ANAYASACILIK BAKIMINDAN DEVLET: BİR KURAMSAL DENEME

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 2, 542 - 567, 31.10.2022

Semih Batur Kaya

Öz

Anayasacılık anlayışı ve dolayısıyla anayasa kavramı devlet ile olan geriliminde semantik bakımdan bir dönüşüm ile karşı karşıyadır. Söz konusu bu dönüşümde anayasa devletin ardından gelmektedir. Devletin ardından gelmekle anayasa, kavramsal yapısı itibariyle bir bozulma ile neticelenebilir. Çünkü böyle olmakla anayasal devlet, içerisinde taşıdığı ilkelerin anlamsızlaşması sonucu otoriter bir boyuta evirilebilir ve böylece demokratik hukuk devleti formülü bir işe yaramayabilir. Anayasacılık devlet iktidarının ve dolayısıyla siyasi iktidarın da hukukla sınırlandırılması ve bu sınırlı ortamda hak ve özgürlüklerin güvenceye alınmasını ifade etmektedir. Gelinen noktada anayasalar bundan daha fazlasını talep etmekte ve devlet tarafından hak ve özgürlüklerin gerçekleştirilmesini de istemektedir. İşte anayasa devlet gerilimi bu noktadan neşet etmektedir. Biz bu çalışmada bir yandan anayasacılık anlayışı ekseninde devleti ele almakta, diğer yandan devletin “anayasal devlet” vasfını vurgulamaktayız. Dolayısıyla çalışmada böylesi bir yaklaşımla anayasa-devlet gerilimi incelenmektedir. Bu doğrultuda aşağıda bir yöntem ve anlayış benimsendikten sonra kavramsal çerçeve ortaya konulmaktadır. Daha sonra da anayasanın konusu ve karşıtı olarak devlet bahsi incelenmektedir. Bu sayede anayasal devletin semantik bozuma uğratılması faaliyetlerine karşı çıkılmakta ve anlambilim bakımından anayasal devletin mahiyeti yeniden gündeme getirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Devlet, Devlet İktidarı, Siyasi İktidar, Anayasacılık, Anayasa

The State in Terms of Constitutionalism: A Theoretical Essay

Öz

The understanding of constitutionalism, and therefore the concept of constitution, is faced with a semantic transformation in its tension with the state. In this transformation, the constitution comes after the state. Coming after the state, the constitution may result in a deterioration in its conceptual structure. Because as such, the constitutional state may evolve into an authoritarian dimension as a result of the meaninglessness of the principles it carries, and thus the democratic state of law formula may not work. Constitutionalism refers to the limitation of state power, and therefore also of political power, by law, and the assurance of rights and freedoms in this limited environment. At this point, the constitutions demand more than this and also demand the realization of rights and freedoms by the state. This is where the constitutional-state tension arises. In this study, on the one hand, we deal with the state in the axis of constitutionalism, on the other hand, we emphasize the "constitutional state" characteristic of the state. Therefore, this study examines the constitutional-state tension with such an approach. In this direction, the conceptual framework is presented after adopting a method and understanding below. Then, the issue of the state as the subject and opposite of the constitution is examined. In this way, the activities of semantic degradation of the constitutional state are opposed and the nature of the constitutional state is brought to the agenda again in terms of semantics.

Anahtar Kelimeler

State, State Power, Political Power, Constitutionalism, Constitution

Kaynakça

• Alexander Larry, “Introduction”, içinde Constitutionalism: Philosophical Foundations, Ed. Larry Alexander, Cambridge University Press, Cambridge 1998, 1-15.
• Aristotle, The Politics and Constitution of Athens , Ed S. Everson, Cambridge University Press, Cambrdige 1996.
• Arnauld Andreas von, “Hukuk Devleti”, Çev. Arslan Topakkaya, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık, İstanbul 2014, 712-756.
• Aybay Rona ve Demirhan Burak Çelik, İnsan Hakları Hukuku, Der Yayınları, 5. Baskı, İstanbul 2022.
• Badura Peter, R. Herzog, Art. Verwaltungsmonopol, EvStL, 2. Aufl., 1975.
• Barber N. W., The Constitutional State, Oxford University Press, Oxford 2010.
• Beetham David, Demokrasi ve İnsan Hakları, Çev. Bilal Canatan, Liberte Yayınları, Ankara 2014.
• Cornils Matthias, “Güçler Ayrılığı”, Çev. Ahmet M. Güneş, içinde Anayasa Teorisi, Ed.Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık, İstanbul 2014, 669 711.
• Costa Marta Nunes da, Revisiting Hobbes: On Freedom, Political Authority and Civil Disobedience”, Aufklarung, C: 5, S. 2, 2018, 59-74.
• Dobner Petra ve Martin Loughlin, “Introduction”, içinde The Twilight of Constitutionalism, Ed. Petra Dobner ve Martin Loughlin, Oxford University Press, New York 2010, xi-2.
• Dobner Petra, “More Law, Less Democracy?”, içinde The Twilight of Constitutionalism?, Ed. Petra Dobner ve Martin Loughlin, Oxford University Press, Oxford 2010, 141-161.
• Duguit Leon, “The Law and the State”, Harvard Law Review, C. 31, S. 1, 1917, 1-185. Foucault M., “The Subject and the Power,” içinde Michel Foucault: Beyond Structuralism and Hermeneutics, Ed. H. Dreyfus and P. Rabinow, Harvester, Brighton 1982, 208–226.
• Glaeser Alexander Schnitt, Vorverstaendnis als Methode, 2004. Haberle Peter, FS Haug, 1986.
• Hobbes Thomas, Leviathan, Oxford World’s Classics, Oxford 1998.
• Hoffe Alexander H., “Defining the State”, Enemies and Friends of the State, Ed. Christopher A. Rollston, Eisenbrauns, University Park, Pennsylvania 2018, 3-24.
• Holcombe Randall G., “Consent or Coercion? A Critical Analysis of the Constitutional Contract”, içinde Constitutional Mythologies, Ed. Randall G. Holcombe, Springer, New York 2011, 9-24.
• Horn Hans-Detlef, “Demokrasi”, Çev. Hüseyin Yıldız, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık, İstanbul 2014, 757-792.
• Isensee Josef, “Anayasanın Devleti (Anayasal Devlet)”, Çev. Arslan Topakkaya, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık, İstanbul 2014, 209-285.
• Jestaedt Matthias, Die Verfassung hinter der Verfassung: eine Standortbestimmung der Verfassungstheorie, Schöningh, München 2009.
• Kahl Wolfgang, “Temel Haklar”, Çev. Hüseyin Özcan, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık, İstanbul 2014, 825-854.
• Klein Eckart, “Devletin Şiddet Tekeli”, Çev. Ali Emrah Bozbayındır, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer ve Christoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık, İstanbul 2014, 645-667.
• La Torre Massimo, Constitutionalism and Legal Reasoning, Springer, Dordrecht 2007.
• Löwenstein K., Vefassungslehre, Tübingen 1959.
• Mann, M., The Sources of Social Power, Volume I: A History of Power from the Beginning to AD 1760, Cambridge University Press, Cambridge 1986.
• Marciano Alain, “Introduction: Constitutional Myths”, içinde Constitutional Mythologies, Ed. Randall G. Holcombe, Springer, New York 2011, 1-8.
• Morlok Martin, Was heiBt un zu welchem Ende studiert man Verfassungtheorie?, Schriften zum Öffentlichen Recht (SÖR), 1988.
• Möstl Markus, Die staatliche Garantie für die öffentliche Sicherheit und Ordnung, Tübingen 2002.
• Möstl Markus, “Anayasanın Düzenleme Alanları”, Çev. Zafer Zeytin, içinde Anayasa Teorisi, Ed. Otto Depenheuer, Chritoph Grabenwarter, Lale Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 2014, 583-612.
• Neocleous Mark, Devleti Tahayyül Etmek, Çev. Akın Sarı, Nota Bene Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2015.
• Perry Michael J., “What is the Constitution?”, içinde Constitutionalism: Philosophical Foundations, Ed. Larry Alexander, Cambridge University Press, Cambridge 1998, 99-151.
• Poggi Gianfranco, Modern Devletin Gelişimi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 8. Baskı, İstanbul 2016.
• Prandini Riccardo, “The Morphogenesis of Constitutionalism”, içinde The Twilight of Constitutionalism?, Ed. Petra Dobner ve Martin Loughlin, Oxford University Press, Oxford 2010, 309-326.
• Salgado Eneida Desiree, “Essays on the Constitutional Promises of Democracy and Republic”, Revista de Investigaçoes Constitucionais, C. 4, S. 3, 2017, 85-100.
• Sartori Giovanni, “Constitutionalism: A Preliminary Discussion”, The American Political Science Review, C. 56, S. 4, 1962, 853-864.
• Smith Adam T., The Political Landscope: Constellations of Auhority in Early Complex Polities, University of California Press, Berkeley 2003.
• Smith Adam T., “Archaeologies of Sovereignty”, Annu. Rev. Anhropol. C. 40, 2011, s. 415-432.
• Stein G., “Undertsnading Ancient State Societies in the World”, içinde Archaeology at the Millennium, Ed. T. D. Price ve G. M. Feinman, Kluwer, New York 2001, 353-379. Stern Klaus, Das Staatsrecht der Bundesrepublik Deutschland, 2. Auflage, 1984.
• Tocqueville A. de, Democracy in America: Historical-Critical Edition of De la démocratie en Amérique, Ed. Eduardo Nolla, Çev. J. T. Schleifer. Liberty Fund, Indianapolis 2010.
• Turhan Mehmet, Anayasal Devlet, Naturel Yayınları, 2. Baskı, Ankara 2003.
• Winterhoff Christian, Verfassung-VerfassunggebungVerfassungsanderung, Mohr Siebeck, 2007.
• Yeatman Anna, “The Idea of the Constitutional State and Global Society”, Law Text Culture, C. 8, 2004, 1-25.