TÜRK İDARİ YARGILAMA HUKUKUNDA BİR DAVA TÜRÜ OLARAK YORUM DAVASI

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 2, 523 - 540, 31.10.2022

Aynur Hasoğlu

Öz

2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunumuza göre idari yargı sistemimizde iptal davası ve tam yargı davası olmak üzere iki dava
türü bulunmaktadır. Fakat daha önceden belli bir süre ‘yorum davası’ adı altında bir dava türü de uygulama imkânı bulmuştur. Yorum davası şeklinde ayrı bir dava türü, ilk kez 1925 tarihli ve 669 sayılı Şûrâ-yı Devlet Kanunu ile hukukumuzda 13 yıl yürürlükte kalarak uygulanmış, 1938 de yürürlükten kaldırılmıştır. Daha sonra 1964 tarih ve 521
sayılı Danıştay Kanunu ile tekrar düzenlenerek uygulanmaya devam eden yorum davası 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun yürürlüğe girmesi ile kaldırılmıştır. Yorum davası, adli yargıda açılmış bir davada davanın çözümünün bir idari işlemin yorumlanmasına bağlı olması durumunda adli yargı merciince bu durumun bekletici mesele kabul edilerek idari yargı merciine başvurulması durumunda söz konusu olan bir dava türüdür. Adli yargı idari yargı ayrımına hizmet eden yorum davası türü çok fazla uygulama imkânı bulamadığı
gerekçesiyle kaldırılmış bulunduğundan bugün itibariyle hukuk sistemimizde yer almamaktadır. Uygulandığı dönem itibariyle sağladığı faydalar sebebiyle bu dava türünün olması gerekliliği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İdari Yargılama Usulü Kanunu, İdari Dava Türleri, Yorum Davası

The Interpretation Case on The Turkish Administrative Jurisdiction

Öz

According to the Administrative Procedure Code No. 2577, In our administrative judicial system there are two types of cases, namely the annulment proceedings and the full judicial case. However, interpretation case had the opportunity to apply as a type of case before a certain period. A separate case type in the form of a interpretation case was abolished in 1938, which was applied for 13 years in our law with the Law No. 669 on the State Law for the first time. Subsequent to the Council of State Law dated 1964 and numbered 521, the
interpretation case which were continued to be applied were abolished with the entry into force of the Administrative Procedure Code No. 2577. The interpretation case is a kind of case in the case of an administrative judicial authority by the judicial judiciary, in case a solution of the case depends on the interpretation of an administrative procedure in a case brought before a judicial review. The interpretation case has been abolished because of the lack of opportunity to practice. Due to the benefits it provides as of the period in which is applied, it is thought that this type of lawsuit should be made.

Anahtar Kelimeler

Administrative Procedure Law, Types of Administrative Proceedings, Interpretation Case.

Kaynakça

• AKYÜZ, Uzdem, “Temyiz Davaları İle Diğer İdari Davalardan Farklılıkları İle Sonuçları”, İdare Hukuku ve İdari Yargı İle İlgili İncelemeler III, Ankara Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları, 1986, s. 7 – 98.
• ARTUKMAÇ Sadık, Bizde İdarenin Kazai Murakabesi, İstanbul 1950.
• ATAY, Ethem, “İptal Davasının Nitelikleri ve İptal Kararlarının Uygulanması” Danıştay ve İdari Yargı Günü, 139. Yıl, 11 Mayıs 2007, s. 13-96.
• ESİN Yüksel / DÜNDAR Erol, Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları, Birinci Kitap: Usul, Ankara 1970.
• DARENDELİ, Vahap, Yargıtay, Danıştay ve Uyuşmazlık Mahkemesi İçtihatları Işığında Adli Yargı Yerlerinde Görülen İdari Uyuşmazlıklar ve Davalar, Ankara; Yetkin Yayınları, 2004.
• DERDİMAN, Cengiz, İdari Yargının Genel Esasları, 3. Baskı, 2012, Bursa Aktüel Yayınevi.
• DURAN Lütfi, Türkiye Yönetiminde Karmaşa, İstanbul 1988.
• DURAN Lütfi, “İdari Yargı Adlileşti” İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, İstanbul 1982, Y. 3, S. 1-3, s. 53-83.
• ERKUT, Celal, “İYUK Çerçevesinde İdari Dava Türleri ve Bazı Usulü Değişiklikler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 51, S. 1-4, s. 221 - 235.
• EROĞLU Hamza, İdare Hukuku, Genel Esaslar, İdari Teşkilat ve İdarenin Denetlenmesi, 5.B., Ankara 1985.
• FİŞ ÜSTÜN, Gül, “İdari İşlemlerin Yokluğunun Tespitinde Görevli Yargı Düzeni”, Kazancı Hakemli Makale http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex1423872227.pdf s. 24 – 41.
• GÖKALP, Ali Sıtkı, “İdari Dava Türleri”, Yüzyıl Boyunca Danıştay, Ankara 1968, s. 596.
• GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku C. I, Bursa 2009.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Amerika ve Türkiye’ de İdarenin Kazai Denetlenmesi, Ankara 1961.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref, Yönetsel Yargı, 4. Baskı, Ankara 1981.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref / TAN, Turgut, İdare Hukuku C. II, İdari Yargılama Hukuku Gün. 4. Bası, Ankara 2010.
• KAPLAN Gürsel, İdari Yargılama Hukuku, 2. Baskı, Bursa 2017.
• KOCAHANOĞLU, Osman Selim, Vergi Uyuşmazlıkları ve İdari Uyuşmazlıklar, İstanbul Yaylacık Matbaası, 1982.
• KURU, Baki / ARSLAN, Ramazan / YILMAZ, Ejder, Medeni Usul Hukuku, 6100 sayılı HMK’na Göre Yeniden Yazılmış 22. B, Ankara Yetkin Yayınları, 2011.
• MÜDERRİSOĞLU, Hakkı, Danıştay Kanunu ve İlgili Mevzuat, Gerekçeler, İçtihatlar, Açıklamalar, Ankara 1974.
• MÜDERRİSOĞLU Hakkı, Danıştay Kanunu ve Danıştay Yargılama Usulü, Ankara 1978.
• ODER, Burak / AYANOĞLU, Taner, Yorum ve Tespit Davaları, İdari Yargının Yeniden Yapılandırılması ve Karşılaştırmalı İdari Yargılama Usulü Sempozyumu, 11-12 Mayıs 2001, Danıştay Tasnif ve Yayın Bürosu Yayınları No: 63, s. 105 – 138.
• ONAR, Sıdık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, C. 1, 1966.
• ÖZBEK, Mustafa Serdar, Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, 2. B, Ankara Yetkin Yayınları, 2009.
• ÖZEKES, Muhammet / HANAĞASI, Emel, Yargı Örgütü ve Tebligat Hukuku, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2006.
• ÖZYÖRÜK, Mukbil, İdare Hukuku Ders Notları, 1972 – 1973.
• PAZARCI, Almıla Ayşe, İdari Yargılama Hukuku Açısından Tespit Davasının Uygulanabilirliği, SÜSBE Doktora Tezi, 2014.
• PEKCANITEZ, Hakan, “Bekletici Mesele (Mesele_i Müstehire)” Ege Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 1-4, İzmir 1980, s. 249 – 275.
• PEKCANITEZ, Hakan / ATALAY, Oğuz / ÖZEKES, Muhammet, Hukuk Muhakemeleri Kanunu Hükümlerine Göre Medeni Usul Hukuku, 12. B, Ankara Yetkin Yayınları, 2011.
• SARICA, Ragıp, İdari Kaza Cilt 1, İdari Davalar, İstanbul Kenan Matbaası, 1949.
• ŞAHİN CEYLAN, Şule, Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Alternatif Uyuşmazlık Çözümü, İstanbul XII Levha Yayınları, 2009.
• TAN, Turgut, İdare Hukuku, Gün. 2. Baskı, Ankara 2013.
• YILMAZ, Ejder, Hukuk Sözlüğü, Genişletilmiş 8. B. Ankara Yetkin Yayınları, 2004.
• YILMAZ, Ejder, Öğrenciler İçin Hukuk Sözlüğü, Yenilenmiş 3. B, Ankara Yetkin Yayınları, 2005.
• www.kazanci.com
• www.tdk.gov.tr
• www.kanunum.com