TERÖRDEN ve TERÖRLE MÜCADELEDEN DOĞAN TAZMİNAT SORUMLULUĞUNUN DAYANAĞI

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 2, 315 - 369, 14.11.2018

Müzeyyen Eroğlu Durkal

Öz

Ülkemizde terör eylemleri 1980’li yılların başlarından itibaren yoğunlaşmıştır. Olağanüstü Halin devam ettiği 1987 ila 2002 yılları ara-sında, insanların göç etmek zorunda kalmalarından, can ve mal kayıpları-na kadar çok ciddi terör zararları meydana gelmiştir. Terörden kaynakla-nan zararların tazmini amacıyla birtakım kanuni düzenlemeler yapılmış-tır. Bunlardan birisi de 27.07.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun’dur. Günümüzde terör eylemleri Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerimiz ile sınırlı değildir, ülkemizin her yerinde görülmeye başla-mıştır. PKK, FETÖ/PDY, DEAŞ gibi terör örgütlerinin faaliyetleri neti-cesinde toplumumuzda çok fazla can kaybı ve zarar meydana gelmektedir. Bu sebeple, söz konusu terör zararlarının tazmini meselesi de günü-müzde oldukça büyük önem arz etmektedir. FETÖ tarafından gerçekleşti-rilen darbe girişiminin ardından, 667 Sayılı Kanun Hükmünde Kararna-me ile darbe teşebbüsü ile bu eylemin devamı niteliğindeki eylemler se-bebiyle malul (gazi) olanlara veya hayatını kaybeden (şehit) sivillerin yakınlarına aylık bağlanması, nakdi tazminat ve ek tazminat ödenmesi, istihdam hakkı gibi birçok alanda getirilen düzenlemeler de Devletin bu zararların tazmini konusundaki hassasiyetini göstermektedir.

Çalışmanın amacı, terör eylemleri ve terörle mücadele kapsamın-da yürütülen faaliyetler nedeniyle uğranılan zararların tazmini konusunu mevzuat düzenlemeleri ve Danıştay kararları ışığında açıklamaya çalış-maktır. Bu konuda temelde iki farklı usul bulunmaktadır. Bunlardan ilki; maddi zararlar nedeniyle 5233 sayılı Kanun kapsamında zarar tespit ko-misyonlarına başvurmaktır. Kanunun amacı, terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarara uğrayan kişilerin, maddi zararlarının yargı yoluna gitmelerine gerek kalmadan, idarece ve en kısa sürede sulh yoluyla karşılanmasıdır. Ancak bu usul, sadece maddi zararlar için geçerli olup manevi zararları kapsamamakta-dır. İkinci Usul ise manevi zararlar ve idareyle sulhen çözümlenmeyen maddi zararlar için İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun ilgili hükümleri uyarınca idari yargı yerlerinde tam yargı davası açmaktır.

Anahtar Kelimeler

Terör, terör zararları, 5233 sayılı Kanun, tam yargı davası

Kaynakça

• AKBULUT İlhan, “Terör ve Tasnifleri”, Türk İdare Dergisi, Yıl: 65, S: 399, Haziran 1993, ss. 47-59. AKYILMAZ Bahtiyar, “İdari Yargıda Tazminat Şekilleri Ve Hesap-lanması”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Konya 1998, Prof.Dr.Süleyman Arslan’a Armağan, C:6, S:1-2, ss. 165-219. AKYILMAZ Bahtiyar, “Sosyal Risk İlkesi ve Uygulama Alanı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara 2005, C:9, S:1-2, ss. 181- 208. AKYILMAZ Bahtiyar, İdare Hukuku, Sayram Yayınları, Konya, 2004. AKYILMAZ Bahtiyar- Murat SEZGİNER, İdare Hukuku Dersleri, Konya 2001. ATAY E.Ethem, İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009. ATAY Ethem- Hasan ODABAŞI ve Hasan Tahsin GÖKCAN, Teori ve Yargı Kararları Işığında İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2003. AYTURAN Berkan, “5233 Sayılı Kanun Kapsamında Manevi Zararla-rın Tazmin Edilip Edilemeyeceği Sorunu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2014, Yıl:5, S:19, ss. 653-682. 366 Dr. Öğr. Üyesi Müzeyyen EROĞLU DURKAL ERÜHFD, C. XIII, S. 2, (2018) AZRAK A.Ülkü, “İdarenin “Toplumsal Muhatara (Sosyal Risk) Kura-mına Göre Kusursuz Sorumluluğu”, Sorumluluk Hakkında Yeni Gelişme-ler III. Sempozyumu, İÜHF Yayın No 622, 1979, ss. 135-145. BÜYÜKSAĞİŞ Erdem, Yeni Sosyo-Ekonomik Boyutuyla Maddi Zarar Kavramı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2007. DERDİMAN Cengiz, İdari Yargının Genel Esasları, 2. Baskı, Aktüel Yayınları, Ankara, 2012. ÇAĞLAYAN Ramazan, “Risk İlkesi Gereğince İdarenin Kusursuz So-rumluluğu Bağlamında Sosyal Risk İlkesi”, Sorumluluk ve Tazminat Hu-kuku Sempozyumu, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara, 2009, ss. 451-496. ÇAĞLAYAN Ramazan, İdari Yargılama Hukuku, 9. Baskı, Seçkin Ya-yıncılık, Ankara, 2017. ÇAĞLAYAN Ramazan, Tarihsel, Teorik ve Pratik Yönleriyle İdarenin Kusursuz Sorumluluğu, Asil Yayınevi, Ankara, 2007. DESCHENAUX Henri- Pierre TERCİER, Sorumluluk Hukuku, Çev: Salim ÖZDEMİR, Ankara, 1983. EREN Fikret, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C: 2, 5. Bası, İstanbul, 1994. ERGİL Doğu, Türkiye’de Terör ve Şiddet, Turhan Kitabevi, Ankara, 1980. Terörden ve Terörle Mücadeleden Doğan Tazminat Sorumluluğunun Dayanağı 367 ERKUT Celal- SOYBAY Selçuk, Anayasa ve İdari Yargılama Hukukuna İlişkin Kanunlar, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul, 2001. EROĞLU Müzeyyen, Tam Yargı Davalarında Manevi Tazminat, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2009. GÖLCÜKLÜ Feyyaz- A.Şeref GÖZÜBÜYÜK, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 3. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2002. GÖZLER Kemal, İdare Hukuku, C: 2, Ekin Kitabevi, Bursa, 2009. GÖZÜBÜYÜK A.Şeref – Turgut TAN, İdari Yargılama Hukuku, 7. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014. GÖZÜBÜYÜK A.Şeref, “Terör Olayları ve Yönetimin Sorumluluğu”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ankara 1995, C: 50, S: 3-4, ss. 193-200. GÖZÜBÜYÜK A.Şeref, Yönetsel Yargı, Güncelleştirilmiş 27. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008. GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 10. Baskı, İmaj Yayınevi, Ankara, 2011. HATİPOĞLU Cengizhan, “İdari Merci Tecavüzü ve Dört Gri Alan”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Ankara 2015, C: 6, S: 21, ss.359-384. KARAHASAN M.Reşit, Sorumluluk Hukuku, Ankara, 1995. 368 Dr. Öğr. Üyesi Müzeyyen EROĞLU DURKAL ERÜHFD, C. XIII, S. 2, (2018) KARATAŞ Tevfik, İdare Hukukunda, İdarenin Hizmet Kusuru Nedeniyle Sorumluluğu, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ocak 2006. KARAVELİOĞLU Celal, İdari Yargılama Usulü Kanunu, 5. Baskı, Ankara, 2001. KARTAL Atahan Birol, “Uluslararası Terörizmin Değişen Yapısı ve Terör Örgütlerinin Sosyal Medyayı Kullanması: Suriye’de DAEŞ ve YPG Örneği”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Yıl: 14, S: 27, Nisan 2018, ss. 39-78. KAYA Cemil, “Avrupa Konseyi’ndeki Gelişmeler Işığında 5233 Sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun”, Uluslararası Hukuk ve Politika, Cilt:3, No:10, 2007, ss. 25-42. KELEŞ Ruşen- Artun ÜNSAL, Kent ve Siyasal Şiddet, Ankara, 1982. KÖKSAL Mustafa, “Yasal Düzenlemeler ve İçtihatlar Işığında Terör Zararlarının İdarece Karşılanması Sorunu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Anakara 2010, C: 1, S: 3, ss. 363-408. OZANSOY Cüneyt, Tarihsel ve Kuramsal Açıdan İdarenin Kusurdan Doğan Sorumluluğu, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1989. ÖZDEMİR Necdet, Hizmet Kusuru Teorisi ve İdarenin Sorumluluğu, Ankara, 1963. Terörden ve Terörle Mücadeleden Doğan Tazminat Sorumluluğunun Dayanağı 369 ÖZGÜLDÜR Serdar, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Işığında Tam Yargı Davaları, Ankara 1996. ÖZTÜRK Burak, Hak Arama Özgürlüğü Çerçevesinde Zorunlu İtiraz, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015. SARICA Ragıp: “Hizmet Kusuru ve Karakterleri”, İHFM, C: XV, S: 4, İstanbul, 1949, ss. 858- 895. SEVER Dilşad Çiğdem, “Terörle Bağlantılı Zararlardan Dolayı İdarenin Sorunluluğu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S: 133, 2017, ss. 163-210. YAYLA Yıldızhan, İdare Hukuku, Beta Yayınevi, İstanbul, 2009. YILDIRIM Turan, İdari Yargı, Beta Basım Yayın, İstanbul, 2008. YILDIZ Mustafa, “5233 Sayılı Tazminat Yasası ve Uygulaması”, 2006, 14.04.2016 tarihinde http://www.turkhukuksitesi.com/makale_356.htm adresinden alınmıştır. Akip Açıklamalı Kanun İçtihat Programı. Kanunum Mevzuat ve İçtihat Veri Tabanı. Meşe İçtihat ve Mevzuat Bankası CD.si. Türk Hukuk Lügatı, 4.Bası, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1998.