19. Yüzyılda Osmanlı Donanmasına Uzman Denizciler Yetiştirilmesi: Mütehassıslık

Yıl 2019, Sayı: 47, 93 - 106, 31.12.2019

Derya Geçili

Öz

Ondokuzuncu yüzyılda Osmanlı
Devleti’nde donanma personelinin eksikliği ve yetersizliği fark edilerek bazı
yenilikler ve reformlar yapılmıştır. Bu yeniliklere bağlı olarak da donanma
personelinin, yeni satın alınan zırhlı savaş gemileri ile denizaltıların silah,
makine ve diğer özellikleri hakkında eğitim almalarına karar verilmiştir. Bir
süre sonra bu eğitimin geliştirilmesi amacıyla savaşlar sırasında elde edilen
tecrübeye bağlı olarak kurslar açılmıştır. Bu kurslarda verilen eğitiminin her
hangi birinde başarı kazananlar, başka bir kursa devam ederek mütehassıslık
(uzmanlık) alabiliyorlardı. Uzmanların kurslardaki başarılarına bağlı olarak
rütbe ve kıdem zammı gibi mükafatlar verilmiştir. Böylece, donanmaya elverişli
bilgi sahibi subaylar yetiştirilerek zırhlı, dretnot ve denizaltılar için
personel ihtiyacı karşılanmaya başlamıştır. Ayrıca, tersanelerde ve donanmada
gemilerinin bakımlarında yabancı uzmanlara ihtiyaçta iyice azalmıştır. Aşağıda
Osmanlı Donanması için uzmanların yetiştirilme süreçleri anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

donanma, kurs, uzmanlık, eğitim

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi (A.DVN.MKL), 53/16-1, 53/16-2, Şura-yı Devlet (ŞD), 20/12-1-1, 20/12-1-2, 20/12-2-1, 20/12-2-2, 20/12-3-1, 20/12-3-2, 20/12-4-1, 20/12-4-2, 20/12-5-2, 20/12-6-1, 20/12-6-2, 20/12-7-1, 20/12-7-2, 20/12-8-1, 20/12-8-2, 20/12-9-1, 20/12-9-2, 23/13-1-2, 18/5-1-1, İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS), 185/19-1-1, 185/19-2-1, 185/19-2-2, 185/19-3-1, 185/19-3-2, 185/19-4-1, 185/19-4-2, 170/25.
• Deniz Müzesi Arşivi (DMA), Bahriye Nezareti (BN), 380/13820, 380/13820-63, 380/13820-66, 380/13820-67, 380/13820-64, 85/171, Bahriye Dairesi Riyaseti (BD.R), 12/220, 118/12, 7/118-12, III. Daire, 30/8, Maliye Vekaleti (MV) 235/93-1, 235/93-2.
• Düstur, İkinci Tertip, C. 6, Numara 320, “Mütehassıs Zabitan-ı Bahriyeye Mahsus Nizamname”, 14 Zilhacce 1311, 24 Zilhacce 1332, Dersaadet Matbaa-i amire 1334 (1918).
• Güverte Mühendislerinin Mekteb-i Bahriyenin Dördüncü Sınıfında Kurslarda ve Donanmada Suret-i Tahsilleri Hakkında Talimatname, Matbaa-i Bahriye, (1933)1917.
• Güverte Deniz Talebesinin Talim Sefinesinde Suret-i Tahsil ve Tedrisleri Hakkında Talimatname, Matbaa-i Bahriye, 1334 (1918).