Talas’taki Kentsel Dönüşüme Eleştirel Bir Bakış

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 35, 95 - 130, 01.12.2013

Murat Çağlar Baydoğan

Öz

Çalışmanın amacı, Talas’ta son dönemde (1999 Marmara depremi sonrası) yaşanan kentsel niteliklerin değişimi, fiziki çevrede yaşanan dönüşümü ve belirtilen süreçlerin ilçeye getirdiği pozitif-negatif etkileri incelemek, Talas ilçesinde 1980’den sonra ve özellikle 2000’li yıllarda hızla yaşanan kentsel dönüşümünün evrensel anlamda hangi noktada bulunduğunu ortaya koymaktır. Kentsel dönüşüm karşılığında daha önce kullanılmış ve çoğu günümüzde de kullanılmakta olan birçok kavram vardır. Kentsel yenileme, kentsel yeniden canlandırma, kentsel koruma, kentsel yeniden geliştirme, kentsel yeniden üretim, kentsel soylulaştırma bunlardan en çok bilinenleridir. Türkiye’de 1980’li yıllarda başlayan, 1990’larda ve 2000’lerde etkin kentleşme modeli olarak kullanılan neoliberal kentsel yeniden yapılanma süreci. Türkiye’de kentsel mekân ve kentleşme sürecini olumsuz etkilemiştir. Sonuç olarak, bu süreçten nasibini alan Talas’ta olan dönüşümün son dönemde başlayan 3 yeni kentsel dönüşüm projesi üzerinden literatürde yer alan “kentsel dönüşüm” kavramı ile çok fazla benzerlik taşımadığı anlaşılmaktadır. Türkiye’nin birçok kentinde ve Talas özelinde bu sürecin “bina yenileme” süreci olarak adlandırılmasının daha uygun olacağı düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Dönüşüm, Kentsel Dönüşüm, Talas, Kayseri

A CRITICIAL VIEW ON URBAN TRANSFORMATION IN TALAS

Öz

Main goal of this research; examine changing of urban characteristic, transformation takes place in the physical environment and the processes specified brought positive and negative effects to the district in the last period (after 1999 Marmara earthquake), present and compare position of rapid urban transformation in the Talas district after 1980, and especially in the 2000’s rather than the general meaning of “the urban transformation”. There are too many notions previously and are being used today mean as “urban transformation”. Urban renewal, urban regeneration, urban conservation, urban redevelopment, urban regeneration, urban gentrification are well known. In Turkey in the 1980’s, beginning in the 1990’s and 2000’s effectively used as urbanization model of neoliberal urban restructuring process in Turkey had a negative impact on the urban space and the process of urbanization. As a result, effected from this process of transformation in the last period, which began in Talas three new urban regeneration projects in the literature over the "urban renewal" is understood not to means a lot of similarity with the notions. In many cities in Turkey and particularly in Talas, it has been thought that calling the process of "renovations" would be more appropriate

Anahtar Kelimeler

Transformation, Urban transformation, Talas, Kayseri

Kaynakça

• Andersen, H.S., Konut Alanlarında Bozulma Ve Konut Alanları Yenileme Stratejilerinde Avrupa Ve Amerika Deneyimleri, Uluslararası Kentsel Dönüşüm Uygulamaları Sempozyumu, D.Özdemir, P.P.Özden Ve S.R.Turgut (Der.), 27-30 Kasım 2004, Lütfi Kırdar Kongre Ve Sergi Sarayı, Küçükçekmece Belediyesi Yayını, İstanbul, S. 151-164, 2005, ss. 156.
• Akkar, Z.M., Kentsel Dönüşüm Üzerine Batı’daki Kavramlar, Tanımlar, Süreçler Ve Türkiye, Planlama, Sayı 36, ss. 29-38, 2006, ss. 29, Ergun, Cem, 2011, ss.66.
• Aydın, A. H., Kentsel Dönüşüm Projeleri ve Kahramanmaraş, Yerel Siyaset, Sayı 31, ss.5- 7, 2008, ss 5.
• Ayyıldız, İ., Türkiye’de Kentsel Dönüşüm: Kuzey Ankara Protokol Yolu Örneği, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi Ve Fotogrametri Mühendisliği Anabilimdalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2010’ yorumlanarak alınmıştır.
• Barka, İ., Kentsel Dönüşüm Dinamikleri Bağlamında Yeni Konut Alanları, YTU, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehircilik ve Bölge Planlama, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006’ dan yorumlanarak alınmıştır.
• Bayraktar, E., Bir İnsanlık Hakkı Konut, TOKİ’nin Planlı Kentleşme Ve Konut Üretim Seferberliği, Boyut Yayıncılık, İstanbul, 2007, ss. 44.
• Belli G., Boyacıoğlu, E., Bir Kentsel Dönüşüm Örneği: Ankara ‘14 Mayıs Evleri’, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 22, No 4, 717-726, 2007 Vol 22, No 4, 717-726, Ankara, 2007.
• Çagla, H., Kentsel Dönüşüm Çalışmalarının Mülkiyet Kullanımına Olan Etkisi Üzerine Bir Araştırma Ve Konya Örneği, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeodezi Ve Fotogrametri Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi 2007’ yorumlanarak alınmıştır.
• Duru, B., AB Kentsel Politikası Ve Türkiye Kentleri Üzerine, Mülkiye, Cilt XXIX, Sayı 246, ss. 59-75, 2005, ss. 73.
• Dülger Türkoğlu, H., Konut Alanlarının Yenilenmesinde Kooperatif Modeli, Kent Ve Planlama Geçmişi Korumak Geleceği Tasarlamak, A. Mengi (Ed), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, S. 259-265, 2007.
• Eke, F. ve Uğurlar, A., “Kentsel Dönüşüm: Başarı mı? Hata mı?”, içinde Değişen-Dönüşen Kent ve Bölge, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu Bildiriler Kitabı, 8-10 Kasım 2004, ODTÜ, ODTÜ Mimarlık Fakültesi ve TMMOB ŞPO Ortak Yayını, Cilt 1, Ankara, s. 381-399, 2005, ss. 382, Ergun, 2011 ss.56.
• Ekinci, Oktay, Beijing’den İstanbul’a Anımsatmalar…”, Mimar.İst, Sayı 16, S.53-55, 2005, ss. 53.
• Ergun, C., Kentsel Dönüşüm Sürecine Dönüşüm Alanlarından Bakmak: İstanbul Maltepe (Başıbüyük Ve Gülsuyu Mahallesi) Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, yayımlanmamış doktora tezi, Isparta, 2011.
• Ergun, C., Yoksulluk Ve Enformel Sektör: Çöp Toplayıcıları Örneği (Isparta-İzmir Karşılaştırması), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta. 2005.
• Gül, H., Kamu Yönetimi Temel Kanun Tasarısına Âdemi Merkezileşme-Küreselleşme Dinamikleri Ve Yönetimi Geliştirme Açılarından Bakış, İçinde Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-I, H. Özgür Ve M. Kösecik (Der.), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, S.39-55, 2005.,
• Gül, H., Kentleşme Ve Kent Politikası, Tek Kitap, Alan Bilgisi 2, Baltacı C. (Ed.), Gökçe Kitabevi, Ankara, S. 1222-1262, 2006., 2006 ss. 1227.
• Gül, H., Özgür, H., Ademi Merkeziyetçilik Ve Merkezi Yönetim-Yerel Yönetim İlişkileri, Çağdaş Kamu Yönetimi II, M. Acar Ve H. Özgür (Ed.), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, S. 161-204, 2004., ss. 191-192.
• Gökçen Dündar, Ş., Kamusal Alan'dan 'Kamusal Mekan'a Kentsel Tasarımın Değiş(Tir)En Rolü: Küresel/ Yerel Parçalar Üzerinden Kent Temsilleri Üzerine Bir Tartışma, Kentsel Dönüşüm Sempozyumu Bildiriler Kitabı, P.P.Özden, İ. Karakaş, S. Turgut, H.Yakar, D.Erdem Ve N.Palaoğlu (Der.), 11-13 Haziran, YTÜ Oditoryumu, İstanbul, ss.. 203-215, 2003, ss. 210, 213.
• Harvey, D., The Condition Of Postmodernity, Oxford., U.K.,1989.
• Harvey, D., Postmodernliğin Durumu, Metis Yayınları, İstanbul, 1990.
• Işık, O. Ve Pınarcıoğlu, M. “Development And Conflict: The Two Faces Of Local Transformation- The Case Of Denizli”, Turkey. City-Analysis Of Urban Trends, Culture, Theory, Policy And Action 5, 93-70, 1996.
• İncedayı, D., Kentsel Dönüşüm Kavramı Üzerine, Mimar.İst, Sayı 12, S. 60-61, 2004, ss. 60-61.
• İslam, T., Galata’da Soylulaştırma: Soylulaştırıcıların Demografik ve Kültürel Özellikleri Üzerine Bir Çalışma”, içinde Kentsel Dönüşüm Sempozyumu Bildiriler Kitabı , 11-13 Haziran, YTÜ Oditoryumu, İstanbul, s. 159-172, 2003, ss. 160-161.
• Kalkan, S., Çetiz, S. Ve Akay, Z., İstanbul Metropoliten Alanı Ve Bu Alanda Yaşanan Yapısal Değişim, İçinde Değişen-Dönüşen Kent Ve Bölge, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu Bildiriler Kitabı, 8-10 Kasım 2004, ODTÜ, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Ve TMMOB ŞPO Ortak Yayını, Cilt 2, Ankara, S. 795-811, 2005, ss. 797.
• Karadağ, D., Kentsel Dönüşüm Yöntemleri, http://www.arkitera.com/g67-kentseldonusum.html?year = &aID=793 (erişim tarihi, 13.04.2012).
• Kartal, F., Küreselleşen Sermayeye Karşı Küreselleşen Muhalefet, Yerel Yönetimler Sempozyumu Bildiriler Kitabı, B. Ayman Güler Ve A. Sabuktay (Der.), 1-2 Kasım 2000, Todaie, Ankara, ss. 637-641, 2002, ss. 123-125.,
• Keleş, R., Keleş, Ruşen, Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2000, ss. 19.
• Keleş, R, Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, İstanbul, 1998. , Kentbilim Terimleri Sözlüğü, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 1998 ss. 75; Karaman, Toprak, Z., Kent Yönetimi ve Politikası, İzmir, 1998, ss. 8.
• Keleş, R., Kentsel Dönüşümün Tüzel Altyapısı, Mimar.ist, Sayı 12, s.73-75, 2004., Ergun, Cem 2011, ss. 54.
• Keskinok, H. Ç., Kentleşme Siyasaları, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2006, ss. 21, Ergun, Cem, 2011, ss. 72.
• Kıray, M., Toplumsal Değişme ve Kentleşme, Kentle Bütünleşme Sorunu, içinde Kentsel Bütünleşme, Türk Sosyal Bilimler Derneği ve Türkiye, 1982, ss. 57; Güçlü, S., Kentlileşme Ve Göç Sürecinde Antalya’da Kent Kültürü Ve Kentlilik Bilinci, T. C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002. ss. 13.
• Kiper, P., Küreselleşme Sürecinde Kentlerimize Giren Yeni Tüketim Mekanları Ve Yitirilen Kent Kimlikleri, Planlama, Sayı 4, S.14-18, 2004, ss.14-15.
• Kocabaş, A., Kentsel Dönüşüm (/Yenileş(Tir)Me): İngiltere Deneyimi Ve Türkiye’den Beklentiler, Literatür Yayınları, İstanbul, 2006, ss. 10.
• Kocatürk, F., Yılmaz Bakır, N., Doğan, U., Kayseri’de Kentsel Dönüşüm Ve Yerel Yönetimlerin Rolü Üzerine, Dünya Şehircilik Günü 36. Kolokyumu: Mekânsal Değişim Ve Dönüşüm, Basılmamış Bildiri Metni, 7-8-9 Kasım, Ankara, 2012.
• Köktürk E., Köktürk E., Deprem Ve Kentsel Dönüşüm İlişkileri, Hkm Jeodezi, Jeoinformasyon Ve Arazi Yönetimi Dergisi, 2007/2, Sayı 97, Ankara, 2007. Kurtuluş, H., Kentsel Dönüşüme Modern Kent Mitinin Çöküşü Çerçevesinden Bakmak, Planlama, Sayı 36, s. 7-11, 2006.
• Kurtuluş, H., Türkiye’nin Kentleşme Deneyiminde Devlet, Sınıflar Ve Kentsel Arazi Bağlantıları, İçinde Devlet Ve Sermayenin Yeni Biçimleri, R. Günlü (Der.), Dipnot Yayınları, Ankara, S.303-321, 2008.2008, ss. 318.
• Küntay, E., Kentleşmenin Neden Olduğu Fiziksel ve Toplumsal Çürüme Karşısında Kentsel Yenileme Uygulamaları”, içinde Toplum ve Göç, II, Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı, 20-22 Kasım 1996, Mersin Üniversitesi, DİE ve Sosyoloji Derneği Yayını, Ankara, ss. 131-136, 1997.
• Lefebvre, H., The Production Of Space, (Translated By Donald Nicholsonsmith) ,Oxford: Blackwell, U.K.. 1991/1974’ dan 1990.
• Özden, P. P., Kentsel Yenileme, İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 2008, ss.167, 179-180.
• Özdemir Sönmez, N., Düzensiz Konut Alanlarında Kentsel Dönüşüm Modelleri Üzerine Bir Değerlendirme, Planlama, Sayı. 36, ss.121-127, 2006, ss. 122.
• Özer, M.A. Yeni Kamu Yönetimi Teoriden Uygulamaya, Platin Yayınları, Ankara, 2005, ss. 213.
• Özsavaşçı, A., “II No‟Lu Park, Habitat Vadisi, Kongre Vadisi…Kentsel Değişim Ve Dönüşüm Sürecinde Taksim-Maçka Yeşil Alanı”, Mimarİst, Sayı 16, S. 16-23, 2005, ss. 21.
• Özkan, E., “Küreselleşme-Yerelleşme Diyalektiğinde, Olmayan Kent, içinde DeğişenDönüşen Kent ve Bölge, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu Bildiriler Kitabı, 8-10 Kasım 2004, ODTÜ, ODTÜ Mimarlık Fakültesi ve TMMOB ŞPO Ortak Yayını, Cilt 1, Ankara, s. 275-293, 2005.: 283, Ergun, C., 2011.
• Parlak, B. Küreselleşme Sürecinde Modern Ulus-Devlet Ve Kamu Yönetimi, İçinde Çağdaş Kamu Yönetimi I, M. Acar Ve H. Özgür (Der), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, S. 347-391, 2003, ss: 373.
• Roberts, P. Ve Sykes, H., Urban Regeneration: A Hand Book, Sage Publications, London, 2000.
• Sassen, S., Spatialities and Temporalities of the Global: Elements for a Theorization, Public Culture , Volume 12, Number 1, Winter 2000, pp. 215-232.
• Suher, H., “Kentleşme ve Kentlileşme Politikaları”, içinde Türkiye’de Kentleşme, Yeni Yüzyıl Kitaplığı, İstanbul, s. 5-29, 1995, ss. 10-11.
• Smith, N., Yeni Küresellik, Yeni Şehircilik: Küresel Kentsel Strateji Olarak Soylulaştırma, Planlama, İ. Urkun Bowe Ve İ. Gündoğdu (Çev.), Sayı 36, s.13-27, 2006, ss. 26).
• Şahingür, A. Ve Müderrisoğlu, B., AB‟nin Toplum Tabanlı Kentsel Dönüşüme Yaklaşımı Ve Türkiye’deki Kentsel Dönüşüm Uygulamalarının Etkinliği, İstanbul Özelinde Türkiye, Değişen-Dönüşen Kent Ve Bölge, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu Bildiriler Kitabı, 8-10 Kasım 2004, Odtü, Odtü Mimarlık Fakültesi Ve Tmmob Şpo Ortak Yayını, Cilt 1, Ankara, ss. 507-519, 2005, ss. 512.
• Şen, B., Soylulaştırma ve Konut Sorunu: Kente Dair İyimser Beklentilerin Karşılanamaması, Planlama, Siyaset, Piyasalar, 6. Türkiye Şehircilik Kongresi Bildiriler Kitabı, 6-7-8 Kasım 2006, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, ss. 183- 195, 2007a, ss. 184, 192-193.
• Şen, B., Soylulaştırma: Tarihi Kentsel Alanların Dönüşümünde Artan Sınıfsal Çelişkiler, Ölçü, Sayı Mart 2007, ss. 60-66, 2007b, ss.60.
• Şisman, A., Kibaroğlu, D., Dünyada ve Türkiye’de Kentsel Dönüşüm Uygulamaları, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 12. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 11-15 Mayıs Ankara, 2009.
• Tapan, M., Yuvarlak Masa Söyleşisi, İstanbul‟da Kentsel Dönüşüm”, Mimar.ist, Sayı 30, s. 13-24, 2008, ss. 23.
• Tekeli, İ., Göç ve Ötesi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2008, ss. 49. Turgut, S., Ceylan, E. Ç., Bir Yerel Yönetim Deneyiminin Ardından…, Alfa Basım Yayım, İstanbul, 2010, ss. 44.
• Turok, I., Kentsel Dönüşümde Yeni Eğilimler Ve Yönetişim, Kentsel Dönüşüm: Neler Yapılabilir Ve Nelerden Kaçınmalı?, İçinde Uluslararası Kentsel Dönüşüm Uygulamaları Sempozyumu, D. Özdemir, P.P. Özden Ve S.R.Turgut (Der.), 27- 30 Kasım 2004, Lütfi Kırdar Kongre Ve Sergi Sarayı, Küçükçekmece Belediyesi Yayını, İstanbul, S. 25-30, 2005, ss. 25.
• Wirth, L., Bir Yaşam Biçimi Olarak Kentlileşme, içinde 20. Yüzyıl Kenti, (B. Duru Ve A. Alkan, der.), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, s. 77-106, 2002, ss.81. Yıldırım, A. E., Güncel Bir Kent Sorunu: Kentsel Dönüşüm, Planlama, Sayı 35, ss. 7-24, 2006.
• Yılmaz, Z., Kentsel Yenileme-Canlandırma Projesinde Katılımın Değerlendirmesi Ve Trabzon Örneği, Değişen-Dönüşen Kent Ve Bölge, 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 28. Kolokyumu Bildiriler Kitabı, 8-10 Kasım 2004, ODTÜ, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Ve TMMOB ŞPO Ortak Yayını, Cilt 1. Ankara, S. 579-597, 2005.
• Yılmaz Bakır, N., Doğan, U., Kentsel Planlama Ve Kentsel Projeler İlişkisi Üzerine Değerlendirme, Dünya Şehircilik Günü 36. Kolokyumu: Mekânsal Değişim Ve Dönüşüm, Basılmamış Bildiri Metni, 7-8-9 Kasım, Ankara, 2012.
• Yücel, C., Doğan, U., Kayseri Metropolünde Yeni Konut Alanlarının Yaşanabilirliğine İlişkin Bir Araştırma: Talas Anayurt Örneği, 25. Uluslararası Yapı Ve Yaşamkongresi Bilidiri Kitabı, 28-31 Mart, Bursa, 2013, ss. 467.
• http://www.kayseri.bel.tr (erişim tarihi 10.01.2014)