TÜRK BORÇLAR KANUNU’NUN 59. MADDESİ VE HUKUKİ İŞLEMLERE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 2, 17 - 40, 20.10.2021

Hakkı Mert Doğu

Öz

Ayırt etme gücü akla uygun biçimde davranma yeteneği şeklinde tanımlanabilir. Ayırt etme gücünü kaybeden kişilerin tek başlarına hukuki işlem yapmaları mümkün değildir. Ayırt etme gücünün tama-men kaybedilmesi söz konusu olabileceği gibi geçici kaybı da mümkündür.
Ayırt etme gücünü geçici olarak kaybedenlerin vermiş olduğu zararlardan sorumluluğuna ilişkin olarak Türk Borçlar Kanunu’nun 59. maddesinde bir düzenleme mevcuttur. Söz konusu düzenlemenin hukuki işlemler açısından etkili olup olmayacağı net değildir. Bu maddenin hukuki işlemlerde uygulanıp uygulanmayacağına ilişkin değerlendirme yapılırken Türk Borçlar Kanunu’nun 114. maddesinin ikinci fıkrasındaki düzenleme dikkate alınmalıdır.
Çalışmada Türk Borçlar Kanunu’nun 59. maddesi incelendikten sonra İsviçre ve Türk Hukuku doktrini ele alınarak Türk Borçlar Kanunu’nun 59. maddesindeki düzenlemenin hukuki işlemlerde ne derece etkili olacağı üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ayırt Etme Gücü, Hukuki İşlem, Türk Borç-lar Kanunu, Madde 59, Sorumluluk

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Aslı; Dar Anlamda Vesayeti Gerektiren Hâller ve Vesayet Altına Almanın İşlem Ehliyeti Bakımından Sonuçları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• ALTOP, Atilla; “Hakkaniyet Sorumluluğu”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.VI, S.1, 2007, s. 7-16. ANTALYA, O. Gökhan; Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt II, Legal Yayıncılık, İstanbul 2017.
• ARAL, Fahrettin, “Temyiz Kudretinden Mahrum Şahısların Hukuki So-rumluluğu”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C.10, S.3, 1980, s. 733-758.
• ARPACI, Abdülkadir; Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler), Beta Basım Yayım Dağıtım, 2. Baskı, İstanbul 2000.
• ATAAY, Aytekin; Borçlar Hukukunun Genel Teorisi Birinci Yarım, Fakülteler Matbaası, 2. Baskı, İstanbul 1975.
• AYDIN, Gülşah Sinem; Kişilik Hakkı İhlâlinden Doğan Vekâletsiz İş-görme, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2017.
• BAŞOĞLU, Başak; “Sözleşme Dışı Kusursuz Sorumluluk Hukuku ve özel-likle Tehlike Sorumluluğuna İlişkin Değerlendirmeler”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.6, S.2, 2015, s. 29-56.
• BAYSAL, Başak; Zarar Görenin Kusuru (Müterafık Kusur), On İki Lev-ha Yayıncılık, İstanbul 2012.
• BELGESAY, Mustafa Reşit; Türk Kanunu Medenisi Şerhi I, Umumî Esaslar-Şahsın Hukuku, M. Sadık Kâğıtçı Matbaası, İstanbul 1945.
• BREHM, Roland; Berner Kommentar, Kommentar zum schweizerisc-hen Privatrecht, Band IV, Obligationenrecht, 1. Abteilung, All-gemeine Bestimmungen, Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen (Art. 41-61 OR), H.v. Heinz Hausheer/Hans Peter Walter, Stämpfli Verlag AG, 3. Aufl., Bern 2006.
• BRÜCKNER, Christian; Das Personenrehct des ZGB, Schulthess Juris-tische Medien AG, Zürich 2000.
• BUCHER, Andreas; Natürliche Personen und Personlichkeitsschutz, Helbing Lichtenhahn Verlag, 4. Aufl., Basel 2009.
• BURCKHARDT, Walther; Einführung in die Rechtswissenschaft, Polygraphischer Verlag, Zürich 1939.
• BRUNNER, Hans-Ulrich; Die Anwendung deliktischer Regeln auf die Vertragshaftung, Universitätsverlag, Freiburg 1991.
• ÇABRİ, Sezer, Miras Hukuku Şerhi Cilt I (TMK m. 495-574), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• DURAL, Mustafa; Türk Medenî Hukukunda Gerçek Kişiler, Filiz Kita-bevi, 3. Baskı, İstanbul 1987.
• DURAL, Mustafa/ÖZ, Turgut, Türk Özel Hukuku Cilt IV-Miras Hukuku, Filiz Kitabevi, 10. Baskı, İstanbul 2016.
• EREN, Fikret/YÜCER AKTÜRK, İpek, Türk Miras Hukuku, Yetkin Ya-yınları, 2. Baskı, Ankara 2019.
• ERKAN, Vehbi Umut/YÜCER, İpek; “Ayırt Etme Gücü”, Ankara Üniver-sitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.60, S.3, 2011, s. 485-522.
• FELLMANN, Walter/KOTTMANN, Andrea; Schweizerisches Haftpflichtrecht Band I, Stämpfli Verlag AG, Bern 2012.
• FEYZİOĞLU, Feyzi Necmeddin; Borçlar Hukuku Genel Hükümler-Cilt I, Fakülteler Matbaası, 2. Baskı, İstanbul 1976.
• FUNK, Fritz; Borçlar Kanunu Şerhi I- Umumî Hükümler, Çev: Hıfzı Veldet/Cemal Hakkı Selek, Üniversite Kitabevi, İstanbul 1938.
• GAUCH, Peter; “Die Vereinheitlichung der Delikts- und Vertragshaf-tung”, Zeitschrift für schweizerisches Recht, S.116, 1997, s. 316-336.
• GÖKTÜRK, Hüseyin Avni; Türk Medeni Hukuku-Şahsın Hukuku (Kişi-ler Hukuku), Güney Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.O., 3. Baskı, Ankara 1954.
• GUTZWILLER, Max; Einleitung und Personenrecht, Verlag Von Hel-bing&Lichtenhahn, Basel und Stuttgart 1967.
• HAUSHEER, Heinz/AEBI-MULLER, Regina E.; Das Personenrecht des Schweizerischen Zivilgesetzbuches, Stämpfli Verlag AG, 3. Aufl., Bern 2012.
• HELVACI, İlhan; “Temyiz Kudretinden Yoksun Şahısların Hukukî So-rumluluğu Üzerine”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.LV, S.4, 1997, s. 145-171, (Temyiz Kudreti).
• HELVACI, Serap; Gerçek Kişiler, Legal Yayıncılık, 8. Baskı, İstanbul 2017, (Gerçek Kişiler).
• İMRE, Zahit; Doktrinde ve Türk Hukukunda Kusursuz Mesuliyet Hal-leri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1949.
• KAHVECİ, Nalan; “Sorumluluğun ve Giderim Borcunun Kapsamı-Sorumsuzluk Anlaşması-Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumlu-luk m. 114–116”, İstanbul Şerhi-Türk Borçlar Kanunu-Yürürlük Kanunu, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, 2018, s. 905-942.
• KARA, Hacı; “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununun Getirdiği Yeni Dü-zenlemeler”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.107, 2013, s. 353-388.
• KAVAK, Yalçın; “Medeni Hukukta İspat Yükü”, Banka ve Finans Huku-ku Dergisi-Ali Necip Ortan’a Armağan (1. Cilt), C.8, S.32, 2019, s. 1573-1599.
• KAYA, Asım; “Amaçsal Yorum”, Ankara Barosu Dergisi, 2014/4, s. 363-383.
• KEYMAN, Selâhattin/TOROSLU, Haluk; Hukuka Giriş, Yetkin Yayınla-rı, 5. Baskı, Ankara 2012.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.; Medeni Hukuk, Turhan Kitabevi, Ankara 2016, (Medeni).
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Ki-tabevi, 21. Baskı, Ankara 2017, (Borçlar).
• KÖPRÜLÜ, Bülent; Medeni Hukuk, Genel Prensipler-Kişinin Hukuku, Acar Matbaacılık Tesisleri, 2. Baskı, İstanbul 1984.
• KÖSEOĞLU, Bilâl/KOCAAĞA, Köksal, Aile Hukuku ve Uygulaması, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara 2009.
• NART, Serdar; Ayırt Etme Gücünden Yoksun Kimselerin Hukuki So-rumluluğu (Hakkaniyet Sorumluluğu), Adalet Yayınları, Ankara 2014.
• NOMER, Haluk N.; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta Basım Ya-yım Dağıtım, 15. Baskı, İstanbul 2017.
• OFTINGER, Karl; Schweizerisches Haftpflichtrecht, Schulthess Polygraphscher Verlag, 5. Aufl., Zürich 1995.
• OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe; Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), Filiz Kitabevi, 15. Baskı, İs-tanbul 2015.
• OĞUZMAN, M. Kemal/ÖZ, M. Turgut; Borçlar Hukuku Genel Hüküm-ler Cilt-2, Vedat Kitapçılık, 13. Baskı, İstanbul 2017.
• OĞUZOĞLU, Cahit; Medenî Hukuk I-Şahsın Hukuku, Yeni Desen Mat-baası, 5. Baskı, Ankara 1963.
• OSER, Hugo/SCHÖNENBERGER, Wilhem; İsviçre Medenî Kanunu Şerhi Giriş ve Kişinin Hukuku (Mad. 1-10 ve 11-89), Çev: Volf Çernis, Yeni Cezaevi Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1947, (Giriş ve Kişiler Hukuku).
• OSER, Hugo/SCHÖNENBERGER, Wilhem; İsviçre Medenî Kanunu Şerhi Borçlar Hukuku, İkinci Kısım Madde 41-108 (TBK 41-108), Çev: Recai Seçkin, Yeni Cezaevi Basımevi, 2. Baskı, Ankara 1950, (Borçlar Hukuku).
• OZANEMRE, Hatice Tolunay, Ayırt Etme Gücünden Yoksunun “Haksız Fiil” Sorumluluğu, Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2004.
• ÖZTAN, Bilge; Şahsın Hukuku Hakiki Şahıslar, Turhan Kitabevi, 10. Baskı, Ankara 2001.
• PAKSOY, Meliha Sermin; Sözleşmeyi İhlale Yöneltme, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• REY, Heinz; Ausservertragliches Haftpflichtrecht, Schulthess Juris-tische Medien AG, 3. Aufl., Zürch-Basel-Genf 2003.
• SAYMEN, Ferit H.; Türk Medenî Hukuku, Cilt II- Şahsın Hukuku, Ke-nan Matbaası, İstanbul 1948, (Şahsın Hukuku).
• SAYMEN, Ferit H.; Borçlar Hukuku Dersleri, Cilt I-Umumî Hükümler, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1950, (Borçlar).
• SCHLUEP, Walter R.; “Schuldrechtliche Aspekte der Verleitung zum Vertragsbruch”, Festschrift für Max Keller zum 65. Geburtstag, Schulthess Polygraphischer Verlag, Zürich 1989, s. 261-298.
• SCHNYDER, Anton K.; Basler Kommentar, Obligationenrecht I (Art. 1-529 OR), (Kommentierung zu Art. 54 OR), Hrsg. Heinrich Honsell/Nedim Peter Vogt/Wolfgang Wiegand, Verlag Helbing Lich-tenhahn,4. Aufl., Basel 2007.
• SCHÖNENBERGER, Beat; Kurzkommentar OR, (Kommentierung zu Art. 41-59a), Herausg: Heinrich Honsell, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel 2014.
• SCHWARZ, Andreas B., Borçlar Hukuku Dersleri, I. Cilt, Çev.: Bülent Davran, Kardeşler Basımevi, İstanbul 1948.
• SEROZAN, Rona; Medeni Hukuk (Genel Bölüm/Kişiler Hukuku), Ve-dat Kitapçılık, 6. Baskı, İstanbul 2015.
• TANDOĞAN, Halûk; Türk Mes’uliyet Hukuku (Akit Dışı ve Akdî Mes’uliyet), Vedat Kitapçılık, 2. Baskı, İstanbul 2010.
• TEKİNAY, Selâhattin Sulhi/AKMAN, Sermet/BURCUOĞLU, Hâluk/ALTOP, Atillâ; Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, 7. Baskı, İstanbul 1993.
• TEKİNAY, Selâhattin Sulhi; Medenî Hukuka Giriş Dersleri, Filiz Kita-bevi, 5. Baskı, İstanbul 1987.
• TOPUZ, Murat, “İsviçre Borçlar Kanunu’nun (OR) Genel Hükümlerine İlişkin 2020 Tasarısında Haksız Fiilden Doğan Borç İlişkilerinin Düzenleniş Biçimi ve Türk Borçlar Kanunu ile Karşılaştırılması”, Cevdet Yavuz’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakülte-si-Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.22, S.3, 2016, s. 2693-2714.
• VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet/KAYNAR, Reşad; Borçlar Hukuku Umumî Hükümler, Nazir Akbasan Matbaası, 2. Baskı, İstanbul 1957.
• VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet; Türk Medenî Hukuku, Cilt I-Cüz 2, Şah-sın Hukuku, Nurgök Matbaası, 6. Baskı, İstanbul 1963.
• VON TUHR, Andreas/ESCHER, Arnold; Schweizerischen Obligatio-nenrecht-Allgemeiner Teil, Schulthess Polygraphıscher Verlag AG, 3. Aufl., Zürich 1974.
• WIEGAND, Wolfgang; Basler Kommentar, Obligationenrecht I (Art. 1-529 OR), (Kommentierung zu Art. 99 OR), Hrsg. Heinrich Hon-sell/Nedim Peter Vogt/Wolfgang Wiegand, Verlag Helbing Lich-tenhahn, 4. Aufl., Basel 2007.
• ZEVKLİLER, Aydın; Kişiler Hukuku Gerçek Kişiler, Olgaç Matbaası, Ankara 1981.
• ZEVKLİLER, Aydın/ACABEY, M. Beşir/GÖKYAYLA, K. Emre; Zevkliler Medeni Hukuk, Seçkin Yayınevi, 6. Baskı, Ankara 1999.
• ZULLIGER, Felix; Eingriffe Dritter in Forderungsrechte, Schulthess Polygraphischer Verlag, Zürich 1988.