ERMENİSTAN SOVYET SOSYALİST CUMHURİYETİ'NDE BASINDA YER ALAN PROPAGANDA POSTERLERİ ÜZERİNDEN VLADİMİR LENİN'İN KÜLT LİDERLİK İNŞASI

Yıl 2020, Sayı: 65, 75 - 100, 30.04.2020

Sadık Çalışkan , Mehmet Barış Yılmaz

https://doi.org/10.36542/erma.694475

Öz

Kızıl Ordu, 29 Kasım 1920 tarihinde Erivan'ı işgal ederek Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığına son vermiş ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni (ESSC) kurmuştur. ESSC, Sovyetler Birliği'ni meydana getiren 15 cumhuriyetten birini oluşturmuş ve diğer cumhuriyetler gibi ülkede Komünizm propagandası etkili olmuştur. ESSC'de Sovyetler Birliği'nin kurucusu Vladimir Lenin'in liderlik kültü propagandası da yoğun bir şekilde yapılmış ve Lenin'in söylemlerinin Ermeni toplumu tarafından benimsenmesi için çalışılmıştır. Bu süreçte dönemin en etkili kitle iletişim araçların biri olan posterlerden liderlik kültü propagandası için yararlanılmıştır. Bu çalışmada ESSC'de propaganda posterleri üzerinden Lenin'in liderlik kültünün nasıl inşa edildiğinin ve posterler üzerinden hangi mesajların verildiğinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla çalışma kapsamında belirlenen propaganda posterleri, nitel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan göstergebilim analiz yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen bulgularda, Ermeni toplumunun ekonomik ve sosyal yönden kalkınmasında Lenin'in öncü rol oynadığına yönelik algı oluşturulduğu ve Lenin'in liderlik kültü propagandası üzerinden Ermenistan'da Komünizm ideolojisinin yüceltilmeye çalışıldığı ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ermenistan, Medya, Lenin, Liderlik Kültü, Propaganda

Kaynakça

• Barmé, Geremie. Shades of Mao: The Posthumous Cult of the Great Leader: The Posthumous Cult of the Great Leader. The United Kingdom: Routledge, 2016.
• Bonnell, E. Victoria. Iconography of Power: Soviet Political Posters under Lenin and Stalin (Vol. 27). The United States: Univ of California Press, 1999.
• Corbesero, Susan. "Femininity (Con) Scripted: Female Images in Soviet Wartime Poster Propaganda, 1941–1945." Aspasia, 4(1), (2010): 103-120.
• Coşkun, Yasin. "Kilise-Devlet İlişkilerinde İyileşme: 1943-1957 Yılları Arası Sovyet Rusya’da Din Politikası." Karadeniz Araştırmaları, (60), (2018): 46-53.
• Çakı, Caner & Gülada, Mehmet Ozan. "Duvar Resimleri Üzerinden Kült Liderlik Propagandası: Irak Devlet Başkanı Saddam Hüsseyin Üzerine İnceleme." Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 1(2), (2018): 7-24.
• Dekmejian, H. Richard. "Soviet‐Turkish Relations and Politics in the Armenian SSR." Soviet Studies, 19(4), (1968): 510-525.
• Edele, Mark. "Paper Soldiers: The World of the Soldier Hero according to Soviet Wartime Posters." Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, (H. 1), (1999): 89-108.
• Ennker, Benno. "The Origins and Intentions of the Lenin Cult." In Regime and Society in Twentieth-Century Russia, edited by Ian D. Thatcher, 118-128. London: Palgrave Macmillan, 1999.
• Fiske, John. İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev., Süleyman İrvan. 5. Basım. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 2017.
• Gazi, Mehmet Ali, Çakı, Caner, & Gülada, Mehmet Ozan. "İkinci Dünya Savaşı'nda Sovyet Kült Lider Propagandasında Vladimir Lenin ve Joseph Stalin'in Sunumu." Dördüncü Kuvvet Uluslararası Hakemli Dergi, 1(2), (2018): 25-42.
• Guiraud, Pierre. Göstergebilim. Çev., Mehmet Yalçın. 3. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi, 2016.
• Halmesvirta, Anssi. "A Foreign Benefactor and a Domestic Liberator: the Cults of Lenin and Mannerheim in Finland." Scandinavian Journal of History, 34(4), (2009): 414-432.
• Hart, Basil Liddell. İkinci Dünya Savaşı Tarihi. Çev., Kerim Bağrıaçık. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 2015.
• IDEP. "Komünist Gençlik Konulu Propaganda Posteri." Accessed February 20, 2020. https:/ /idep. library. ucla. edu /search #!/ document/ armeniaposters: 414.
• IDEP. "Çocuklar Konulu Propaganda Posteri." Accessed February 20, 2020. https:// idep. library. ucla. edu/ search#!/ document/ armeniaposters: 377.
• IDEP. "Birlik Konulu Propaganda Posteri." Accessed February 20, 2020. https:// idep. library. ucla. edu/ search#!/ document/armeniaposters: 102.
• IDEP. "Eğitim Konulu Propaganda Posteri." Accessed February 20, 2020. https:// idep. library. ucla. edu/ search#!/ document/ armeniaposters: 134.
• IDEP. "Aydınlık Konulu Propaganda Posteri." Accessed February 20, 2020. https:// idep. library. ucla. edu/ search# !/ document/ armeniaposters: 227.
• IDEP. "Çiçek Konulu Propaganda Posteri." Accessed February 20, 2020. https:// idep. library. ucla. edu/ search#!/ document/ armeniaposters: 37.
• IDEP. "Özgürlük Konulu Propaganda Posteri." Accessed February 20, 2020. https:// idep. library. ucla. edu/ search#!/ document/ armeniaposters: 203.
• IDEP. "Parti Konulu Propaganda Posteri." Accessed February 20, 2020. https:// idep. library. ucla. edu/ search#!/ document/ armeniaposters: 408.
• Kalkan Kocabay, Hasibe. Tiyatroda Göstergebilim. İstanbul: E Yayınları, 2008.
• Karaburun Doğan, Derya. "Vladimir Lenin'in Kült Liderlik İnşasında Müziğin Rolü: 'Savaş Yeniden Geliyor' Propaganda Şarkısı," İdil Sanat ve Dil Dergisi, 8(54), (2019): 155-161.
• Karaca, Mustafa. "İtalyan Propagandasında Kült Lider Olgusu: 'Il Duce' Benito Mussolini," Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(2), (2018): 1203-1220.
• Kelly, Catriona. "Grandpa Lenin and Uncle Stalin: Soviet Leader Cult for Little Children." In The Leader Cult in Communist Dictatorships, edited by Balázs Apor, Jan C. Behrends, Polly Jones, E. A. Rees, 102-122. London: Palgrave Macmillan, 2004.
• Kelly, Catriona. "Riding the Magic Carpet: Children and Leader Cult in the Stalin Era." The Slavic and East European Journal, 49(2), (2005): 199-224.
• Laycock, Joanne. The Repatriation of Armenians to Soviet Armenia, 1945–49. In Warlands, edited by Peter Gatrell, Nick Baron, 140-161. London: Palgrave Macmillan, 2009.
• Lehmann, Maike. "Apricot Socialism: The National Past, the Soviet Project, and the Imagining of Community in Late Soviet Armenia." Slavic Review, 74(1), (2015): 9-31.
• Mcmahon, J. Robert. Soğuk Savaş. Çev., Sinem Gül. Ankara: Dost Kültür Yayınları, 2013.
• Perinçek, Mehmet. "İkinci Dünya Savaşı’nda Nazi-Taşnak İşbirliği." Tesam Akademi, 2(1), (2015): 127-156.
• Pisch, Anita. The Personality Cult of Stalin in Soviet Posters, 1929–1953: Archetypes, Inventions and Fabrications. Australia: ANU Press, 2016.
• Rees, E. Arfon. Leader Cults: Varieties, Preconditions and Functions. In The Leader Cult in Communist Dictatorships, edited by Balázs Apor, Jan C. Behrends, Polly Jones, E. A. Rees, 3-26. London: Palgrave Macmillan, 2004.
• Riasanovsky, V. Nicholas, & Steinberg, D. Mark. Rusya Tarihi. Çev., Figen Dereli. İstanbul: İnkılap Yayınları, 2011.
• Rifat, Mehmet. Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü: Kavramlar, Yöntemler, Kuramcılar, Okullar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2013.
• Saparov, Arseny. "The Alteration of Place Names and Construction of National Identity in Soviet Armenia." Cahiers du Monde Russe. Russie-Empire Russe-Union Soviétique et États Indépendants, 44(44/1), (2003): 179-198.
• Sığırcı, İlhami. Göstergebilim Uygulamaları, Metinleri, Görselleri ve Olayları Okuma. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Smith, J. Trevor. "The Collapse of the Lenin Personality Cult in Soviet Russia, 1985–1995." The Historian, 60(2), (1997): 325-343.
• Schwartz, L. Linzer. "Family Therapists and Families of Cult Members." International Journal of Family Therapy, 5(3), (1983): 168-178.
• Tumarkin, Nina. "Religion, Bolshevism, and the Origins of the Lenin Cult." The Russian Review, 40(1), (1981): 35-46.
• Tumarkin, Nina. "Political Ritual and the Cult of Lenin." Human Rights Quarterly, 5(2), (1983): 203-206.
• Tumarkin, Nina. Lenin Lives!: the Lenin Cult in Soviet Russia. The United States: Harvard University Press, 1997.