İbn Arabi’de Ontolojik Açıdan İnsan

Yıl 2016, Cilt: 30 Sayı: 40, 207 - 234, 01.09.2016

Fevzi Yiğit

Öz

İbn
Arabî (m. 1165-1240) tasavvuf metafiziğinin kurucusu sayılır. Bu çalışmada ‘İbn
Arabî’nin ontolojisinde insan’ konusu ele alınacaktır. İbn Arabî insanı üçlü
bir birleşik olarak ele alır. Bu üçlü yapının onun âlem anlayışı ile paralellik
gösterdiği görülmektedir. Zira ona göre tüm âlemler gayb, şehadet ve misal
âlemi olmak üzere üçe ayrılır. İnsanda bu üç âlemin karşılığı olarak ruh, nefis
ve beden bulunmaktadır. İbn Arabî’ye göre insan cinsi Mutlak Varlık’ın küllî
mazharıdır. Bu açıdan insan, Akl-ı evvel ve Nuru Muhammedî’dir. Nuru Muhammedî
tarihin başlangıcıyla Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar var olmuştur. Hz.
Muhammed’in vefatından sonra ise o nur, Hz. Muhammed’in soyundan seçilmiş
kurtarıcı Hz. Mehdi’ye kadar görünür olmaya devam etmiştir. Metafizik ilkeye
göre dünya bu insandan hali olamaz. 
İnsan-ı kâmil, Allah’ın yeryüzündeki halifesi ve âlem aynasının
cilasıdır. Bireysel, sıradan insanlar ise ancak insan-ı kâmili temsil edebilir.
Evren bütün varlığıyla bir insan gibidir. İnsan ise evrenin küçük bir
örneğidir. Ama insan taşıdığı ilahî sır ve nefha vasıtasıyla evrenden daha
fazlasını ifade eder.

Anahtar Kelimeler

İbn Arabî, Ontoloji, İnsan, İnsan-ı Kâmil, Akıl

Human In Ibn Arabı In Terms Of Onthology

Öz

Ibn Arabi is considered to be the founder of sufi metaphysic. In this article, the issue of human in the onthology of Ibn Arabi will be discussed. Ibn Arabi considers the human as a triple combination. This triple combination is seen to be parallel with his world view. Then, according to his world view; all universe is divided into three part as unseen universe, seen universe and imaginary universe. In human, there are three units as spirit, the flesh and body in correspondence with the three part of the universe. According to Ibn Arabi, human is the reflection of the Absolute Entity. In this perspective, human is the mind of the creator and the soul of Mohammed. The Soul of Mohammed exists with the beginning of history, from Adam to historical personality of the Mohammed. After the dead of Mohammed, this soul is continued to exist until the redeemer Mahdi who is chosen from Muhammed’s ancestry. According to metaphysical principle, there are certainly a ‘perfect human being’ in the universe. Perfect human being is the caliphate of Allah in the universe. He is the polish of the earth’s mirror. Individual – ordinary people- can only represent a perfect human being all together. The universe is like a human with its all entity. However, human is a small example with his tiny body in comparison with the universe. But human, on its own, states much more than the universe via the divine secret which he burden and soul.

Kaynakça

• Affifi,Ebu’l-Alâ, Muhyiddin İbn-i Arabî’de Tasavvuf Felsefesi, Çev. Prof. Dr. Mehmet Dağ, Kırkambar Yay. İstanbul 1998.
• Burckhardt, Titus, Astroloji ve Simya, Çev. Mehmed Temelli, Verka Yay.
• Burckhardt, Titus, Aklın Aynası, Çev. Volkan Ersoy, İnsan Yay. İstanbul 1994.
• İbn Arabi, Fusûs, 22-23.
• Burckhardt, Titus, İslam Tasavvuf Doktrinine Giriş, Çev. Fahreddin Arslan, İstanbul 1982.
• Dâvud el-Kayserî, Mukaddemat, Çev.H.Şahin, T. Koç, S. Sevim, Kayseri B. B. Yay. Kayseri,1997.
• Dâvud el-Kayserî, er-Resâil, Tah. Mehmet Bayraktar, Kayseri B. B. Kayseri 1997.
• Davud el- Kayserî, Ledünnî İlim ve Hakiki Sevgi, çev. Mehmet Bayraktar, Kurtuba yay. İstanbul 2009.
• Davud el- Kayserî, Kaside-i Hamriyye Şerhi, çev. T. Koç, M. Çetinkaya, İnsan Yay. İstanbul 2015.
• El-Cîlî, Abdülkerim, İnsan-ı Kâmil, Çev. H. Fevzî Paşa, Kitsan Yay. İstanbul tarihsiz.
• Fahri, Macit, İslam Felsefesi Tarihi, V. Baskı, Çev. Kasım Turan, Şato yay.
• Guénon, René, Yatay ve Dikey Boyutların Sembolizmi, Çev. Fevzi Topaçoğlu, İnsan Yay. İstanbul 2001.
• Hz. Ali, Nehcü’l Belâğâ, Çev. B. Işık,V. Taylan, F. Bozgöz, Ankara 1990.
• İbn Arabî, Arzuların Tercümanı, II.baskı Çev. Mahmut Kanık, İz Yay. İstanbul 2002.
• İbn Arabî, El-Esrâ İle’l Makamı’l Esra veya Kitabu’l Mi’râc, Tahk. ve Şerh, Dr. Suat Hakim, Lübnan 1988.
• İbn Arabî, Fena Risalesi, II. baskı Çev. Mahmut Kanık, İz Yay. İstanbul 2002.
• İbn Arabi, Fusûs ül-Hikem, Çev. Nuri Gencosman, Meb. Yay. İstanbul 1992.
• İbn Arabî, Futuhat’ül Mekkiyye,Tahk. Osman Yahya, el-Mektebetü’l Arabiyye, Mısır 1984.
• İbn Arabî, Fütûhat-ı Mekkiyye, Çev. Selâhaddin Alpay, Şakir Hoca Yay. İstanbul 1977.
• İbn Arabî, Fütûhat-ı Mekkiyye, cilt 1-18, Çev. Ekrem Demirli, Litera yay. İstanbul 2006- 2012.
• İbn Arabî, Hakikat ve Tefekkür (Fütûhat’tan bir bab), Çev: Mahmut Kanık, Hece Yayınları, Ankara, 2003.
• İbn Arabî, Harflerin İlmi(Futuhat’dan) Çev. Mahmut Kanık, İz Yay. Bursa 2000.
• İbn Arabî, İlahî Aşk, Çev. Mahmut Kanık, İnsan Yay. İstanbul 1992.
• İbn Arabî, Kitabu Istılahâtu’s-Sûfiyye, (Mukeddemat içinde) Çev. Seyfullah Sevim, Kayseri B. Ş. B. Kayseri 1997.
• İbn Arabî, Marifet ve Hikmet, III. Baskı, Çev. Mahmut Kanık, İz Yay. İstanbul 2002.
• İbn Arabî, Mişkâtü’l Envâr(Nurlar Hazinesi) Çev. Mehmet Demirci, İz Yay. İstanbul 1994.
• İbn Arabî, İrfan Aynası, Çev. Abdülkadir Akçiçek, Alperen Yay. Ankara 2001.
• İbn Arabî, Nurlar Risalesi, İttihâdü’l- Kevnî, Çev. Mahmut Kanık, İnsan Yay. İstanbul 1997.
• İbn Arabî, Şeceretü’l Kevn (ûstün İnsan) Çev. Abdülkadir Akçiçek, Bahar Yay.
• İbn Arabî, Et-tecelliyât, tah.Osman Yahya, Merkez-i Neşr-i Dânişgâhî, Tahran 1988.
• İbn Arabî, Tedbîrat-ı İlâhiye, Çev, A. Avnî Konuk, Yay. Haz. Mustafa Tahralı, İz Yay. İstanbul 1992.
• İbn Arabî, Tuhfet’üs-Sefere, Çev. Abdülkadir Akçiçek, Rahmet Yay. İstanbul 1971.
• İkbal,Muhammed, İslam Felsefesine Bir Katkı, Çev. Cevdet Nazlı, İnsan Yay. İstanbul 995.
• İsfehanî, Ragıp, İnsan İki Hayat İki Saadet. Çev. Mevlüt F. İslamoğlu, Pınar Yay. İstanbul 1996.
• İzutsu, Toshihiko, İbn Arabî’nin Fusûs’undaki Anahtar-Kavramlar, Çev. Ahmed Yüksel Özemre, Kaknüs Yay. İstanbul 1998.
• Izutsu,Toshıhıko, İslam’da Varlık Düşüncesi, Çev.İbrahim Kalın, İnsan Yay.
• Izutsu,Toshıhıko, İslam Mistik Düşüncesi Üzerine Makaleler, Çev. Ramazam Ertürk, İstanbul 2001.
• Keklik,Nihat, Muhyiddin İbn’ül Arabî El-futûhât El-Mekkkiye,Ankara 1990.
• Konuk, A. Avni, Fusûsu’l Hikem Tercüme ve Şerhi, Yay Haz. M. Tahralı S. Eraydın, Marmara Üniv. İlah. Fak. Yay.İstanbul 1987.
• Konevî, Sadreddin, Vahdet-i Vücûd ve Esasları, Çev.Ekrem Demirli, İz Yay. İstanbul 2002.
• Konevi, Sadreddin, Fusûsü’l- Hikemin Sırları, Çev. Ekrem Demirli, İz Yay. İstanbul 2003.
• Konevî, Sadreddin, Şerh’ül Erbaine Hadisen, Tahk. H. Kâmil Yılmaz, Marmara Ü. İ. İstanbul 1990.
• Mutahhari, İnsan-ı Kâmil, Çev. İsmail Bendiderya, Kevser Yay. İstanbul 1999.
• Mutahhhari, Vela ve Velayet Üzerine, Çev. Seccad Hüseyni, Kevser Yay.İstanbul 1993.
• Nasr, S.Hüseyin, Üç Müslüman Bilge, Çev. Ali Ünal, İz yay. İstanbul Tarihsiz.
• Nasr, S.Hüseyin, Bilgi ve Kutsal, Çev.Yusuf Yazar, İz yay. İstanbul 1999.
• Nesefî, Azizüddin, İnsan-ı Kâmil (Tasavvufta İnsan Meselesi), Çev. Mehmet Kanar, İstanbul 1990.
• Schoun, Frithjof, İslam’ı Anlamak, Çev. Mahmut Kanık, İz Yay. İstanbul 1996.
• Schuon, Frıthjof, Kalp Gözü, çev. Nebi Mehdiyev, İnsan Yay. İstanbul 2012.
• Tabatabaî ve Henry Corbin, Söyleşiler, Çev.İsmail Bendiderya, İnsan Yay. İstanbul 1996.
• Ülken, H. Ziya, İslam Felsefesi, Cem Yay. İstanbul 1993.
• Yasa, Metin, İbn Arabî ve Spinoza’da Varlık, Elis Yay. Ankara 2003