Şizofreni: Etiyoloji, tanı ve tedavi yaklaşımlarında güncel durum

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 1, 19 - 35, 23.06.2023

Tuğçe Taşkın Uyan , Ayşe Köroğlu , Cicek Hocaoglu

Öz

Şizofreni kronik seyirli, psikotik belirtilerle karakterize ciddi yıkıcı sonuçlara ve yeti yitimine yol açan bir psikiyatrik bozukluktur. Şizofreninin etiyolojisinde genetik, çevresel, nörobiyolojik, nörogelişimsel ve nörodejenatif birçok faktör sorumludur. Bu alanda yapılan çok sayıda çalışmada güçlü kanıtlar elde edilmiş olsa da şizofreninin etiyoloji tam olarak bilinmemektedir. Şizofreninin klinik görünümü ve prognozu hastadan hastaya farklılıklar gösterir. Belirti ve bulgular değişebilir. Ancak, genellikle sanrılar, varsanılar ve bilişsel işlevlerde bozukluk ön plandadır. Şizofreni tedavisinde psikofarmakolojik yaklaşımlar ilk sırada yer almaktadır. Ancak, son yıllarda psikososyal tedaviler ile iyileşme oranlarının arttığı bildirilmektedir. Şizofreni tanılı hastaların tedavisinin erken başlanması ve uzun süreli devam edilmesi ciddi komplikasyonların gelişmesini, belirtilerin yenilemesini önleyebilir. Çünkü şizofreni tanılı hastalarda sıklıkla eş tanılı fiziksel hastalıklar, alkol ve madde kullanım bozuklukları özellikle hastalık belirtilerinin arttığı şiddetlendiği dönemlerde sıklıkla izlenir. Mevcut durumda şizofreni gelişmesini önlemek mümkün değildir. Ancak, uygun terapötik iletişim ile başlatılan tedavi yaklaşımları hastaların belirtilerinin kontrol edilmesinde, yenilenmenin önlenmesinde ve hastalığın seyrinde yardımcı olabilir. Şizofreni etiyolojisinin ve risk faktörlerinin daha iyi anlaşılması, riskli grupların belirlenmesine ve yeni tedavi yaklaşımlarının geliştirilmesine olanak sağlayacaktır. Ayrıca bu şekilde hastalığın erken tanınması da mümkün olacak ve yeti yitimine neden olabilen komplikasyonların önüne geçilebilecektir. Bu gözden geçirmede şizofreninin tarihsel gelişimi, etiyolojisi, risk faktörleri klinik görünümü, tedavisi ve prognozu ile ilgili güncel bilgiler ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şizofreni, etioloji, tanı, tedavi

Kaynakça

• 1.Luvsannyam E, Jain MS, Pormento MKL, et al. Neurobiology of schizophrenia: A comprehensive review. Cureus. 2022;14(4):e23959. doi:10.7759/cureus.23959.
• 2.. Jauhar S, Johnstone M, McKenna PJ. Schizophrenia. Lancet. 2022;399(10323):473-486. doi:10.1016/S0140-6736(21)01730-X