, successful adaptation of aruz to Turkish
language and adorement of the narrative style. Mostly consisted of
narratives written in verses, Mehmet Âkif’s book, Safahat is accepted, in
a way, as a modern masnavi or a novel written in verses.
Mehmet Âkif clearly showed with his poems that the aruz could be
successfully implemented to the Turkish poetry. Mehmet Âkif’s poems
proves that aruz is compatible with Turkish language.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Akif Ersoy, Turkish poetry, prosody (aruz)

Kaynakça

• Coşkun, Menderes (2009), “Mehmet Âkif’in Şiir Anlayışı ve Şiir Seviyesine Yükselmiş Manzumeleri”, Uluslararası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı, C.2, 1. bs. Burdur: s.567-562, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yay.
• Çantay, Hasan Basri 1(966), Âkifnâme (Mehmed Âkif), 1.bs. İstanbul: Ahmet Sait Matbaası.
• Çapan, Pervin (2008), “ Eski Türk Edebiyatı Meseleleri”, Eski Türk Edebiyatı Çalıştayı Bildiriler Kitabı, 1. bs. (Haz. Ali Fuat Bilkan vd.) Ankara: s. 61-64, Grafiker Yay.
• Doğan, M. Nur (1997), Fuzûli’nin Poetikası, 1.bs. İstanbul: Kitabevi Yay.
• Düzdağ, M. Ertuğrul (1996), Mehme Âkif Ersoy, 3. bs. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yay.
• Ersoy, Mehmet Âkif, (1979), Safahat, (M. Ertuğrul Düzdağ,), 12. bs. İstanbul: İnkılap ve Aka Yay.
• Ersoy, Mehmet Âkif (2009), Safahat, (Haz. A. Vahap Akbaş), 1.bs. İstanbul: Beyan Yay.
• Gariper, Cafer (2009), “Kendi Şiir Anlayışının Dışına Düşmüş Bir Şair: Mehmet Âkif’in
• Poetik Görüşleri Işığında Sanatına Bir Bakış”, Uluslarası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı, C. 1, Burdur: s. 145-156, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yay.
• Göde, Halil Altay (2009), “Mehmet Akif’in Şiirlerinde Halk Edebiyatı Unsurlarından Kalıplaşmış Sözler”, Uluslarası Mehmet Âkif Ersoy Sempozyumu Bildiriler Kitabı, C. 1, Burdur: s. 307-318, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yay.
• İpekten, Haluk (2005), Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, 7. bs. İstanbul: Dergâh Yay.
• Kuntay, Mithat Cemal (1986), Ölümünün 50. Yılında Mehmet Akif Ersoy Hayatı-SeciyesiSanatı-Eserleri, 1.bs. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Mermer, Ahmet (1983), Eski Türk Edebiyatı XVI- XVII. Yüzyıl, 1. bs. Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yay.
• Pala, İskender (2003), “Aruz Üzerine Düşünceler ve Teklifler”, Akademik Divân Şiiri Araştırmaları, 1. bs. İstanbul: s. 61-81, L&M Yay.
• Saraç, Yekta (2007), Klasik Edebiyat Bilgisi, Birim- Ölçü- Kafiye, 1. bs. İstanbul: 3 F Yay
• Saraç, Yekta (2008), “Edebi Bilgiler ve Edebi Sanatların Öğretimi”, Eski Türk Edebiyatı Çalıştayı Kitabı, 1. bs. (Haz. Ali Fuat Bilkan vd.) Ankara: s.23-27, Grafiker Yay.
• Saraç, Yekta (2009), Eski Türk Edebiyatına Giriş, 1. bs. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
• Şafak, Yakup, “Mehmet Âkif ve Aruz” http://www.turkiyat.selcuk.edu.tr/pdfdergi/s5/13.pdf (13 Ağustos 2010).
• Timurtaş, Faruk K. (1995), “Muallim Nâcî ve Lügatı” Lûgat-ı Nâci, İstanbul: s.5-16, Çağrı Yay.
• Tural, Sadık (2004), Edebiyat Bilimine Katkılar I, 1. bs. Ankara: Yeni Avrasya Yay.