The Pi̇cture of the Poem, the Poem of the Pi̇cture: Ahmet Haşi̇m and O Belde Poe

Yıl 2024, Sayı: 86, 97 - 116, 14.06.2024

Rabia Nur Özyüzer

https://doi.org/10.32704/erdem.2024.86.097

Öz

By establishing interdisciplinary relations in every field of art, it was
ensured that artists were influenced by different disciplines other
than their own. Considering the relationship that can be established
between a poem and its picture, this commission; a close connection
can be established between Ahmet Haşim’s poetics and the art of
painting, and the execution of the poet’s painting on a fingerprint
from this context. The relationship between painting and support
has expressed the connection between poetry and painting by using
the poem O Belde by Ahmet Haşim, in particular, as a basis, and
by accepting it as a basis for painting and painting. It is aimed to
adapt Ahmet Haşim’s poem O Belde to the art of painting with the
help of certain images. While doing this, besides verbal and written
expression, visual expression method was also applied. With this
article, we aimed to embody the abstract color and light until today.
Painting and poetry; while determining their place in the shaping
wheel of history, it sprinkles the water of life for the seeds of next
generations with the products put forward. Although painting
and poetry, as verbal and visual arts, are often studied as separate
branches of art, they maintain their existence under the same roof of
artistic sciences. It is a network of relations in which physical and
metaphysical dimensions are reached, starting from the image, which
is accepted as a common concept in both poetry and painting. Man
is a part of artistic creation with all his achievements. The products
it reveals are essences that break away from their own existence. As
a requirement of organic integrity, the tendency of human beings
to prove and express their existence is an indispensable reality.
When each person is considered special, their human expression is
equivalent to the number of people born into the world. Painting and
poetry arts are powerful expression methods in their fields. Poetry can
transform its existence into painting with the power of description.
Most poets in Turkish literature, while writing their poems, also take
care to create a visual feast. The poem O Belde by Ahmet Haşim, one
of the poets of the Fecr-i Âti period of the Turkish poetry world, is
also worth seeing in a painting in the poetic harmony of the painting.
With the imaginary keys of the world of poetry, the doors of the world
of painting can be unlocked with colors, symbols and intuitions.
While Ahmet Haşim’s life as a whole and his understanding of art
were revealed, the place of the relationship between painting and
poetry in this integrity was also determined. Starting from the poem
“O Belde” and reaching the painting O Belde, the sides of the poem
and the painting that complement and feed each other have been
examined. A new interpretation has been brought to the poem beyond
the known Haşim patterns by drawing a path to Haşim’s life through
the determined metaphors of the O Belde poem. Expression of poetry
in symbolic language; the mother is depicted with a utopia motif that
includes the longing for childhood, the meaning and her life and art.

Anahtar Kelimeler

Poem, Picture, Aesthetic, Art, Ahmet Haşim, O Belde

Şiirin Resmi Resmin Şiiri: Ahmet Haşim ve O Belde Şiiri

Öz

Sanatın her alanında disiplinler arası ilişkiler kurularak, sanatçıların
kendi alanları dışında farklı disiplinlerden etkilenmeleri sağlanmıştır.
Bir şiirin resim ile ilişkisini ele aldığımız bu makalede; Ahmet
Haşim’in poetikası ve resim sanatı arasındaki yakın bağı ortaya
koymaya çalışacağız. Bu bağlamdan yola çıkarak, genelde resim
ve şiir ilişkisi, özelde Ahmet Haşim’in O Belde şiiri temel alınarak
poetikası ve resim hakkındaki düşünceleriyle destekleyip, şiirin
resimle olan ortaklığına vurgu yapılacaktır. Ahmet Haşim’in O
Belde şiirinin belirli imgeler yardımı ile resim sanatına uyarlanışı
amaçlanmıştır. Bunu yaparken sözlü ve yazılı yolla ifade etmenin yanı
sıra görsel ifade yöntemine de başvurulmuştur. Bu makale ile bugüne
kadar mücerret olan renk ve ışığı müşahhas hale getirmeyi amaçladık.
Resim ve şiir; tarihin şekillendiren çarkında yerlerini belirlerken,
ortaya konulan ürünlerle de sonraki nesillerin tohumlarına can suyunu
serper. Resim ve şiir, sözel ve görsel sanatlar olarak çoğu zaman
sanatın ayrı dalları olarak çalışılsa da sanatsal bilimlerin aynı çatısı
altında varlıklarını yürütürler. Şiirde de resimde de ortak bir kavram
kabul edilen imgeden yola çıkarak fizik ve metafizik boyutlara
ulaşılan bir ilişki ağıdır. İnsan, edindiği tüm kazanımlarıyla sanatsal
yaratımın bir parçasıdır. Ortaya koyduğu ürünler ise kendi varlığından
kopan özlerdir. Organik bütünlüğün bir gereği olarak insanın, varlığını
ispat ve ifade etme yönelimleri vazgeçilmez bir gerçektir. Her insan
özel kabul edildiğinde, insani ifade biçimleri dünyaya gelen insan
sayısıyla eş değerdir. Resim ve şiir sanatları kendi alanlarında güçlü
ifade yöntemleridir. Şiir, varlığını betim gücüyle resme dönüştürebilir.
Türk edebiyatında çoğu şair şiirlerini yazarken aynı zamanda görsel
şölen oluşturmaya da özen gösterir. Türk şiir dünyasının Fecr-i Âti
dönemi şairlerinden Ahmet Haşim’in O Belde şiiri de resmin şiirsel
ahengi içerisinde bir tabloda görülmeye değer. Şiir dünyasının
imgesel anahtarlarıyla resim dünyasındaki kapıların kilidi renkler,
semboller ve sezgiler ile açılabilir. Ahmet Haşim’in bir bütün olarak
hayatı ve sanat anlayışı ortaya konulurken, resim ve şiir ilişkisinin bu
bütünlükteki yeri de belirlenmiştir. O Belde şiirinden yola çıkarak O
Belde resmine varana kadar, şiirin ve resmin birbirini tamamlayan ve
besleyen tarafları incelenmiştir. O Belde şiirinin belirlenen metaforları
üzerinden Haşim’in hayatına uzanan bir yol çizilerek, bilinen Haşim
kalıplarının ötesinde şiire yeni bir yorum getirilmiştir. Şiirin sembolik
dil ile ifadesi; anne, çocukluğa duyulan özlem, mâna ve hayatı ve
sanatına şamil olan bir ütopya motifi ile tasvir edilir.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Resim, Estetik, Sanat, Ahmet Haşim, O Belde

Kaynakça

• Altıok, Metin (2004). Şiirin İlk Atlası. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Anar, Turgay (2019). Sonsuzluğun Yüzleri İkinci Yeni Şiirinde Görsel Sanatlar. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Deleuze, Gilles (2006). Müzakereler. Çev. İnci Malak Uysal, İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Enginün, İnci ve Kerman, Zeynep (2015). Ahmet Haşim Bütün Şiirleri Piyale, Göl Saatleri ve Kitapları Dışındaki Şiirler. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Gombrich, Ernst Hans Josef (2022). Sanatın Öyküsü. Çev. Erol Erduran ve Ömer Erduran Remzi Kitabevi.
• Harvey, Judith (2002). “Ut Pictura Poesis”. (Erişim Tarihi: Haziran 2022) https://csmt.uchicago.edu/glossary2004/utpicturapoesis.htm#_ftnref2. adresinden alındı.
• Jung, Carl Gustav (2021). Dört Arketip. Çev. Zehra Aksu Yılmazer, İstanbul: Metis Yayınları
• Kaplan, Mehmet (1948). “O Belde’nin Tahlili”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 2(3-4), s. 231-244.
• Malinowski, Bronislaw (1990). Büyü, Bilim ve Din. Çev. Saadet Özkal, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Okay, Orhan (1976). “Ahmed Haşim’in Şiirlerinin Sembolizm Açısından Yorumu”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 22, s. 191-203.
• Plutarch. (1936). Moralia. Londra: MA. Harvard Üniversitesi Yayınları.
• Riot-Sarcey, Michele, Bouchet, Thomas, ve Picon, Antoine (2003). Ütopyalar Sözlüğü. Çev. Turhan Ilgaz, İstanbul: Sel Yayıncılık.