ERMENİLERİN ERMENİLERE ZULMÜ: ANTEPLİ BOYACIYAN AİLESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Sayı: 64, 61 - 81, 06.12.2019

Şenay Atam

https://doi.org/10.36542/erma.591084

Öz

• Ermeni’nin Ermeni’ye
  zulmü aslında çalışmalarda azınlıkta olarak yer tutsa da tam tersine ön plana
  çıkarılması gereken bir konudur. Çünkü Türk Devleti’ne bugüne kadar yapılan
  ithamlarda hep Türklerin Ermenileri katlettiği vurgusu yapılmakta, karşı tez
  olarak da aslında gerçeği yansıtan bir nokta olarak devlet isyanları önlemiştir,
  vatandaşların can güvenliği tesis edilmeye çalışılmıştır savunması yapılmıştır.
  Fakat Ermenilerin Ermeni vatandaşlara zulmü de ortaya çıkarıldıkça görülmektedir
  ki Osmanlı Devleti aynı zamanda Ermeni yurttaşlarını da korumaya çalışmıştır.
  Onlara yönelik terör olaylarında derhal harekete geçerek suçluların yakalanıp
  gerekli cezalarının verilmesi, zulme maruz kalan vatandaşların bir şekilde
  güvenliğinin sağlanmaya çalışılması faaliyetleri titizlikle yürütülmüştür. Ermeni’nin
  Ermeni’ye zulmü aslında her toplum içerisinde yaşayan insanların kendi
  aralarında ortaya çıkan bir problem gibi de görülebilir. Nitekim insanların
  karşılıklı anlaşmazlık içerisinde bulunduğu kişilerle yaşadıkları adli olaylar
  her toplum içerinde rastlanılabilir bir durumdur. Burada farklı olan sistematik
  bir biçimde devlet yanlısı kişilerin Ermeni terör olayları ile sindirilmeye
  çalışılmasıdır. Böylece devletin yanında yer alacak, haksızlığa karşı duracak
  diğer sağduyulu Ermenilerin de gözü korkutulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Van’da
  yaşadığı esnada Ermeni komitecilerinin zulmüne maruz kalan Antepli Boyacıyan
  ailesinin başına gelen olaylar üzerinden Ermeni komitacılarının kışkırtmalarına
  gelmeyen ya da karşı koyan Ermenilerin yaşadıkları zulüm ele alınmıştır.
  

Anahtar Kelimeler

Boyacıyan, Van, Ermeni Olayları, Antep Ermenileri, Ermeni Zulmü

Kaynakça

• KaynakçaArşiv BelgeleriBaşkanlık Osmanlı Arşivi (BOA)1-Bab-ı Ali Evrak Odası Belgeleri (BEO.): . 1306/97925; 1630/122220; BEO 3109/233123; 3109/233124; 3201/240008; 3210/240692; 3453/258960. 2-Dâhiliye NezaretiMektubi Kalemi Evrakı (DH.MKT.): 485/23; 626/67; 744/55; 785/19; 1150/87; 1184/57; 1401/85; 1470/86; 1880/12; 1184/57; 1992/57; 2649/57Sicil-i Ahval İdare-i Umumi Defterleri (DH.SAİD.d.): 42/53-54; 112/261.Şifre Kalemi (DH.ŞFR.): 384/28; 384/86; 385/39.3-İradelerDâhiliye (İ.DH.): 1057/83007; 1414/32.Hususi (İ.HUS.): 156/23Rüsumat (İ.RSM.): 30/28.Taltifat (İ.TAL.): 456/34.4- Teftişat-ı Rumeli EvrakıArzuhaller (TFR.ŞKT): 166/16534.Sadaret Evrakı (TFR.I.A.): 40/3985.5. Yıldız EvrakıMütenevvi Maruzat (Y.MTV): 158/10Yayımlanmış BelgelerHüseyin Nâzım Paşa, Ermeni Olayları Tarihi, Cilt: 2, Haz. N. Aktaş-M. Oğuz-M. Küçük, Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, 1993Kaynak Eserler ve İncelemelerAçıkses, Erdal, Güher, Ebru. “Ermeni Sorununun Ortaya Çıkmasında Amerikan Basın-Yayın Faaliyetlerinin Rolü”, II. Uluslararası Türk-Ermeni İlişkileri ve Büyük Güçler Sempozyumu, Bildiriler 6-8 Mayıs 2015 Erzurum-Türkiye, Cilt: 2, 2015: 1033-1047.Akçora, Ergünöz. Van ve Çevresinde Ermeni İsyanları (1896-1916), İstanbul:Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 2007.Akçora, Ergünöz, Kaya Mehmet. “Ermeni Komitelerinin Anadolu’da Çıkardıkları İsyanlar (1878-1905)”, Yeni Türkiye Yayınları Dergisi, Sayı: 62, 2014: 1887-1957.Banoğlu, Niyazi Ahmet. Ermeni’nin Ermeni’ye Zulmü, Ankara: Gündüz Matbaacılık: 1976.Baykara, Tuncer. Anadolu’nun Tarihî Coğrafyasına Giriş I Anadolu’nun İdari Taksimatı, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 2000.Birol, Nurettin. “1890-1901 Ermeni Olayları ve Halil Rıfat Paşa” Yeni Türkiye Yayınları Dergisi Ermeni Meselesi Özel Sayısı, Sayı: 62, 2014: 2067-2108.Cuinet Vital, La Turquie D’Asie, Géographie Administrative Statistique Descriptive et Raisonnée De Chaque Province De L’Asie Mineure, Tome I-II, Paris: Ernest Leroux Éditeur, 1891.Çelik, Hüseyin. “1915’te Van’da Ne Oldu?”, Yeni Türkiye Yayınları Dergisi Ermeni Meselesi Özel Sayısı, Sayı: 62, 2014: 2207.Demiroğlu, Faiz. Van’da Ermeni Mezâlimi (1895-1920), Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1985.Emrahov, Ziyad. "Rusya Arşiv Belgelerınde Kafkasya'nın Ermeni Din Adamlarının Osmanlı İmparatorluğu'nda Çıkarılmış İsyanlara (1890-1896 Yılları) Verdiği Destek", Ermeni Araştırmaları, 2014: 115-124.Erdal, İbrahim. “Ermeni Komitecilerin Ermeniler ve Diğer Gayrimüslimlere Yaptığı Baskı ve Saldırılar”, Osmanlı Siyasal ve Sosyal Hayatında Ermeniler, Ed: İbrahim Erdal ve Ahmet Karaçavuş, İstanbul: IQ Yayıncılık, 2009: 41-54.Erdoğan, Dilşen İnce. Amerikan Misyonerlerinin Faaliyetleri ve Van Ermeni İsyanları (1896), İstanbul: IQ Yayıncılık, 2008.Göyünç, Nejat. “Türkler ve Ermeniler Yeni Türkiye Yayınları Dergisi Ermeni Meselesi Özel Sayısı, Sayı: 60. 2014: 25-73.Gül, Mustafa. “1896 Van Ermeni İsyanı Ve Sonrasındaki Gelişmeler” Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, Sayı: 8, 1997: 139-149.Gürün Kâmuran. Ermeni Dosyası, İstanbul: Remzi Kitabevi, 2010.Halaçoğlu,Yusuf. Ermeni Tehciri ve Gerçekler (1914-1918), Ankara: T.T.K. Yayınları, 2001.Hocaoğlu, Mehmed. Arşiv Vesikalarıyla Tarihte Ermeni Mezâlimi ve Ermeniler, İstanbul:1976.Kantarcı, Şenol. Tarih ve Uluslararası İlişkiler Boyutuyla Ermeni Dosyası, Ankara: Lalezar Kitabevi, 2007.Kaya, Doğan, “Van ve Çevresinde Ermeni Mezalimi (1912-1916) Üzerine Söylenmiş Ağıtlar ve Destanlar”, Ali Çelik Armağanı, Ankara: 2014: 331-343Kılıç, Orhan. “Van Eyaletine Bağlı Sancaklar ve İdarî Statüleri (1558-1740)”, Osmanlı Araştırmaları, Cilt: 21, İstanbul: Enderun Kitabevi, 2001: 189-210._________. “16. ve 17. Yüzyıllarda Van Gölü Çevresinde Ermeni Varlığı ve Türk-Ermeni İlişkileri”, Hoşgörü Toplumunda Ermeniler, Cilt: 3, 2007: 439-473._________. “Van”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 42, İstanbul: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları, 2012: 505-510.Kırmızı, Abdülhamit. “Son Dönem Osmanlı Bürokrasisinde Akraba Ermeniler”, Ermeni Araştırmaları Dergisi, Sayı:8, Kış 2003: 137-152.Krikorian, Mesrob. Armenians In The Service Of The Ottoman Empire (1860-1908), Newyork: 1977.Küçük,Cevdet. Osmanlı Diplomasisinde Ermeni Meselesinin Ortaya Çıkışı (1878-1897, İstanbul : Güryay Matbaacılık, 1984.Öğün,Tuncay. Van’da Ermeni Komiteleri ve Faaliyetleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Dergisi, Sayı: 462, Ekim 2001: 590-606.Serdar, Mehmet Törehan. “Osmanlı Devlet Kademesinde Görev Yapan Ermeniler”, Yeni Türkiye Yayınları Dergisi Ermeni Meselesi Özel Sayısı, Sayı: 60, 2014: 722-727.Sertçelik, Seyit. Rus ve Ermeni Kaynakları Işığında Ermeni Sorunu, Ortaya Çıkış Süreci (1678-1914), Ankara: 2015.Şafak, Ali. “Mukayeseli Hukuk Açısından Azınlık Haklarına Bir Bakış ve Ermeni Katolik Patrikliği ile İlgili Bir Fermanın Değerlendirilmesi”, Yeni Türkiye Yayınları Dergisi, Sayı: 60, 2014: 340-344.Uçan, Yunus Emre. Osmanlı Devleti’nde İngiliz Misyoner Okulları, Erciyesi Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi, Erciyes: 2015.Yavuz, Fikrettin. “Bir Din Adamının Ermeni Cemaatine Yaptığı Çağrı: Kırımyan ve Demir Kepçe Vaazı”, II. Uluslararası Türk-Ermeni İlişkileri ve Büyük Güçler Sempozyumu, Bildiriler 6-8 Mayıs 2015 Erzurum-Türkiye, Cilt: 2, Erzurum: 2015: 825-836.